بورس درگیر افزایش قیمت دلار

شاخص کل بورس تهران چند روزی می‌شود که مجدد روند منفی به خود گرفته و به نوعی بازدهی منفی برای سهامداران پدید می‌آورد و این هفته شاخص کل بورس بازدهی منفی 1.3 درصدی داشت و در این مدت قیمت پایانی اغلب تک‌‌سهم‌های بازار نیز منفی شد.

این هفته قیمت دلار بازار آزاد در هفته اخیر روند افزایشی داشته و اکنون قیمت دلار فردایی به بیش از 47 هزارتومان رسیده است. قیمت دلار و بورس تهران همیشه یک همگرایی دارند و با افزایش قیمت دلار شاهد رشد بورس هستیم؛ اما افزایش قیمت دلار نیمایی تنها می‌تواند به صورت واقعی روی بازار سرمایه تاثیر بگذارد و دلار بازار آزاد تنها به صورت هیجانی روی بازار تاثیر دارد و سهامداران به صورت هیجانی و نوسانی از افزایش قیمت دلار تاثیر می‌گیرند.

یکی از علت‌های افزایش قیمت دلار عملکرد برعکس رییس بانک مرکزی است؛ تقریبا 40 روز است که رییس جدید بانک مرکزی یعنی محمدرضا فرزین روی صندلی ریاست بانک مرکزی تکیه زده و جایگزین علی صالح‌آبادی شده است. در مدت ریاست رییس جدید بانک مرکزی با قیمت‌گذاری دستوری دلار شاهد زیان 100 هزار میلیارد تومانی هستیم و این عدد در 40 روز بوده و در مقایسه با کسری بودجه امسال بسیار عدد بزرگی است.

هرچند که از ریاست فرزین بر بانک مرکزی مدت زیادی نگذشته، اما او سامانه‌های جدیدی از جمله ناخدا و مرکز مبادلات ارزی را روی کار آورده است؛ با این حال باید دید که این سامانه‌ها و سیاست‌ها توانسته‌اند دردی از قیمت دلار و سکه که این روزها ترمز بریده‌اند دوا کند یا خیر. قیمت دلار از دی ماه تاکنون رشد 5.6 درصدی داشته است، همچنین قیمت طلا نیز توانسته در این بازه زمانی 7.5 درصد رشد کند و در نهایت قیمت طلا نیز رشد 15 درصدی ثبت کرده است.

آمارها نشان‌دهنده رشد بیش از ۵ درصدی قیمت دلار در کمتر از دوماه است و این مهم در حالی رخ داده که محمدرضا فرزین در اولین روزهای ریاست خود گفته بود که مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی، کنترل نرخ تورم و ارز است اما نه تنها نرخ ارز کنترل نشده بلکه با رشد نیز همراه بوده است؛ از سویی دیگر نرخ تورم سالانه دی ماه ۱۴۰۱ برای خانوارهای کشور به ۴۶.۳ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۱.۳ واحد درصد افزایش یافته است. همچنین نرخ تورم ماهانه نیز به ۴.۳ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ۲.۴ واحد درصد افزایش داشته است.

بازگشت به سیاست‌های اشتباه گذشته؟

یکی از سیاست‌های جدید بانک‌مرکزی دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی است که به دلار فرزینی نیز معروف است. این دلار برای اقتصاد کشور غریبه نیست و یادآور دلار ۴۲۰۰ تومانی یا همان ارز جهانگیری است که به دلیل رانت‌های زیادی که به وجود آورد دولت در ابتدای سال تصمیم به حذف آن گرفت. حال بسیاری از کارشناسان این سیاست را نادرست می‌دانند و معتقد هستند که این مهم می‌تواند بار دیگر موجب ایجاد رانت و فساد گردد.

