تخليه حباب قيمتي و انتظارات تورمي، وعده دولت براي 1403

روز گذشته بار ديگر قيمت دلار كاهش يافت و پس از چند هفته به كانال 54 هزار تومان نيز رسيد، هرچند در ساعات پاياني كار بازار اين عدد به حوالي 55 هزار تومان رسيد اما به نظر مي‌رسد پس از شوك‌هاي هفته‌هاي گذشته، سرانجام دولت توانسته ثباتي نسبي را به بازارهاي بزرگ بازگرداند و به اين ترتيب مي‌توان اميدوار بود كه در ورود به آخرين ماه از سال جاري، آرامشي نسبي در اقتصاد ايران حكم‌فرما شود.
با اين وجود دولت معتقد است آنچه كه رخ داده، تنها مقدماتي براي بهبود وضعيت اقتصادي كشور است و در اين زمينه مي‌توان به اتفاقات مثبت بسيار بزرگي در سال آينده اميدوار بود، نشانه آن را نيز از تحليل‌هايي مي‌توان دنبال كرد كه در ماه‌هاي گذشته منتشر شده است. رسانه‌هاي نزديك به دولت اين موضوع را چه در اطلاعات بين‌المللي و چه در گزارش‌هاي داخلي دنبال مي‌كنند. عليرغم اينكه به‌طور معمول در ماه‌هاي منتهي به پايان سال ميلادي (دي‌ماه) و پايان سال خورشيدي (اسفندماه) انتظارات تورمي در اقتصاد ايران افزايش مي‌يافت، اما اين روند در سال جاري روندي متفاوت را طي كرده است.
بانك جهاني اوايل دي‌ماه امسال در گزارشي با اشاره به موفقيت دولت ايران در برقراري آرامش در بازار ارز طي سال جاري نوشته بود: در سال ۱۴۰۲ كاهش انتظارات تورمي و ثبات نرخ ارز به كاهشي شدن تورم ماهانه كمك كرد و اين با دسترسي ايران به ذخاير ارزي خود در خارج از كشور همراه بود كه فشارها بر نرخ ارز را كاهش داد. افزايش اخير صادرات نفت به كاهش كسري بودجه و بهبود تراز حساب‌هاي جاري كمك كرده است.
در كنار آن، دولت تاكيد دارد كه توانسته با اجراي برخي سياست‌هاي اجرايي مثبت، مسير تورم را تغيير داده و تورم انتظاري را به پايين‌ترين حد ممكن رسانده است. خبرگزاري دولتي ايسنا در اين زمينه نوشته: كارشناسان اقتصادي معتقدند عوامل مختلفي در شكل روند كاهشي انتظارات تورمي موثر بوده كه برخي از آنها در گزارش بانك جهاني ذكر شده است. در اين بين، نوسانات ارزي سهم بالايي در ايجاد انتظارات تورمي دارد كه با حضور فعال بازارساز به حداقل رسيده است، اما نكته قابل توجه در اين حضور فعال، تنوع‌بخشي به ابزارهاي بازارساز براي مديريت همزمان بازار طلا و ارز بوده است.
يكي از مهم‌ترين اين ابزارها، ورود به عرصه طلا و ساماندهي معاملات عمده ذيل مركز مبادله ايران است كه با توجه به ارتباط مستقيم بازارهاي طلا و ارز، نقش مهمي در تخليه نوسانات هيجاني نرخ ارز داشته است.
از ۲۷ دي‌ماه كه اولين حراج حضوري برگزار شد، به‌طور مرتب در روزهاي يكشنبه و سه‌شنبه هر هفته اين حراج صورت مي‌گيرد كه تاكنون پنج حراج برگزار شده و جمعا ۲۰۰ كيلوگرم شمش طلا مورد معامله قرار گرفته است. به اعتقاد كارشناسان، طبيعتا بازار طلا همانطور كه از بازار ارز تاثير مي‌گيرد به همان نسبت بر اين بازار اثر دارد. وقتي عرضه طلا در بازار انجام مي‌شود و كساني كه نيازهاي مصرفي دارند مي‌توانند اين نياز را تامين كنند اثر آن بر بازار طلا و به موازات آن بازار ارز نمايان مي‌شود. سياست ديگري كه اين روزها باعث تخليه انتظارات و هدايت نقدينگي‌هاي سرگردان در بازارهاي مالي به سمت توليد شده، صدور مجوز انتشار ۲۸۰ هزار ميليارد تومان گواهي سپرده خاص با نرخ ۳۰ درصد از سوي بانك مركزي به بانك‌هاي عامل بوده كه هرچند يك هفته مهلت داشت اما ظرف ۴ روز به‌طور كامل فروخته شد.
