رقابت خشن برای دستیابی به منابع انرژی
گلناز پرتوی مهر |
نکته جالب توجه درسفر هیات بلند پایه همراه رییس‌جمهور محترم دولت سیزدهم به چین این واقعیت است که قراردادی بین طرفین امضا نشد. آنچه امضای شد، تفاهمنامه بود که درمیان پیشنهاد‌های ایران به طرف چینی آنطورکه معاون اموربین‌الملل وزارت نفت به رسانه‌های داخلی گفته است طراحی و ارایه بسته 40 میلیارد دلاری به چین برای سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش صنعت نفت ایران می‌باشد. علاوه برآن بسته‌ای برای جذب فاینانس چین نیز ارایه شده است.
سوال این است که آیا چین که درحال حاضر در عراق، عربستان، امارات، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان (خط لوله صادرات گاز ترکمنستان از مسیر افغانستان به پاکستان – پروژه 25 میلیارد دلاری پتروشیمی در پاکستان)، سایر کشورهای آسیای مرکزی و حوزه دریای کاسپین-خزر و... امریکا سرمایه‌گذاری کرده است اراده نادیده گرفتن تحریم‌ها علیه ایران را که تاکنون نداشته اینک پیدا کرده است که درایران نیز سرمایه‌گذاری کند؟
محمود خاقانی، کارشناس بین‌المللی انرژی، در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: هنوز قراردادی برای سرمایه‌گذاری بین طرف ایرانی و چینی امضای نشده است؛ به‌طوری که معاون اموربین‌الملل وزارت نفت گفته است پروژه‌های ارایه شده توسط طرفین بررسی می‌شود. دقت کنیم که «بررسی» می‌شود. ایشان آن طور که رسانه‌های داخلی گزارش کرده‌اند گفته است اگر اراده طرفین وجود داشته باشد این طرح‌ها به سرعت قابل انجام است.
وی تصریح کرد: معاون امور بین‌الملل وزارت نفت همچنین گفته است طرف چینی این اعتقاد را دارد که به رغم تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه کشورما، با ما همکاری کند و این اراده درطرف چینی دیده می‌شود. سوال این است که چرا وقتی طرف چینی به‌طور مساوی با شرکت توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی با وزارت نفت قرارداد امضای کرد و وقتی طرف فرانسوی پس از خروج دولت ترامپ از برجام از فاز 11 انصراف داد، علی‌رغم اصرار طرف ایرانی دردولت دوازدهم که سهم طرف فرانسوی را هم به طرف چینی واگذار کند، طرف چینی علاقه‌ای نشان نداد؟
وی ادامه داد: بنابراین، چگونه می‌توان اطمینان داشت که علی رغم تداوم تحریم‌ها که بیشترین سود را طرف چینی دربازار نفت می‌برد و نفت ایران را دررقابت با نفت خام روسیه بسیار ارزان می‌خرد، برای سرمایه‌گذاری درایران اراده و علاقه‌ای نشان بدهد؟
ابتکار چین برای حل مشکل روابط ایران با عربستان و تامین امنیت درخلیج فارس و دریای کاسپین - خزر؟
وی با اشاره به اینکه روابط بین‌الملل به سرعت درحال تحول و تغییر است گفت: پس از اینکه گزارش‌ها حاکی از این بود که شرکتهای امریکایی سهام شان در مناطق مرزی با ایران در عراق را به شرکتهای چینی می‌فروشند و تلاش می‌کنند حضورشان در عراق را کمرنگ کنند و پس از سفر رییس‌جمهوری چین به عربستان و توافقی که با کشورهای شیخ‌نشین خلیج‌فارس به عمل آورد، کارشناسان اقتصاد انرژی گفتند که تامین امنیت تردد‌های نفتکش‌ها در خلیج‌فارس به آرامی از سوی غرب به مصرف‌کنندگان عمده شرقی و درراس آنها چین واگذار می‌شود.خاقانی گفت: اینک نشست نمایندگان ایران و عربستان درپکن مرتبط با امضای سند از سرگیری روابط دوجانبه تهران – ریاض نشان می‌دهد که چین برای امنیت سرمایه‌گذاری‌هایش در خاورمیانه و آسیای مرکزی و حوزه دریای کاسپین-خزر به‌طور جدی درحال اقدام و عمل است.