اما فرزین دلار خود را متفاوت از ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌داند و در این رابطه می‌گوید: «ارز ۴۲۰۰ تومانی قرار بود تمام نیازها را تامین کند اما ارز نیمایی ما برای کالاهای اساسی و مواد اولیه و ماشین آلات مورد نظر است‌. نرخ ۴۴ هزار تومان بازار آزاد نرخ واقعی نیست و علامت دهی غلط به بازار کالا می‌دهد. حتما با مداخله مناسب در بازار این نرخی که نباید بپذیریم را کاهشی خواهیم کرد.»

براساس آمارهای موجود در زمان ریاست فرزین ۶.۵ میلیارد دلار ارز در سامانه نیما به نرخ ۲۸۵۰۰تومان عرضه شده که با احتساب اختلاف قیمت حدود ۱۵هزار تومانی با بازار آزاد متوجه توزیع ۱۰۰هزار میلیارد تومان رانت ناقابل فقط در ۴۰روز می‌شویم و این یعنی زیان اقتصاد. این دلار باعث شده که بورس نیز واکنش منفی داشته باشد؛ چراکه قیمت دلار برای بورس بسیار مهم است و با قیمت‌گذاری دستوری وضعیت این بازار را برهم زده و به نوعی باعث کاهش اعتماد شده است.

قیمت دلار و تورم

قیمت دلار در معاملات پشت خطی بازارهای همسایه سیگنالی افزایشی برای قیمت دلار در داخل کشور است. به‌طور کلی قیمت دلار در بلندمدت تابعی از نقدینگی و تورم است که این دو نیز اکنون در وضعیتی بحرانی به سر می‌برند. وزارت خزانه‌داری امریکا پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که ۹ شرکت فعال در تولید، فروش و ارسال محصولات پتروشیمی و نفتی ایران را تحریم کرده است. تحریم‌های دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا ۶ تولیدکننده پتروشیمی مستقر در ایران یا شرکت‌های تابعه آنها و سه شرکت در مالزی و سنگاپور را با عنوان تسهیل فروش فرآورده‌های نفتی هدف قرار داده است.

بر اساس بیانیه وزارت خزانه‌داری امریکا عنوان کرده است این شرکت‌ها به نمایندگی از شرکت پتروشیمی Triliance در تسهیل فروش و ارسال مواد نفتی و فرآورده‌های نفتی ایران از سوی شرکت ملی نفت ایران مشارکت دارند.

همین موضوع بهانه‌ای شد تا دلار پس از پرسه ۱۴ روزه در کانال ۴۴ هزار تومان، خود را به محدوده‌ای جدید برساند و با آغاز معاملات هفته، مسیر صعودی خود را ادامه دهد. با توجه به اینکه زمانی که قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند، همین موضوع باعث می‌شود، که اقتصاد کشور دچار تورم شود. زمانی که این اتفاق می‌افتد، دارایی‌های شرکت‌هایی که در داخل بورس هستند، مانند کارخانه، ماشین آلات یا حتی محصول تولید شده، و انبار شده تحت تأثیر این تورم قرار می‌گیرند، و قیمت آنها افزایش پیدا خواهد کرد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، اگر بتوانیم سهام این شرکت را با توجه به تورم به وجود آمده خریداری کنیم، می‌توانیم دارایی ارزشمندی داشته باشیم، و ارزش پول خود را حفظ کنیم.

تورم خود ناشی از نرخ ارز است زمانی که نرخ ارز تغییر کند تورم اتفاق می‌افتد و زمانی که تورم اتفاق می‌افتد نرخ ارز بالا می‌رود که این یک دور باطل است. با این حال برخی از اقتصاددانان معتقد به اصول بازار آزاد ارتباط تورم با نرخ دلار را رد می‌کنند و حتی چه بسا افزایش نرخ دلار را باعث شکوفایی در تولیدات داخلی و رونق صادرات می‌دانند.

