سال1401 در شرایطی به پایان مسیر خود رسید و طلیعه سال جدید مشاهده شد که نشانه‌هایی از بهبود نسبی در مناسبات ارتباطی ایران با جهان پیرامونی، دورنمایی روشن‌تر را برای اقتصاد ایران و نظم و نظامات بازارها در سال جدید نمایان کرد.
از سرگیری روابط با عربستان و سایر کشورهای عربی منطقه در کنار اخباری از احتمال توافق هسته‌ای، باعث شده تا تحرکات مثبتی در بازارهای 5گانه کشورمان مشاهده شود. این نشانه‌های بهبود در بازار ارز باعث تعدیل قیمت‌ها، در بازار طلا باعث کاهش تقاضا، در بازار مسکن در شمایل نشانه‌های رونق و در بازار سهام در قالب بهبود نسبی قابل ردیابی است.
قبلا هم در یادداشت‌هایی که برای تعادل نگاشتم اشاره کردم که گشایش‌های سیاسی می‌تواند بازار سرمایه کشور را دگرگون کند و در صورت ادامه اقدامات تنش‌زدا در عرصه سیاست خارجی, بورس واکنش‌های مثبت بیشتری نشان خواهد داد. منظور از یک چنین تحلیل‌هایی این نیست که مخاطب تصور کند با هر خبر مثبتی در خصوص احتمال توافق، بازارها در مسیر رشد مستمر قرار می‌گیرند و باید از خانه برون تاخت و اقدام به سرمایه‌گذاری در بازارها از جمله بازار سهام کرد، بلکه این نوع تحلیل‌ها از این جهت ارایه می‌شود تا مخاطبان آن را در گوشه‌ای از ذهنشان قرار دهند و در هنگام تصمیم‌گیری‌ها از آن بهره جویند. به‌طور کلی جذابیت بورس‌ها در این است که همیشه قابل پیش‌بینی نیست. گاهی روندها را تغییر می‌دهد گاهی اوقات حالش خیلی خوب است و گاهی اوقات همه اصل‌ها را زیر پا می‌گذارد.
بیایید چند فرض ساده داشته باشیم:
1) فرض کنید، تحریم‌ها همین فردا برداشته شوند و شرکت‌ها آزادانه تجهیزات وارد کنند. برای راه‌اندازی خط تولید جدید و اجرای طرح‌های توسعه افزایش سرمایه دهند و تکنولوژی تولید را بهینه کنند. خطوط تولید خودرو، دارو، پتروشیمی و... به تکنولوژی روز دنیا مجهز شوند. آیا می‌توان ادعا کرد بر اثر همین اتفاق چقدر به سود شرکت‌ها اضافه می‌شود؟ هرچند محاسبه جزییات یک چنین تحولاتی در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست و دشواری‌هایی دارد اما حتی بدون داده‌های اطلاعاتی و آماری هم می‌توان با اطمینان گفت که اوضاع به سمت بهبود حرکت می‌کند. در واقع محاسبه‌اش سخت است، ولی می‌دانیم که اوضاع بهتر می‌شود.
۲) فرض کنید که بر اثر گشایش‌های سیاسی، شرکت‌ها به راحتی به بازارهای صادراتی دسترسی داشته باشند. می‌توانید اثر افزایش سود ناشی از افزایش صادرات و کاهش هزینه‌های صادرات و کاهش هزینه‌های نقل و انتقالِ پول شرکت‌ها را حساب کنید؟ محاسبه‌اش سخت است ولی می‌دانید که اوضاع بهتر می‌شود.
3) فرض کنید که در اثر این شاخص‌های مثبت در حوزه سیاست خارجی ورود سرمایه به کشور تسهیل شده است. رنو و پژو و فیات و بنز و بی‌ام و و... قصد خرید سهام خودروسازان یا مشارکت در صنعت خودرو را دارند. توتال و شل و... در صنعت نفت سرمایه‌گذاری می‌کنند. آرامکو به دنبال خرید پالایشگاه‌های بورسی است و ...
حالا به نظرتان چه اتفاقی برای سود این شرکت‌ها می‌افتد؟ محاسبه افزایش سود غیرممکن است اما روشن است که این شرکت‌ها دیگر شرکت‌های سابق نخواهند بود. حالا فرض کنید مجموعه این عوامل با گشایش‌های سیاسی با هم اتفاق بیفتد. سود شرکت‌ها چه تغییری می‌کند؟ تولیدات شرکت‌ها چه تغییری می‌کند؟ سهام شرکت‌ها چه واکنشی نشان می‌دهد؟ دیگر اکسل‌ها کار نمی‌کنند. هیچ سقف مقاومتی تکنیکالی سر راه بورس نخواهد بود. اینجاست که ما با رشد p.e (نسبت قیمت به درآمد یا چیزی که نسبت به قیمتش ارزش مناسبی دارد) روبرو می‌شویم. هر چقدر گشایش‌های بیشتری در راه باشد بازار p.e بیشتری می‌گیرد.
این مثال‌‌ها فقط برای درک چگونگی واکنش بورس به گشایش‌های سیاسی است و اینکه مشخص شود بورس تا چه حد زیر این فشارها طاقت آورده و زنده مانده است. از آن جالب‌تر سرمایه‌گذاران هستند که در این شرایط هنوز در این بازار با امید معامله می‌کنند!!
در همه دنیا، بورس جزو پر ریسک‌ترین بازارها است. در ایران که محیط عمومی اقتصادش یکی از پر ریسک‌ترین اقتصادهای دنیاست، بورس پر ریسک‌ترین بازارش محسوب می‌شود. شخصا معتقدم کسانی وارد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران می‌شوند که بالاترین درک را از ریسک دارند. در واقع افراد محافظه‌کار اساسا وارد این بازار نمی‌شوند. در اقتصاد ایران بازارهای بانکی با سود سپرده‌های مشخص وجود دارند که افراد محافظه‌کار از آن بهره می‌گیرند. بنابراین افرادی که وارد بورس می‌شوند، بزرگ‌ترین ریسک را تجربه می‌کنند.
بنابراین افرادی که وارد این بازار می‌شوند باید شجاعانه وارد این بازار شوند و متکی به دانش، تخصص و دانایی رفتار کنند. با این توضیحات معتقدم در صورتی که گشایش‌های یاد شده در عرصه سیاسی و دیپلماسی محقق شوند، می‌توان توقع داشت که بازار سرمایه کشور نیز در تداوم بازارهای دیگر با رونق نسبی همراه شود. بازار بورس کشور طی روزهای اخیر با رشد نسبی همراه بوده و در آخرین خبر شاخص 18هزار واحد صعودی بوده است باید امیدوار باشیم اخبار سیاسی به گونه‌ای منتشر شوند که بهبود نسبی در بازارها مشاهده شود.
