شکست لابی‌ها
فرشته فریادرس | ماموریت کاری «رضا فاطمی امین» در ساختمان سمیه به پایان رسید. دفاعیات و لابی‌های دولت به داد وزیر صمت نرسید و مجلس در نهایت رای به اخراج او از کابینه داد.
در پایان جلسه رسیدگی به استیضاح «رضا فاطمی امین»، 162 نماینده رأی به برکناری او دادند و102 رأی مخالف استیضاح، مانع پیاده شدن وزیر رییسی از قطار دولت نشدند. در جلسه استیضاح چه گذشت؟ یکی از حواشی مهم این جلسه، ادعای اعطای خودروی شاسی بلند به 75 یا 55 نماینده پیش از طرح استیضاح قبلی بود. اگرچه ابراهیم رییسی و فاطمی امین ماجرای توزیع خودروهای شاسی بلند میان نمایندگان را تایید کردند، اما معتقد بودند، این موضوع مربوط به دولت قبل بوده و مجلس هم زیر بار این رانت نرفته است.
در این نشست و طبق جلسات معمول استیضاح، موافقان و مخالفان وزیر به طرح دیدگاه‌های خود پرداختند و در نهایت با رای بهارستان، فاطمی امین از وزارت صمت رفتنی شد. حال طبق قانون، رییس‌جمهور باید یک نفر را به مدت سه ماه به عنوان سرپرست این وزارتخانه تعیین و در این مدت وزیر پیشنهادی را به مجلس معرفی کند. حالا باید دید لایحه تاسیس وزارت بازرگانی که در آستانه استیضاح وزیر صمت با قید دوفوریت راهی مجلس شد، با اخراج فاطمی‌امین از صمت، مسکوت باقی می‌ماند یا اینکه برای چندمین بار دوباره به صحن می‌آید.
روز موعد
از خودرو آغاز شد و به آن هم ختم شد؛ اما این‌بار نه برای قیمت. صورت جلسه؛ خودروهای شاسی بلندی بود که بر سر دولت ومجلس سایه انداخت و دو قوه را زیر سوال برد. رضا فاطمی امین وزیر صمت کابینه رییسی که آبان ۱۴۰۱برای آشفته بازار خودرو یک‌بار روانه بهارستان شده و توانسته بود رای اعتماد نمایندگان را کسب کند، این‌بار پرحاشیه‌تر و با افشاگری نماینده تبریز درباره اعطای 75 خودروی شاسی بلند به برخی نمایندگان دوباره پایش به صحن باز شد.
اما در روزهای قبل از استیضاح دولتی‌ها هرچه در چنته داشتند برای حفظ «فاطمی امین» به میدان آورند؛ «از تصویب لایحه‌ای با قید دو فوریت برای آزادسازی واردات خودرو و ارسال آن به مجلس تا تاسیس وزارت بازرگانی.» پیش دستی بانک مرکزی هم در ارایه ابلاغیه مربوط به شرایط واردات خودرو و اعلام دریافت مجوزهای قانونی برای تسهیل واردات خودرو نیز در نوع خود قابل توجه بود.
اما هیچ کدام از اینها به کار فاطمی امین نیامد و نتوانست در نهایت دل نمایندگان را به دست بیاورد. وزیری که استیضاح قبلی اش هم [هفتم تیرماه سال گذشته] با پادرمیانی و فرصت دوماهه قالیباف رییس مجلس به تعویق افتاد. اما در تمامی این ماه‌ها نه تنها اصلاحاتی انجام نشد، بلکه اوضاع وزارتخانه و وضعیت معیشتی مردم وخیم‌تر هم شد. از این رو، لابی‌ها هم دیگر نتوانست مانع از حضور مجددا فاطمی امین در صحن مجلس شود و استیضاح او یک‌بار دیگر در تاریخ 28 فروردین سال جاری با 40 امضا اعلام وصول شد. در نهایت قرار بر این شد که او روز یکشنبه 10 اردیبهشت در مجلس حاضر شود.
سرانجام روز موعد فرا رسید و نور چشمی کابینه رییسی (به گفته منتقدان) راهی خانه ملت شد. اگرچه او این‌بار هم به پشتوانه تمامی لابی‌های پشت پرده امیدوار بود تا یک‌بار دیگر بتواند مجوز سکانداری وزارت صمت را تمدید کند، اما نمی‌دانست که این حضور، پایانی است بر کار او در ساختمان سمیه. ابراهیم رییسی که غایب بزرگ این جلسه بود، پس از تذکر وانتقاد یکی از نمایندگان در میانه جلسه استیضاح خودش را به بهارستان رساند تا شاید بتواند وزیرش را یک‌بار دیگر از این مهلکه نجات بدهد.