وی تصریح کرد: بر اساس بیانیه منتشر شده در رسانه‌های داخلی، طرفین توافق کردند که حداکثر ظرف مدت دو ماه، زمینه‌های اجرایی تبادل سفرا و بازگشایی سفارتخانه‌ها و همچنین سایر الزامات برای از سرگیری روابط بین دو کشور را فراهم کنند. وی خاطرنشان کرد: گزارش‌های منتشره در ۵ دور مذاکراتی که به میزبانی عراق و عمان انجام شده و دورنهایی که از ۱۵ تا ۱۹ اسفند ماه در شهر پکن برگزارشد، طرفین توافق کردند پس از ۷ سال روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند. در همین رابطه یک سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید به خبرگزاری رویترز گفته که واشنگتن از گزارش‌ها درباره احیای روابط ایران و عربستان مطلع است.
خاقانی با بیان اینکه به صورت کلی از هر تلاشی برای کمک به پایان جنگ در یمن و همچنین تنش‌زدایی در خاورمیانه استقبال می‌کند، عنوان کرد: همچنین وزارت خارجه چین هم در بیانیه‌ای اعلام کرد توافق میان ایران و عربستان برای از سرگیری روابط یک پیروزی برای صلح به شمار میرود، وزارت خارجه ترکیه هم در بیانیه‌ای نسبت به از سرگیری روابط تهران و ریاض استقبال کرد. وزارت امور خارجه عراق نیز در بیانیه‌ای ضمن خرسندی از توافق حاصل شده میان ایران و عربستان تاکید کرده که این توافق به معنای آغاز صفحه‌ای جدید در روابط دیپلماتیک میان دو کشور به شمار میرود .
سرمایه‌گذاری شرکتهای چینی درصنعت انرژی امریکا؟
وی عنوان کرد: براساس گزارش رویترز شرکت امریکایی ونجرگلوبال Venture Global که مشغول احداث کارخانه تبدیل گاز طبیعی به گاز طبیعی مایع LNG می‌باشد برای حصول اطمینان از سرمایه‌گذاری واردکننده و مصرف‌کننده نهایی LNG یا شرکتهای دولتی چینی وارد مذاکره شد و درسال 2022 یک قرارداد بیست ساله با شرکت دولتی چین سینوپک Sinopec به منظور فروش و تحویل سالانه چهار میلیون تن LNG و با شرکت دولتی چین که زیر مجموعه شرکت سینوپک است قراردادی برای فروش و تحویل سالانه سه میلیون و هشتصد هزار تن LNG امضاء کرد.
خاقانی افزود: درسال جدید شرکت ونچرگلوبال به گزارش رویترز به‌طور رسمی اعلام کرده است که سومین قرارداد فروش و تحویل سالانه هفتصد هزار تن گاز طبیعی مایع برای مدت بیست سال را با شرکت دولتی چینی انرژی ترانسفر Energy Transfer امضای کرده است . با امضای قرارداد سوم شرکت ونچر گلوبال سالانه به‌طور متوسط دو میلیون تن گاز طبیعی مایع به شرکتهای دولتی چین می‌فروشد و از سال 2027 تحویل گاز طبیعی مایع تولیدی درامریکا به چین شروع می‌شود.
حوزه گازی امریکا برای تامین امنیت انرژی چین
به گفته این کارشناس حوزه انرژی رویترز درگزارشی متذکر شده است که شرکت امریکایی ونچرگلوبال دو طرح تبدیل گاز طبیعی به LNG درایالت لوییزیانا Louisiana – شهر پلاگ ماینز Plaquemines را دردست احداث دارد که پس رسیدن به مرحله بهره‌برداری ظرفیت تولید LNG فاز اول سالانه به میزان بیست میلیون تن و فاز دوم نیز سالانه بیست میلیون تن تا تا بیست و چهار میلیون تن (جمعا چهل میلیون تن) را خواهند داشت.
بهای LNG درحال افزایش؟
وی بیان کرد: مدیر ارشد شرکت فلکس Flex به‌طوری که اویل پرایس دات کام گزارش کرده است معتقد است تا سال 2025 بهای گاز طبیعی مایع رو به افزایش دارد و به همین دلیل سرمایه‌گذاری درصنعت تبدل گاز طبیعی به گاز طبیعی مایع درامریکا بدلیل اختلاف قیمت بین‌المللی و بازار داخلی امریکا توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را جلب کرده است.
