کاهش و ارتقای کیفی نفت کوره در قالب چند سناریو

گروه نفت و انرژی| این روزها موضوع استفاده از نفت کوره یکی از مباحث مهم در بین گفت‌وگوهای شهروندان است. برخی اصرار دارند که وضعیت ناجور هوای تهران ناشی از مصرف مازوت و نفت‌کوره است. این در حالی است که مقامات عالی وزارت نفت بارها تاکید کرده‌اند که در تهران حتی یک قطره نفت‌کوره در اختیار هیچ نیروگاه یا واحد صنعتی قرار نگرفته است. 

به گزارش خبرنگار تعادل وجه سلبی ماجرا در ماده 59 قانون اصلاح الگوی مصرف است (مصوبه در سال 1389) که صراحتاً به کاهش نفت‌کوره در پالایشگاه‌های کشور اشاره شده و دولت را مکلف نموده است با استفاده از منابع حاصل از صادرات نفت‌کوره، منابع مالی حاصل از فاینانس، مشارکت بخش خصوصی یا از محل منابع عمومی کشور به گونه‌ای اقدام کند که سالانه با کاهش تولید حداقل دو درصد نفت‌کوره، ظرف پانزده سال متوسط تولید نفت‌کوره پالایشگاه‌ها را به حداکثر ده درصد نفت‌خام تحویلی برساند. 

بنابراین گزارش، اما وجوه سختگیرانه قانون متوجه سازمان‌های دیگری هم هست و متاسفانه فقدان سیستم رفع آلودگی و فیلتراسیون گاز خروجی موجب شده که حساسیت بسیاری بر مصرف نفت کوره در نیروگاه‌ها ایجاد شود و در این رابطه الزامات قانونی متعددی نیز تعریف شده است (مثلاً الزام‌های مندرج در قانون هوای پاک) که رعایت این موارد می‌توانست از بروز وضعیت کنونی تا حدی جلوگیری کند. 

مقامات شهرداری از جلسه‌ای یاد کرده‌اند که در وزارت کشور برگزار شده و 23 سازمان مسوول در بحث آلودگی هوا حضور داشتند که به‌گفته این مقام متأسفانه بسیاری از این سازمان‌ها در اجرای وظایف خود کوتاهی کرده‌اند. در عین حال باید دقت کرد که در بخش‌هایی از کشور طی سال‌های اخیر در فصل سرد سال به علت افزایش غیرمتعارف مصارف خانگی و در نتیجه کمبود گاز طبیعی، استفاده از سوخت مایع از جمله نفت‌کوره در بخش نیروگاهی اتفاق افتاده است. متقاضی عمده دیگر نفت‌کوره تولیدی پالایشگاه‌ها، صنعت کشتیرانی است. 

بر استاندار ملی نفت‌کوره پنج نوع از این فرآورده حسب گرانروی، میزان گوگرد و فلزات سنگین تعریف شده است. طی سال‌های اخیر، مقررات بین‌المللی سختگیرانه‌ای برای نفت‌کوره سوخت مصرفی کشتی‌ها وضع شده و حداکثر میزان گوگرد در این سوخت را به 5/0 درصد کاهش داده‌اند. در حال حاضر این نوع نفت‌کوره که «کم‌گوگرد» نام‌گذاری شده است، در پالایشگاه امام خمینی(ره) شازند نیز به میزان محدود برای مصرف به عنوان سوختِ کشتی تولید می‌شود.  وضعیت پالایشگاه‌های کشور از حیث تولید این فرآورده با یکدیگر تفاوت دارد. پالایشگاه‌های بندرعباس و آبادان بیشترین میزان تولید نفت کوره را در صنعت پالایشگاهی کشور دارند. همچنین پالایشگاه شیراز و کرمانشاه نیز کمترین میزان تولید نفت کوره را داشته‌اند.

این گزارش حاکی از آن است در بخش تحلیلی و با توجه به شرایط حال و آینده کشور برنامه‌ریزی در بخش تولید برای کاهش نفت‌کوره و ارتقای کیفی به‌منظور ایجاد ارزش افزوده برای این محصول، در قالب چند سناریوی تحلیلی از جمله سناریوی ادامه وضع موجود و سناریوی رفع محدودیت‌های بین‌المللی به شرح زیر صورت پذیرفته است.

در یک سناریو (سناریوی محتمل که با عنوان سناریوی 2 شناخته می‌شود)، ادامه محدودیت‌های بین‌المللی و استفاده از منابع مالی در دسترس برای اجرای برنامه‌ها مطمح‌نظر قرار می‌گیرد. در سناریوی دیگر (با عنوان سناریوی 5) رفع تحریم و محدودیت‌های بین‌المللی و اجرای حداکثری طرح‌ها در دستور کار خواهد بود.

با اجرای هر یک از سناریوها مطابق با شرایط پیش‌روی کشور در سطح بین‌المللی طرح‌های کاهش تولید نفت‌کوره و افزایش ارتقای کیفی آن در هر یک از پالایشگاه‎ها با توجه به اولویت‌بندی انجام شده اجرا و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. در سناریوی شماره 5 با فرض امکان اخذ دانش فنی مورد نیاز و تأمین مالی حداکثری و به کارگیری تمام ظرفیت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری، اجرای کامل طرح‌های ارتقای کیفی پالایشگاه‌های موجود مد نظر خواهد بود.

در پایان گفتنی است در هر صورت طرح‌های متعددی برای کاهش میزان تولید نفت‌کوره در تقریباً همه‌ پالایشگاه‌های کشور تعریف شده است. در پالایشگاه آبادان اتفاقات ارزشمندی در این زمینه خواهد افتاد. ظرف چند روز آینده پروژه توسعه و تثبیت در پالایش نفت آبادان با هدف بهبود کیفی فرآورده‌ها و کاهش میزان نفت‌کوره (که بخشی از فاز 1 آن محسوب می‌شود) به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین پروژه دیگری در قالب کاهش ﺗﻮلید ﻧﻔﺖ‌ﮐﻮره ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از 10 درصد ﺧﻮراک ﻓﺮآورﺷﯽ نیز در دست اجرا است.