در این میان نقش قالیباف هم کلیدی بود. او آخرین امتیاز را برای لابی دولت در اختیار رییسی قرار داد. براساس آنچه خبرآنلاین اعلام کرده: «در ادوار ده‌گانه مجلس، از بین ۳۰ استیضاح صورت گرفته، تنها پنج جلسه استیضاح با حضور روسای دولت وقت برگزار شده و ۲۵ جلسه استیضاح بدون حضور رییس‌جمهور برگزار شده، که در نتیجه، تنها ۹ استیضاح به برکناری وزرا انجامیده و ۲۱ مورد دیگر با رأی اعتماد مجدد نمایندگان به وزرا روبرو شده است.»
اما وزن فاطمی امین برای رییسی، او را به مجلس آورد، تا ضمن دفاع از او، کمکی باشد برای خریدن زمان و تقویت عدم رای آوری استیضاح و ابقای «فاطمی امین». بنابراین اگرچه حضور رییسی بنابه گفته قالیباف الزام قانونی نداشت، اما حضور ناگهانی و سخنرانی او، به نظر می‌رسید فرصت اضافی برای آخرین لابی‌ها برای ابقای وزیر صمت باشد. از سوی دیگر، تعطیلی مجلس در ساعت۱۱.۳۰تا ساعت 13بعداز ظهر روز گذشته، زمان دیگری برای لابی‌های سنگین سر میز ناهار در اختیار لیدرهای مخالفان استیضاح وزیر صمت قرار داد تا شانس خود را برای همراهی نمایندگانی که رایشان ممتنع بود، بیازمایند.
نمایندگان چه گفتند و چه شنیدند؟
از گرانی ومافیای خودرو و واردات آن گرفته تا گرانی آهن، میلگرد، سیمان و... همگی جزو محورهای سخنان استیضاح‌کنندگان بود.
لیست بلند رانت‌ها در جیب نمایندگان
موسوی لارگانی، به عنوان اولین نماینده موافق استیضاح پشت تریبون قرار گرفت ودر اظهاراتی انتقادی تاکید کرد که این هندوانه در بسته تو زرد درآمد. فاطمی امین ده‌ها نفر را از بیرون وزارتخانه آورد. بروید ببینید چه بلایی بر سر چارت اداری وزارت صمت آورده است. او تاکید کرد که لیست بلندی از رانت‌ها از وزارت صمت در اختیار ما است.
رسولی‌نژاد، دیگر نماینده موافق استیضاح هم بر عملی نشدن وعده‌های خودرویی وزیر صمت تاکید کرد و دراظهاراتی گفت: قطعه‌ساز هر قیمتی که بخواهد اعلام می‌کند. به وعده کاهش قیمت و افزایش کیفیت خودرو تاکنون عمل نشده است. آقای فاطمی اعلام کند این جزو کدام برنامه ایشان است؟ او به موانع ساماندهی بازار خودرو اشاره کرد و گفت: آقای وزیر گفتند که برخی دستگاه‌ها نمی‌گذارند که خودرو ارزان شود. امروز اعلام کنند که این نهادها دقیقا چه کسانی هستند؟ او با گلایه از برنامه فاطمی امین گفت: در استیضاح قبلی آقای فاطمی امین اعلام کرد برنامه دارم چطور ممکن است یک وزارت خانه در کمتر از ۴۸ ساعت برنامه بدهد؟
لابی گسترده دولت برای ابقای وزیر
الله‌وردی، دیگر نماینده موافق استیضاح هم عنوان کرد: وضعیت کنونی صنعت خودروسازی، سرمایه ملی را به هدر می‌دهد. وزیر باید منافع ملی را در نظر بگیرد نه منافع خودروسازان را. اما جناب وزیر در اختیار دو خودروساز کشور است. 70 درصد آلودگی‌های کلان‌شهرها مربوط به خودروها است. او به لابی گسترده دولت برای ابقای وزیر صمت در این سمت اشاره کرد و گفت: چطور می‌شود وقتی استیضاح وزیر مطرح می‌شود، دولت سه لایحه دو فوریتی می‌آورد؟ آقای فاطمی امین توان اداره وزارتخانه را ندارد.
قحط الرجال که نیست رییس‌جمهور باید مدیری را بگذارد که بتواند این وزارت خانه را مدیریت کند. هاجر چنارانی، نماینده موافق استیضاح هم فاطمی امین را عامل افزایش قیمت خودرو دانست و اعلام کرد: می‌گویند بازار خودرو به وزارت صمت ارتباط ندارد. در بیست ماهی که وی وزیر صمت بود من نماینده باید یقه چه کسی را برای گرانی خودرو بگیرم.
