گلناز پرتوی مهر|
یکی از حیاتی‌ترین راهبردها در تحول تجارت نفت خام ایران و ارتقای دیپلماسی فعال انرژی، اجرای سیاست خرید تقاضا و بازارسازی برای نفت خام ایران بوده است. این سیاست که معمولاً توسط کشورهای تولیدکننده نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد، با هدف ایجاد ارتباط با کشورهای متقاضی نفت و ایمن‌سازی بازارهای فروش نفت است.
فرشاد جامع اصل، کارشناس حوزه انرژی، با اشاره به اهمیت تبدیل نفت به فرآورده‌های نفتی در جهت خنثی کردن تحریم‌های تجارت خارجی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار«تعادل» افزود: یکی از مهم‌ترین رویکردها برای کاهش تأثیر تحریم‌ها در صنعت نفت، تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی است. با تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی از طریق پالایش نفت خام، می‌توان تحریم‌های نفتی علیه ایران را خنثی کرد و این محصولات را در سراسر جهان به فروش رساند.
وی تصریح کرد: در مدل قبلی تجارت نفت ایران، ویژگی‌های منحصر به فرد نفت خام ایران، فروش را دشوار می‌کند، زیرا تنها تعداد محدودی از پالایشگاه‌های ایرانی دارای این ویژگی‌ها هستند. در نتیجه، این پالایشگاه‌ها از نزدیک توسط وزارت خزانه‌داری ایالات متحده نظارت می‌شوند و فروش را به چالش می‌کشند.
وی با اشاره به اینکه دو روش اصلی برای تولید فرآورده‌های نفتی از نفت خام وجود دارد، گفت: تبدیل نفت به سوخت یا تبدیل نفت به مواد. پس از استخراج نفت، می‌توان آن را از طریق شاخه مواد در پتروپالایشگاه‌ها یا تولید سوخت در پالایشگاه‌ها به فرآورده‌های نفتی تبدیل کرد. همچنین بازار محصولات شیمیایی مشتق شده از پالایشگاه‌های نفت به سرعت در حال گسترش است.
این رشد باعث توسعه و ساخت پالایشگاه‌های نفتی متعدد در کشور شده است. برای تامین نیاز داخلی بنزین، افزایش ظرفیت تولید بنزین با گسترش توانمندی‌های پالایشگاهی ضروری است. جامع اصل با اشاره به زمانبر بودن ساخت یک پالایشگاه و عدم امکان تبدیل فوری نفت با ساخت یک پالایشگاه اظهار کرد: با این وجود سرمایه‌گذاری اولیه در زمینه ساخت پالایشگاه نفت خام با مشکلات زیادی روبرو است و همچنین بسیار هم‌زمانبر است، از همین رو برای خنثی کردن تحریم‌های تجارت نفت باید به دنبال راهکارهای متنوع‌تری نسبت به ساخت پالایشگاه گشت؛ یکی از این اقدامات مهم و پیاده‌سازی شده، در مسیر بازسازی پالایشگاه‌های نیمه‌فعال کشورهای دیگر بوده است.
این کارشناس انرژی با اشاره به سیاست جدید خرید تقاضا در جهت پالایش نفت خام ایران در پالایشگاه‌های نیمه فعال کشورهای همسو افزود: رویکرد منحصربه‌فرد ایران به این سیاست بر پالایشگاه‌های نیمه فعال در کشورهای تحت تحریم و همسو متمرکز است. سیاست خرید تقاضا به دنبال پیوند کشورهای تولیدکننده نفت با کشورهای متقاضی نفت از طریق سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پالایش یا پالایش نفت در کشورهای هدف است. این رویکرد نه تنها روابط اقتصادی و سیاسی را تقویت می‌کند، بلکه بازار فروش نفت را نیز تضمین می‌کند. رویکرد جدید کشور نیز با تمرکز بر پالایشگاه‌های نیمه فعال در کشورهای تحریم‌شده و همسو، رویکردی متمایز برای سیاست خرید تقاضا اتخاذ کرده است. این استراتژی تضمین می‌کند که فروش نفت ایران به یک نگرانی برای کشور خریدار تبدیل می‌شود و آنها را برای دریافت نفت ایران ترغیب می‌کند و بازار تضمینی ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: همچنین حرکت به سمت تولید اقلام استراتژیک صنعت پالایشگاهی در سال‌های گذشته علاوه بر اینکه به ایران در خودکفایی در تامین تجهیزات پالایشگاهی داخل کمک کرده است؛ بازارهای جدید ارایه خدمات فنی و مهندسی را برای ایران ایجاد کرده است. ایران نیز با تکیه بر سازندگان داخلی تجهیزات پالایشگاهی و به حداقل رساندن نیاز به تجهیزات و تعمیرات اساسی، توانسته بازارهای نفتی جدیدی را تعریف کند. جامع اصل در پایان اظهار کرد: دیپلماسی فعال انرژی با حمایت توانمندی‌های داخلی در صنعت تجهیزات پالایشگاهی و بومی‌سازی موفق تولید تجهیزات، فرصت قابل توجهی را برای وزارت نفت برای گسترش بازارهای جدید نفت ایجاد کرده است. استفاده از این ظرفیت بزرگ برای پالایشگاه‌های کشورهایی نظیر ونزوئلا، نیجریه، نیکارگوئه و حتی سوریه به تازگی در دستور کار قرار گرفته است.
رویکرد استفاده حداکثری از فناوری در صنعت نفت و گاز و حرکت به سمت بومی‌سازی اقلام راهبردی در صنعت پالایشگاهی کشور، فرصت بی‌نظیری در اختیار ایران قرار داد تا با تمرکز بر سرمایه‌گذاری مستهلک شده اولیه کشورهای تحریم شده یا همسو، پالایشگاه‌های نیمه فعال ساخته شده در این کشورها را به پالایشگاه‌های فراسرزمینی سازگار با نفت خام و میعانات گازی ایران تبدیل کرده و بدین شکل نفت خام و میعانات گازی ایران به خوبی به فروش برسند و امروز شاهد این هستیم که تمام ذخایر میعانات گازی سرگردان روی آب ایران به صفر برسد.