دلار و بورس

احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص وضعیت این روزهای بازار بورس و تاثیر نوسانات نرخ دلار بر آن بیان کرد: وضعیت کلی بازار سرمایه بعد از افتی که داشت این است که به واسطه حمایت ده‌بندی که سازمان بورس مصوب کرد با افزایش نرخ کامودیتی‌ها و نرخ ارز تلاقی داشت و شاهد رشد بودیم و این افزایش و رشد بازار سهام بسیار شارپ و چشمگیر بود . قاعدتا رویه سنتی بازار این است که بعد از هر رشد شارپی افراد نوسان گیر شروع به سیو سود می‌کنند.

اشتیاقی ادامه داد: این اتفاق از اواخر روز چهارشنبه دو هفته گذشته رخ داده است و سهام بین افراد فروشنده و خریدار درحال جابه‌جایی است. باتوجه به اینکه دست برتر با فروشنده است بازار به حالت تعادلی رو به منفی مورد معامله قرار می‌گیرد. 60 درصد ارزش بازار سهام ایران به نرخ دلار برمی‌گردد.

این کارشناس در پاسخ به اینکه دلار چقدر در این بازار اثرگذار بوده و هست؟ توضیح می‌دهد که می‌توان گفت باتوجه به اینکه بازار سرمایه کشور ما یک بازار کامودیتی محور است، تقریبا 60 درصد ارزش بازار سهام به نرخ دلار برمی‌گردد لذا نرخ دلار در قیمت فروش محصولات شرکت پذیرفته شده در بورس بسیار موثر است.

وی افزود: بنابراین زمانی که دلار در هفته‌های گذشته گام افزایشی به خود گرفت و به تبع آن دلار نیمایی نیز از کانال 27 هزارتومان خارج و به کانال 28 هزار تومان وارد شد می‌توان گفت که چنین مساله‌ای توانایی دارد که به صورت عملیاتی و بنیادی در سودآوری شرکت‌ها موثر باشد.

اشتیاقی ادامه داد: ما هر چقدر هم بتوانیم دلار نیمایی را به نرخ آزاد نزدیک‌تر کنیم یک فرصت خاصی را برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به منظور سودآوری ایجاد می‌کند و به تبع آن با اقبال سهامداران نیز مواجه می‌شود.

تحلیلگر بازار بورس درانتها یادآور شد: ازطرف دیگر نرخ کامودیتی‌ها نیز تاثیر بسیار زیادی در بازار دارد. اگر بگوییم شرکت‌های بورس 60 درصد ارزش‌شان به نرخ دلار بستگی دارد به راحتی باید یادآور شویم که نرخ‌های جهانی و کامودیتی‌ها نیز در این بازی به همان میزان نقش دارند و کمتر نیستند. این اتفاق دو هفته گذشته افتاد و شاهد رشد شاخص بودیم.

حمید میرمعینی با بیان اینکه رشد حاصل از تغییر نرخ ارز در بورس با کمی تاخیر اتفاق می‌افتد، گفت: در چند وقت اخیر جو منفی حاکم بر بورس که در نتیجه توقف مذاکرات برجام و ادامه سیاست‌های دستوری بر اقتصاد بود منجر به افت ادامه‌دار شاخص کل بورس شده بود و حالا رشد قیمت ارز منجر به افزایش تقاضا برای بازار سهام شده به همین دلیل رشد ارزش سهام شرکت‌های بزرگ و صادراتی منجر به رشد شاخص کل بورس می‌شود و همین مساله روی معاملات دیگر سهام هم تاثیر می‌گذارد.

او درباره اینکه رشد شاخص بورس تا سطحی می‌تواند تحت تاثیر دلار اتفاق بی‌افتد که نسبت به رشد دلار در چند وقت اخیر عقب افتاده است، گفت: به‌طور قطع بورس نسبت به سایر بازارهای مالی عقب است، به همین دلیل انتظار یک رشد در کوتاه‌مدت وجود دارد که می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ درصد باشد، اما انتظار رشد بیش از این بستگی به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از آنها می‌تواند ورود نقدینگی به این بازار از طریق صندوق تثبیت و... باشد.