بازار خودرو استخوان مردم را ترکانده است. در این ۲۰ ماه قیمت خودرو از کجا به کجا رسیده است. شوراهای زیرمجموعه شما در این ۲۰ ماه برگزار نشده است. او با اشاره به تلاش‌های لحظه آخر دولت برای ابقای فاطمی امین، گفت: اگر لایحه دو فوریتی داشتید چرا یک سال پیش ارسال نکردید؟ [اشاره این نماینده مجلس احتمالا به طرح دو فوریتی تفکیک وزارت صنعت و معدن از وزارت بازرگانی است که قرار بود به زودی در مجلس بررسی شود.]
حضرت پور، نماینده موافق استیضاح هم سخنان خود را اینطور شروع کرد: ما وزیر ضدمحرومان را استیضاح می‌کنیم. سخنگوی شما با چه جراتی استیضاح شما را رانت ندادن به مجلس اعلام کرده؟ اگر وزیر مردم هستید چرا باندهای مافیای خودرو خودشان را به آب و آتش می‌زنند. چرا خبر استیضاح شما قیمت دنا را ۷۰ میلیون تومان کاهش داد در صورتی که تا زمان اعلام وصول قیمت‌ها افزایش می‌یافت. اگر استیضاح پارسال انجام می‌شد امروز وضعیت کشور اینطور نبود!
موضع وزیر صمت درباره واردات خودرو ؟
در ادامه صدیف بدری، نماینده موافق استیضاح هم گفت: فاطمی امین در 20 ماه گذشته خیلی از فرصت‌ها را از دست داد. سه ماه به وی وقت دادیم. متاسفانه وزیر صمت در حوزه‌های وظایف خود به ویژه خودرو هیچ کاری انجام نداد و با سوءمدیریت باعث تشدید مشکلات شد.
وزارت صمت باعث رشد تورم شد. آیا این وضعیت ناشی از نفوذ مافیا و هدایت آنها نیست؟ وقتی هیچ اثری از ثبات قیمت و کیفیت خودرو نیست، وقتی مردم نتایج آمار شما را نمی‌بینند اینها چه سودی دارد؟ صیف بدری به مساله واردات خودروهای خارجی اشاره کرد وگفت: آقای وزیر شما مگر براساس قانون ساماندهی صنعت خودرو اختیارات کافی برای واردات خودرو ندارید؟ چرا در زمان بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در هیات نظارت مجمع تشخیص و در جلسه ویژه موضوع واردات خودرو حاضر نشدید و از مصوبه مجلس دفاع نکردید؟
سید غنی‌نظری خانقاه، موافق استیضاح وزیر صمت نیز اینطور گفت: امروز مجلس بین دفن خود و ماندن وزیر باید یکی را انتخاب کند. نمایندگان محترم اگر به ادامه وضع موجود رای بدهیم کسی برای شما تره هم خرد نمی‌کند. او خطاب به دیگر نمایندگان گفت: شما نماینده مردم هستید یا دولت؟ فرستادن لایحه دوفوریتی در آستانه استیضاح توهین به مردم است. نمایندگان محترم اگر استیضاح رای نیاورد شما هم رای نخواهید آورد.
سارا فلاحی، نماینده موافق استیضاح هم با اشاره به افزایش قیمت خودرو در بازار گفت: اگر با دلار ۵۰ هزار تومانی هم حساب کنیم قیمت خودروها میلیاردی نمی‌شود. شما در کمیسیون صنایع گفتید کاره‌ای نیستید! آقای فاطمی امین اگر کاره‌ای نیستید چرا بر صندلی این وزارت خانه تکیه کردید؟ دست در جیب مردم کردند و می‌خواهند قسر در بروند. او دراظهارات تند وآتشین خود گفت: کسانی که مردم را به این باور رساندند که مافیا بخشی از دولت است، چون به زیست مسالمت آمیز با مافیا رسیده‌اند و حتی استیضاح خود را در یک فرافکنی، کمک به مافیا می‌دانند تا ما باور کنیم آنها در مقابله با مافیا قرار گرفتند، این چگونه مقابله با مافیایی است که قیمت پراید بی‌خاصیت سر به فلک کشیده است.
امروز صرفاً استیضاح وزیر صمت نیست، امروز استیضاح همه کسانی است که پشت وزرای ناکارآمد هستند، انتظار داریم که حمایت دولت از برخی وزرا گرفته شود، زیرا شما باید در میان مردم برای خود سرمایه ایجاد کنید. فلاحی تاکید کرد که امروز اگر به درستی تصمیم نگیریم، قطعا مرگ مجلس را رقم زدیم، چون مردم باید در مورد ما قضاوت کنند و مردم امروز جیب‌های آنها خالی شده است.