خاقانی گفت: مدیر شرکت فلکس گفته است انتظار میرود بهای گاز طبیعی در بازار هنری هاب Henry Hub از بهای حدود سه دلار برای هر میلیون ارزش حرارتی – بریتیش ترمال یونیت mmBtu – درسال 2025 به پنج دلار برای هر mmBtu برسد. درهمین حال در بازار تبادلات گاز طبیعی اروپا مشهور به TTF و نیز در بازارهای آسیا، ژاپن و کره به حدود بیست دلار برای هر mmBtu می‌رسد اگرچه بعدا ممکن است به سطح 15 دلار برای هر mmBtu کاهش پیدا کند.
دوران طلایی نفت و گاز غیر متعارف «شیل اویل و شیل گاز» رو به پایان است؟
وی تصریح کرد: آژانس مدیریت اطلاعات انرژی the Energy Information Administration پیش‌بینی کرده است که امسال تولید نفت خام روزانه درامریکاه 590 هزار بشکه افزایش پیدا می‌کند و تولید نفت خام روزانه امریکا به رقم دوازده میلیون و چهارصد و چهل هزار بشکه خواهد رسید.
وی ادامه داد: اما، همین آژانس پیش بینی کرده است درسال آینده افزایش تولید نفت خام در امریکا فقط روزی 190 هزار بشکه خواهد بود که کاهش قابل توجهی درمقام مقایسه با افزایش تولید نفت امریکا در سال جاری است. به گزارش اویل پرایس دات کام این احتمال میرود که آژانس مذکور هشدارهایی را شنیده است که تولید‌کنندگان نفت غیرمتعارف مشهور به شیل اویل تداوم سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید را دراولویت قرار نمی‌دهند.
خاقانی با بیان اینکه درواقع انقلاب تولید نفت خام غیرمتعارف = شیل اویل درحال خاتمه یافتن است اگر چه برخی از کارشناسان معتقدند که در حال حاضر هم خاتمه یافته است، عنوان کرد: این نظری است که آقای اسکات شفیلید Scott Sheffield, مدیر ارشد شرکت توسعه منابع طبیعی پایونیر درمصاحبه با روزنامه انگلیسی فاینشال تایمز در ماه ژانویه 2023 بیان داشته است. درهمین حال روزنامه وال استریت ژورنال گزارش داد که شرکتهای تولید‌کننده انرژی غیر متعارف (شیل اویل و شیل گاز) حاضر نیستند نقش تامین انرژی را برای برقراری توازن بین عرضه و تقاضا مشهور به swing producer را دربازار‌های بین‌المللی بازی کنند.
وی افزود: بنابراین، سطح تولید فعلی حفظ می‌شود و درصورت امکان یه میزان محدودی افزایش خواهند داد. چرا؟ میادین شیل اویل و شیل گاز دارند به درجه کامل شدن در تولید نزدیک می‌شوند، به‌طوری که میادینی که قبلا بالاترین رقم تولید را داشتند تولید کمتری دارند و پیدا کردن میادین بزرگ جدید بسیار مشکل شده است و علاوه برآن بالا رفتن نرخ تورم هزینه‌ها را افزایش داده است.
بازار جهانی انرژی درحال تحول و تغییرات عظیم؟
وی خاطرنشان کرد: همه‌گیری شیوع بیماری کرونا از اواخر سال 2019 تا پایان سال 2022 شرایطی را به جهان تحمیل کرد که شاید عملیات ویژه نظامی روسیه دراوکراین و تقریبا خطر درگیری نظامی بین ناتو و روسیه و احتمال حمایت چین از روسیه نمایانگر این واقعیت است که الیگارشی‌های حاکم (اصحاب ثروت وقدرت) در شرق و غرب برای دست یابی به منابع انرژی کشورهای هدف باهم به رقابت‌های خشن روی آورده‌اند.
