چاره‌اندیشی بنیادین برای رفع آلودگی هوا الزامی است

گلناز پرتوی مهر |

معمای انرژی، آلودگی‌ها و نیروگاه‌ها و مساله مازوت‌سوزی از موارد حائز اهمیتی است و براساس آخرین آمارها و شواهد به دست آمده از سوی کارشناسان حوزه محیط زیست در شهر تهران وضعیت هوای ناسالم حساس و ناسالم کلی با ضریب 25 درصدی افزایش یافته و امسال روزهای قابل قبول به کمتر از 10 روز و نیز هوای ناسالم به بالاتر از 15 روز رسیده است.

رضا پدیدار، رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران، در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: بد نیست بدانیم که از میان 132 نیروگاه در کشور تنها 14 نیروگاه امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند و سوخت دوم سایر نیروگاه‌ها گازوییل است.  وی افزود: از این رو می‌توان گفت که حدود 10 درصد از نیروگاه‌های کشور مازوت سوز هستند.  همچنین براساس گزارش شرکت برق توانیر، از سال 1388 تاکنون یک لیتر هم مازوت در نیروگاه‌های پایتخت مصرف نشده است و اساسا نیروگاه‌های استان تهران مازوتی نمی‌سوزانند که دلیل آلایندگی شهر تهران از مازوت سوزی این نیروگاه‌ها باشد.

وی بیان اینکه از سوی دیگر مصرف اصلی نیروگاه‌های کشور گاز است و گاز به عنوان سوختی پاک و بدون آلاینده در دنیا شناخته می‌شود گفت: اما نیروگاه‌ها در فصل زمستان با کمبود سوخت گاز به دلیل اولویت مصرف خانگی، مجبور به استفاده از گازوییل به عنوان سوخت دوم می‌شوند و این سوخت دوم نه تنها به نیروگاه‌ها بلکه به همه صنایع نیز تعلق می‌گیرد، اما به دلیل کمبود سوخت دوم نیز نیروگاه‌ها و صنایع مدت کوتاهی مجبور به مصرف مازوت هستند که درصد بالای گوگرد زدایی از فرآورده هم که باید از مبدا یعنی پالایشگاه‌ها صورت بگیرد نیز انجام نمی‌شود و بدین‌ترتیب مازوت به عنوان سوختی مخرب و متهم ردیف اول آلایندگی هوا محسوب می‌شود. 

وی عنوان کرد: اما نکته مهم‌تر این است که از بین کل صنایع و مجتمع‌های صنعتی که همزمان با نیروگاه‌ها در حال سوزاندن سوخت‌های قابل دسترس پالایشگاه‌های کشور هستند، 10 درصد نیروگاه‌های کل کشور مازوت سوز هستند و به اعتقاد کارشناسان محیط زیست جرم مولکولی و ضریب نهایی بازده گوگرد موجود در مازوت تا 5 کیلومتر تاثیرگذار است و با این تحلیل کارشناسی باید گفت که نیروگاه‌های موجود در کشور که در حال حاضر امکان مصرف مازوت دارند بیش از 5 کیلومتر تا نزدیک‌ترین شهر فاصله دارند.  

وی افزود: با وجود مستندات مطرح شده، افزایش شاخص آلایندگی در فصول گرم سال نیز در شهرها به ثبت رسیده است که در این فصول مازوتی مصرف نمی‌شود و این آمار و مستندات در سامانه کیفیت هوای تهران کاملا  در دسترس قرار دارد.  همانطور که از شواهد امر و دلایلی که از آلایندگی شهرها مشخص است می‌توان اینگونه ارزیابی کرد که تنها نمی‌توان یک منبع و آن هم نیروگاه‌ها را دلیل اصلی آلایندگی شهرها برشمرد.  

وی مطرح کرد: استفاده از سوخت و منشأ آلایندگی در دیگر حوزه‌ها به ویژه خودرو و سیستم حمل و نقل نیز وجود دارد که می‌تواند دلیل بارزی بر آلودگی شهرها باشد.  اینکه در ابتدای سال و در شرایط آب و هوایی بهار و تابستان نیز شهرها آلایندگی را تجربه می‌کنند این موضوع به دیگر عامل یعنی سوخت خود روها به ویژه در سیستم حمل و نقل شهری نیز ناشی می‌شود. 

پدیدار تصریح کرد: نیمی از خودروهای سبک و سنگین در کشور به دلیل غیر استاندارد بودن یا بعضا  فرسوده بودن، گازهای آلاینده ‌ای را ناشی از سوختن در فضا منتشر می‌کنند که در صورت وزش باد و جابه‌جایی هوا، آلایندگی کمتری به ثبت می‌رسد اما با شروع روزهای سرد سال به دلیل حاکمیت پدیده اینورژن (وارونگی هوا) این جاجایی کمتر بوده و شاخص آلایندگی از مرز ناسالم نیز عبور می‌کند.  

وی با اشاره به اینکه میزان افزایش سوخت خودروها به افزایش میزان آلایندگی دامن زده است و این میزان در آمارهای ارایه شده شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی کاملا “ مشهود است عنوان کرد: میزان میانگین مصرف بنزین در سال 1400 معادل 95 میلیون لیتر در روز بوده که این میزان مصرف با میانگین 104 تا 105 میلیون لیتر در سال 1401 و حتی در روزهای سرد زمستان امسال به بالاتر از 111 میلیون لیتر می‌رسد و به ناپایداری هوا و تشدید آلایندگی هوا کمک می‌کند.  

وی با بیان اینکه بر اساس آمارهای موجود در سازمان پایش کنترل کیفیت هوای تهران متاسفانه از کاهش چشمگیر روزهای پاک در تهران در شش ماهه دوم سال حکایت دارد که بر مبنای دیدگاه آماری تعداد روزهای پاک به بیشتر از 3 روز نمی‌رسد گفت: بنا براین چاره‌اندیشی اساسی و بنیادینی برای رفع آلودگی هوا از جهات متعدد نیازمند رسیدگی است و کلیه دستگاه‌ها و نهادهای متولی باید نسبت به واکاوی و رفع این مهم پیشقدم شوند.  

پدیدار در پایان تصریح کرد: اینکه نگاه را بر اساس یک منبع یا یک نوع سوخت متمرکز کنیم فقط نشان از دست دادن زمانی است که می‌توانستیم روی دیگر عوامل آلاینده نیز تمرکز کنیم و درصدد رفع آن برآییم.  عواملی که در صورت رسیدگی اقدامات عاجل، مشکل آلایندگی هوای شهرها را رفع می‌کند.