فاطمی امین به نمایندگان چه گفت؟
البته پای خودروهای شاسی بلندی که گفته می‌شد، فاطمی امین به مجلسی‌ها داده، هم به صحن باز شد. همزمان با شروع جلسه استیضاح، خبرگزاری فارس «تفاهم‌نامه مجلسی‌ها برای دریافت خودروی شاسی بلند» را تایید کرد و خواستار برخورد نهادهای نظارتی با این رانت شد.
پس از ارایه توضیحات موافقان استیضاح وزیر صمت، نوبت به فاطمی امین رسید که از خود در مجلس دفاع کند. او در توضیح توزیع 75 یا 55 خودروی شاسی بلند در میان نمایندگان مجلس گفت: چرا موضوعی که به ابتدای سال ۱۴۰۰ مربوط می‌شود به این استیضاح ربط داده می‌شود؟ او در ادامه نماینده افشاکننده این موضوع را خطاب قرار داد و گفت: آقای بیگی تنها یک خودرو که داده شده را نام ببرید.
چرا رابطه دولت و مجلس را خراب می‌کنید. در چند روز گذشته هرجا می روم به من نگاه سنگین دارند چرا با آبروی مردم بازی می‌کنید؟! فاطمی امین به فساد آلوده نشده است. ضدفسادترین دولت به چنین فسادی متهم می‌شود آیا این جنگ روانی نیست؟ البته این گفته‌های فاطمی امین در حالی است که میان آنچه برخی از رسانه‌ها در تایید این موضوع عنوان کرده و آنچه فاطمی امین می‌گوید تضاد وجود دارد.
فاطمی امین در جلسه تاکید کرد که ماجرای تخصیص خودروی شاسی بلند مربوط به نیمه اول سال 1400 و دولت روحانی است. بر اساس ادعای فاطمی امین، رابطه‌ای میان یکی از بخش‌های مجلس و یکی از شرکت‌های خصوصی‌سازی داخلی -که متخلف است- وجود داشته است. اتفاقی افتاد و دو روز در تابلوهای رفاهی مجلس درج شد که نمایندگان خودرو بگیرند. هیات رییسه بررسی کرد و کار را متوقف کرد. با این کار از حیثیت مجلس دفاع کرد. چرا کاری که مربوط به نیمه اول سال 1400 است به این استیضاح پیوند داده می‌شود؟
پای یک خودروساز به مجلس باز شد
فاطمی امین دست مافیای خودرو را در این کار دخیل دانست و گفت این شرکت خصوصی خودروساز میلیاردها تومان در فضای مجازی و رسانه‌ها هزینه کرده که وزیر صمت را بزند. این مافیای خودرو است. به نظر می رسد که منظور فاطمی امین از این شرکت خودروساز، شرکت بهمن موتور باشد که واردات خودروهای فیدیلیتی و دیگنیتی را بر عهده دارد.
او گفت: این روزها تیتر می‌زنند لابی‌های امریکایی فاطمی امین، چه چیز من به امریکا میخورد؟! او به انتقادات درباره واردات خودرو هم اشاره کرد و گفت: ما با پیچیدگی‌های زیادی درمورد واردات خودرو مواجه هستیم، برخی قوانین مربوط به سال ۷۱ است! خودرویی مدت‌ها در گمرک است و اجازه ورود نمی‌دهند به خاطر کمربند صندلی عقب! ما در صنعت خودرو مافیا داریم این مافیا تهدید می‌کند!
اما مخالفان استیضاح در دفاع از وزیر چه گفتند؟ میرتاج‌الدینی، نماینده مخالف استیضاح گفت: چرا وزیر صمت را در کمتر از ۶ ماه دوباره استیضاح می‌کنید؟ نوبتی هم باشد، نوبت دیگران است! چرا با دولت انقلابی اینگونه برخورد می‌کنید؟ مگر خودمان امضا جمع نکردیم که آقای رییسی رای بیاورد! ما همه در یک کشتی نشسته‌ایم! حتی یک نفر هم در پاکدستی وزیر صمت تردیدی ندارد.
