گزارش اسپيدتست از وضعيت اينترنت جهان در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۳ نشان مي‌دهد كه درنتيجه توسعه تكنولوژي 5G، ميانگين سرعت دانلود نسل پنجم ارتباطات با رشد ۲۰ درصدي نسبت به دوره مشابه سال گذشته به ۲۰۳.۰۴ مگابيت برثانيه رسيده است. با وجود اين در ايران توسعه نسل پنجم ارتباطات همچنان با چالش‌هايي همراه است و اپراتورها معتقدند كه توسعه 5G برايشان از نظر اقتصادي توجيهي ندارد.
تعداد مشتركان 5G در سال ۲۰۲۲ حدوداً ۸۶ درصد رشد كرده و به يك ميليارد و ۱۵۰ ميليون عدد رسيده است، 5G با اتمام ۲۰۲۲ توانسته به تلفن‌هاي ۱۰.۷ درصد از مشتركان اينترنت همراه در جهان راه پيدا كند و پيش‌بيني مي‌شود تا پايان سال جاري ميلادي اين عدد به ۱۶ درصد با يك ميليارد و ۷۷۰ ميليون دستگاه برسد. فركانسي كه در اختيار اپراتورهاست، فركانس b42 و b43 است كه روي آن شيائومي در ايران باز شده؛ يعني آيفون و هواوي فركانس‌هايي باز كرده‌اند كه منطبق با فركانس 55G ما نيست. در ايران نيز عيسي زارع‌پور، وزير ارتباطات، گفته است تا پايان سال ۱۴۰۴ مشتركان نسل پنجم بايد سهمي ۱۰ درصدي از ارتباطات سيار كسب كند، اين در حالي است كه پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد، زيرساخت‌هاي نسل پنجم ارتباطات (5G) تا سال ۲۰۳۰ به حجم بازاري حدوداً ۳۵۰ ميلياردي دست پيدا كند، عددي كه در حال حاضر ۲۰ ميليارد دلار است. نرخ رشد مركب سالانه 5G نيز عدد بسيار بالاي ۴۵.۲ درصدي را نشان مي‌دهد. در اين شرايط، طبق اعلام مشاور وزير ارتباطات، حجم سرمايه‌گذاري اپراتورها تا يك‌پنجم كاهش يافته است.
چالش‌هاي توسعه نسل پنجم ارتباطات در ايران
توسعه نسل پنجم ارتباطات در ايران همچنان با چالش‌هايي همراه است، اسفندماه ۹۹ بود كه اپراتورها اولين گام‌هاي توسعه نسل پنجم اينترنت همراه را آغاز كردند و از آن زمان تا به حال تعداد سايت‌هاي 5G چند ده برابر شده اما با اين حال هنوز هم شرايط به گونه‌اي است كه نمي‌توان ادعا كرد 5G در ايران به سبد ارتباطات كاربران ايراني وارد شده يا دست‌كم در حال وارد شدن است. حتي در گزارش‌هاي فصلي سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي نشاني از آمارهاي اين بخش نيست. شاه‌منصوري، مدير مركز تحقيق و توسعه يكي از اپراتورها معتقد است حمايت در صنعت مخابرات بايد طولاني‌مدت و منسجم باشد. ما اگر مي‌خواهيم 5G را راه بيندازيم بايد برنامه‌اي چهار، پنج ساله داشته باشيم تا مدل كسب‌وكار اين حوزه مشخص شود. همين روند پيش برود صنعت مخابرات ما پنج سال بعد مثل صنعت برق امروز است كه شركت برق بايد از مردم خواهش كند براي تابستان كمتر برق مصرف كنند. او ادامه داد: پيچيدگي اين تكنولوژي باعث شده است بسيار گران شود و سه چهار برابر 4G هزينه بر دارد. دليل اين پيچيدگي پاسخ به نيازهايي است كه 4G نمي‌توانست به آنها پاسخ دهد. به باور وي اگر به دنبال خودروهاي متصل (connected cars) هستيم نياز به حداقل ۲ هزار سايت 5G همراه اول فقط در تهران هستيم. شاه‌منصوري پيشنهاد كرد تا زماني كه اپراتورها نتوانند در نسل پنجم سرمايه‌گذاري كنند به نيازهاي‌مان در قالب 4G پاسخ دهيم.