وی در پایان اظهار کرد: این درحالی است که چین رویکرد تازه‌ای را در جهان نشان می‌دهد و با حضور فعال در خاورمیانه – خلیج فارس و آسیای مرکزی، حوزه دریای کاسپین –خزروسایر کشورها غرب را به تعامل و رقابت درهمکاری‌های اقتصادی و نه به تقابل ورقابت‌های نظامی دعوت می‌کند. دراین راستا چین با ابتکار در برقراری روابط دیپلماتیک بین عربستان وایران درخلیج فارس به منظور کاهش هزینه‌های نظامی و سرمایه‌گذاری قابل توجه درصنعت انرژی امریکا تلاش می‌کند حسن نیت خود را نشان بدهد.
نفت تسلیم سیگنال‌های افزایش نرخ بهره شد
قیمت نفت روز جمعه پس از انتشار گزارش اشتغال امریکا، بالا رفت اما به دلیل نگرانی‌هایی که درباره افزایش چشمگیر نرخ بهره در امریکا و متاثر شدن تقاضا برای سوخت وجود داشت، نتوانست از بزرگ‌ترین کاهش هفتگی در پنج هفته گذشته، فرار کند.
بهای معاملات نفت امریکا با ۰.۱ درصد افزایش، به ۷۵ دلار و ۷۹ سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات نفت برنت با ۰.۲ درصد افزایش، به ۸۱ دلار و ۷۸ سنت در هر بشکه رسید. هر دو شاخص بیش از پنج درصد کاهش هفتگی را به ثبت رساندند. بر اساس آمار اشتغالی که روز جمعه منتشر شد، اقتصاد امریکا در فوریه، ۳۱۱ هزار شغل غیرکشاورزی ایجاد کرد که بالاتر از ۲۰۵ هزار افزایش پیش بینی شده از سوی اقتصاددانان بود. با این حال، این آمار کمتر از ۵۰۴ هزار شغلی بود که برای ژانویه ثبت شده بود.
همچنین، آمار وزارت کار امریکا نشان داد نرخ بیکاری از ۳.۴ درصد، به ۳.۶ درصد افزایش یافت، در حالی که رشد دستمزد آهسته شد و میانگین ساعتی کاری کارکنان، کاهش یافت که نشان می‌دهد بازار کار در واقع رو به ضعیف شدن است. اظهاراتی که جروم پاول، رییس بانک مرکزی امریکا در سخنرانی نیم سالانه خود در برابر کنگره داشت، انتظارات برای افزایش بیشتر نرخ بهره در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را بالاتر برد و چشم‌انداز رشد اقتصادی و تقاضا برای انرژی را تیره کرد.
دلار امریکا در برابر سبدی از ارزهای رقیب، به بالاترین حد سه ماه گذشته صعود کرد و نفت و کالاهای دیگر که به این ارز قیمت‌گذاری می‌شوند را برای خریداران دارنده ارزهای دیگر، گرانتر کرد. این دیدگاه، مشابه اروپاست که نرخ بالای تورم در این منطقه، به معنای احتمال تحکیم سیاست پولی از سوی بانک مرکزی اروپا و بانک مرکزی انگلیس است. همچنین، آماری که هفته گذشته در چین منتشر شد، نشان داد که بخش تولید صنعتی بزرگ‌ترین واردکننده نفت در جهان، احیای کندتر از حد انتظاری داشته است. واردات نفت این کشور در دو ماه نخست سال ۲۰۲۳، به میزان ۱.۳ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش داشت.
نگرانیها نسبت به تقاضا برای سوخت در آینده، گزارش پلاتس که نشان داد تولید نفت اوپک در فوریه حدود ۸۰ هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرده است را تحت الشعاع قرار داد. در این بین، تحریم‌های غربی علیه تولید روسیه که به تلافی جنگ اوکراین وضع شده‌اند، ابهامات زیادی پیرامون عرضه در سال میلادی جاری به وجود آورده‌اند. بر اساس گزارش اینوستینگ، سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه پس از دیداری که با همتای سعودی خود داشت، بر تعهد مسکو برای تداوم همکاری در چارچوب اوپک پلاس تاکید کرد. به نظر می‌رسد روسیه با اعلام کاهش یکجانبه تولید که برای پشتیبانی از قیمت صادرات نفت خود انجام می‌دهد، بعضی از اعضای اوپک را خشمگین کرده است.
آمار روز جمعه شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز نشان داد شرکتهای انرژی امریکایی، هفته گذشته شمار دکل‌های حفاری نفت را دو حلقه کاهش داده و به ۵۹۰ حلقه رساندند که پایین‌ترین میزان از ژوئن بود.