میرمحمدی، نماینده مخالف استیضاح هم در واکنش به این موضوع گفت: قرار است با عزل وزیر صمت یخچال و فریزر ارزان شود، این ادبیاتی است که ما داریم در مجلس وزیری را استیضاح می‌کنیم. وزیر می‌آید با چندین تاییدیه آمار می‌دهد بعد می‌گوییم وزیر دروغ می‌گوید. اگر با فاطمی‌امین مشکل دارید چرا نظام را زیر سوال می‌برید؟ مجلس را متهم می‌کنیم ۴ ماه پیش خودرو شاسی‌بلند به نمایندگان داده‌اند که وزیر استیضاح نشود تو را به خدا نکنید شما مجلس را زیر سوال می‌برید.
دفاع تمام قد رییس از وزیر
پس از صحبت‌های موافقان ومخالفان نوبت به رییس دولت رسید تا به دفاع از وزیرش بپردازد. او که در میانه جلسه به صحن بهارستان آمده بود، در در دفاع از وزیرش گفت: باید با مافیای خودرو برخورد شود. خط قرمز دولت مبارزه با رانت، مافیا و ویژه‌خواری است. فاطمی امین نسبت به فساد و رانت‌خواری حساس است. باید با مافیای خودرو برخورد شود. رییسی در مورد توزیع 75 خودروی شاسی بلند گفت: در مساله واگذاری خودرو گفتم هر کس در این رابطه مسوولیت دارد باید برکنار شود و با آنها برخورد قانونی شود.
پرونده‌های آنها در حال بررسی است و از هیچ موردی چشم پوشی نشده است. او ماجرای مافیای خودرو را در این جلسه مطرح کرد و گفت: پرونده یک سال و چند ماهه دولت نشان داده که دولت مخالف هرگونه کم کاری، رانت و مافیا است. در خودرو که قیمت بالایی دارد، طبیعی است که مافیا در آن بیشتر شکل می‌گیرد. خط قرمز دولت رانت، مافیا و ویژه خواری است.
لابی‌های گسترده پیش از رأی‌گیری
بعد از دفاعیات ابراهیم رییسی، رای‌گیری برای استیضاح وزیر به ساعت 13 موکول شود. در میان برخی شنیده‌ها حاکی از ابن بود که اعضای جبهه پایداری جلسه حمایتی از فاطمی امین به ریاست نصرالله پژمان‌فر به دنبال لابی برای ماندن وزیر صمت تشکیل جلسه دادند. بنابر اخبار پشت پرده، ظاهرا تا حدی موفق شدند، برخی از نمایندگان ممتنع را با خود همسو کنند. در همین حال که طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، اعضا و نمایندگان دولت حق ورود به کرسی نمایندگان را ندارند، قاضی‌زاده هاشمی، معاون رییس دولت و رییس بنیاد شهید، با حرکت بین صندلی نمایندگان مشغول رایزنی بود.
اما نوبت عصر جلسه مجلس با صحبت‌های لطف‌الله سیاهکی و شلوغ شدن فضای صحن آغاز شد. زمانی که سیاهکلی از آمار مخالفت ۸۴ درصدی مردم از عملکرد وزیر صمت سخن گفت طرفداران وزیر با ۲ . ۲ کردن فضا را متشنج کردند. سیاهکلی که در موافقت با استیضاح وزیر صحبت می‌کرد، خطاب به نمایندگان گفت: شما نوکر مردم هستی نه نوکر دولت!
او گفت: وعده‌ها در مورد سامانه فروش یکپارچه خودرو محقق نشد و خودرو را در بورس عرضه کردید و پراید از رده خارج شده آرزوی مردم شده است. حسینعلی حاجی‌دلیگانی، دیگر نماینده موافق استیضاح هم در اظهاراتی بیان کرد: آقای وزیر تفاوت مبلغ خودروها بین قیمت کارخانه و کشف قیمت در بورس کالا به جیب چه کسی می‌رود؟ اگر قبول دارید قیمت فلان ماشین ۸۰۰ میلیون است و بردید در بورس کالا و دو میلیارد فروختید مازاد آن به جیب چه کسی می‌رود؟
پس از پایان سخنان نمایندگان موافق و مخالف استیضاح، وزیر صمت یک‌بار دیگر برای دفاع از عملکرد خود پشت تریبون قرار گرفت. او این‌بار درخلال صحبت‌هایش منتقد خودروسازان شد وگفت: بنده هم به عنوان وزیر صنعت یک تندر ۹۰ مدل ۱۳۸۹ دارم و نسبت به قیمت خودرو گله‌مند هستم. ما از مردم جدا نیستیم. در نهایت با رای نمایندگان مجلس، فاطمی امین از وزارت صمت رفتنی شد. استیضاح ۱۶۲ رای موافق، ۱۰۲ رای مخالف، ۲ رای ممتنع و 6 رای باطله داشت.