در مقابل، داده‌هاي اسپيدتست فصل خوبي را براي تكنولوژي 5G در جهان روايت مي‌كند. سه ماهه سوم سال ۲۰۲۳ ميانگين سرعت دانلود 5G رشد چشمگيري را نسبت به دوره مشابه سال گذشته تجربه كرده است اما سرعت آپلود يا بارگذاري نسل پنجم با رشد يك درصدي، تفاوت چنداني با سال گذشته ندارد. اينترنت ثابت هم در اين سه ماهه نسبت به سال گذشته رشد چشمگيري را از لحاظ سرعت آپلود يا بارگذاري اطلاعات تجربه كرده است و با رشد ۲۸ درصدي ميانگين سرعت آپلود جهان به ۳۸.۳۲ مگابيت رسيده است. ليست برترين‌هاي 5G جهان نيز نسبت به سال گذشته تغييرات زيادي كرده است. از جمله مهم‌ترين تغييرات مي‌توان به پيشتازي امارات و تصاحب جايگاه كره جنوبي و اضافه شدن مالزي، جمهوري دومينيكن، ماكائو و هند اشاره كرد. عربستان سعودي، نيوزيلند، بلغارستان و بحرين هم كه سال گذشته جزو ۱۰ ارايه‌دهنده 5G بودند از اين ليست كنار رفته‌اند و با اين حساب سهم خاورميانه نسبت به دوره مشابه سال گذشته كوچك‌تر شده است. به‌طور كلي ميانگين سرعت دانلود از ۱۶۸.۲۷ مگابيت در سه ماهه سوم سال گذشته به ۲۰۳.۰۴ مگابيت در سال ۲۰۲۳ رسيد و سرعت آپلود هم با تغيير جزئي از ۱۸.۷۱ مگابيت به ۱۸.۹۳ مگابيت افزايش يافته است. امارات در يك سال گذشته براي تصاحب جايگاه اول ميانگين سرعت دانلود خود را ۱۴ درصد افزايش داده است و آن را از ۵۱۱.۶۸ مگابيت در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۲ به ۵۹۲.۰۱ مگابيت بر ثانيه رسانده است. مالزي نيز كمتر از دو سال پس از عرضه سراسري اينترنت 5G حالا با ميانگين سرعت دانلود ۴۸۵.۲۴ مگابيت بر ثانيه نه تنها وارد ليست برترين‌ها شده بلكه جايگاه سوم را از بلغارستان گرفته است.
اينترنت ثابت جهان نسبت به سال گذشته
تقويت شده است
گزارش اسپيدتست نشان مي‌دهد كه اينترنت ثابت جهان به ويژه از لحاظ سرعت بارگذاري نسبت به سال گذشته تقويت شده است. براساس داده‌هاي اسپيدتست ميانگين سرعت آپلود جهان در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۳ نسبت به دوره مشابه سال گذشته با افزايش ۲۸ درصدي از ۲۹.۹۵ مگابيت برثانيه به ۳۸.۳۲ مگابيت رسيده است. ميانگين سرعت دانلود اينترنت ثابت نيز با رشد ۱۹ درصدي نسبت به سال گذشته از ۷۰.۳۰ مگابيت به ۸۳.۹۵ مگابيت برثانيه رسيده است. با اين حال اسپيدتست مي‌گويد با وجود پيشرفت پهن‌باند، عقب‌ماندگي تكنولوژي واي‌فاي باعث تضعيف تجربه مشتريان شده است. در بازارهايي كه اتصال پيشرفته كابلي و فيبر جايگزين تكنولوژي قديمي پهن‌باند مي‌شوند، عملكرد واي‌فاي توان همپايي با اين جهش را ندارد. واي‌فاي معمولا ۳۰ تا ۴۰ درصد از اترنت را به خود اختصاص مي‌دهد و درنتيجه ارايه‌دهندگان و دولت‌ها بايد براي بهينه‌سازي محيط كلي اينترنت، توجه ويژه‌اي به اين تكنولوژي داشته باشند. آمار اسپيدتست از ميانگين سرعت اينترنت ثابت نشان مي‌دهد كه امارات در پهن‌باند ثابت نيز پيشتازي جهان را در اختيار دارد. پس از امارات كشور سنگاپور، پيشتاز دوره مشابه سال گذشته، قرار دارد و هنگ‌كنگ نيز در جايگاه سوم است. امارات براي تصاحب جايگاه اول در يك سال گذشته ميانگين سرعت دانلود اينترنت ثابت خود را ۱۸۳ درصد بهبود بخشيده و به ۲۴۷.۶۳ مگابيت برثانيه رسانده است. درنتيجه توسعه چشمگير زيرساخت اينترنت، حالا بيشتر كاربران اماراتي به شبكه‌هاي فيبر نوري دسترسي دارند. سنگاپور، كشوري كه ساختمان سازهاي آن به اجبار قانون بايد تاسيسات و فضاي لازم براي نصب شبكه فيبر از سوي اپراتور را تعبيه كنند، هم امسال با تغيير جزئي در جايگاه دوم است و هنگ‌كنگ با افزايش ۳۷ درصدي ميانگين سرعت دانلود و بهبود ۴۰ درصدي سرعت آپلود، از جايگاه پنجم در سه ماهه سوم سال گذشته به جايگاه سوم رسيده است.
سرمايه‌گذاري دولت‌ها براي كاهش شكاف ديجيتال
دولت‌ها و ارايه‌دهندگان مختلف در سراسر جهان با سرمايه‌گذاري گسترده براي كاهش شكاف ديجيتال و افزايش نرخ نفوذ اينترنت تلاش مي‌كنند اما براساس سپيدنامه‌اي از اتحاديه جهاني پهن‌باند، با وجود ضرورت نرخ بالاي نفوذ پهن‌باند براي توسعه اجتماعي-اقتصادي كشور‌ها، كيفيت اتصال نيز از اهميت بالايي برخوردار است. اينترنت برخلاف خدماتي مثل بنزين و برق يك كيفيت نسبت ثابت ندارد و براي بهره‌برداري كاربران از پتانسيل اين تكنولوژي، تضمين كيفيت و سرعت بسيار مهم است. اسپيدتست براساس داده‌هاي Ookla از وضعيت سرعت اينترنت جهاني، نقشه‌اي از نرخ نفوذ اينترنت پرسرعت (سرعت دانلود بالاتر از ۱۰۰ مگابيت برثانيه) موبايلي و ثابت در سراسر جهان و اينترنت كم سرعت (كمتر از ۵ مگابيت‌برثانيه) را فراهم كرده است.