البته ابزار نرخ بهره در اقتصاد ايران ميزان اثرگذاري محدودي در مهار تورم دارد به همين علت بود كه بانك مركزي با احتياط و به ميزان مشخصي اوراق خاص منتشر كرد كه البته به گفته صاحبنظران در كاهش انتظارات تورمي و التهابات بازارهاي مالي موثر بود. يكي ديگر از عوامل بازگشت ثبات نرخ ارز و تخليه حباب انتظارات، دست بالاي بانك مركزي در تأمين ارز مورد نياز تجارت خارجي كشور است. رييس كل بانك مركزي ديروز يكشنبه در جلسه شوراي گفت‌وگوي دولت و بخش خصوصي اعلام كرد: «تاكنون ۵۹ ميليارد دلار ارز در مركز مبادله تامين شده است كه ۶۰ درصد بيشتر از متوسط چهار سال گذشته است و ۱۰ درصد نسبت به دوره مشابه سال گذشته افزايش پيدا كرده است.»
بررسي جزييات عرضه و تقاضاي دلار حواله ارزي در سامانه نيما نيز بيانگر اين موضوع است كه وضعيت تامين ارز واردات بسيار مطلوب بوده است. بر اساس گزارش‌ها، عرضه ارز از سوي بانك مركزي در ۴۰ روز اخير روند قابل تاملي داشته و همه ركوردهاي پيشين خود را شكسته است. آنطور كه در نمودار قابل مشاهده است، از ابتداي مهرماه ۱۴۰۲ تا انتهاي آبان درحالي ميانگين عرضه دلار حواله ارزي در سامانه نيما توسط بانك مركزي حدود ۲۳۱ ميليون دلار بوده، كه اين ميزان از ابتداي آذرماه تا نهم بهمن به ۲۹۸ ميليون دلار رسيده است. در دي و بهمن نيز ميانگين عرضه روزانه ارز در اين سامانه حدود ۳۳۰ ميليون دلار بوده است. همچنين سهم ميانگين مازاد عرضه در سامانه نيما درحالي از ابتداي مهرماه تا انتهاي آبان حدود ۴۱ درصد بوده، كه اين ميزان از ابتداي آذرماه تا ۹ بهمن به ۵۹ درصد رسيده است. به عبارتي، از ابتداي آذرماه تاكنون به‌طور ميانگين ۶۰ درصد از عرضه‌هاي ارز بانك مركزي در سامانه نيما خريدار نداشته است.
در كنار تاكيد دولت بر بهبود اوضاع تورمي، از سوي ديگر بر تداوم حمايت از اقشار كم درآمد و به خصوصي بازنشستگان نيز تاكيد مي‌شود. در جديدترين خبر روز گذشته محمد مخبر، معاون اول رييس‌جمهور از تلاش دولت براي نزديك‌ كردن حداقل حقوق بازنشستگان به 10 ميليون تومان در ماه خبر داده است. معاون اول رييس‌جمهور با اشاره به اقدامات دولت سيزدهم در راستاي ارتقاء وضعيت معيشتي بازنشستگان گفت: با تصميمات اتخاذ شده در دولت متناسب‌سازي حقوق بازنشستگان تأمين اجتماعي با ساير بازنشستگان و مستمري بگيران و همچنين حل مشكلات درماني ايشان در حال پيگيري و اجرايي شدن است. محمد مخبر صبح دوشنبه در آيين تجليل از بازنشستگان و مستمري بگيران نمونه سراسر كشور سازمان تأمين اجتماعي كه در مجموعه فرهنگي ورزشي تلاش برگزار شد، با تأكيد بر اينكه دولت با جديت پيگير متناسب‌سازي حقوق بازنشستگان است و تا پايان دولت اين موضوع حل خواهد شد، گفت: حداقل كف حقوق ماهيانه ۶ ميليوني بازنشستگان تامين اجتماعي از نظر دولت قابل قبول نيست و بايد مساله حداقل حقوق دريافتي و افزايش حقوق بازنشستگان تأمين اجتماعي هر چه سريعتر حل شود و به زودي به حداقل حقوق ماهيانه آنها را به ۱۰ ميليون تومان نزديك مي‌كنيم كه تاكنون نيز در اين دولت ارزشمندترين بنگاه‌هاي اقتصادي براي پرداخت بدهي‌هاي تأمين اجتماعي به سازمان تأمين اجتماعي واگذار شده است و اكنون تأمين اجتماعي از يك سازمان بدهكار در ابتداي دولت به يك دستگاه طلبكار تبديل شده است.
وي در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره به مشكلات كشور در زمان روي كار آمدن دولت سيزدهم به ويژه در حوزه شيوع بيماري كرونا و مشكلات اقتصادي كشور تصريح كرد: بازنشستگان ارزشمندترين و مهم‌ترين سرمايه كشور هستند و با وجود تمام اين سختي‌ها، حل مشكلات بازنشستگان و پرداخت حقوق آنان از مهم‌ترين دغدغه‌هاي اصلي دولت بود كه توانستيم اين مشكلات را با آموزه‌هاي مكتب امام خميني (ره) و رهبري داهيانه مقام معظم رهبري پشت سر بگذاريم. با تلاش‌هاي دولت سيزدهم توانستيم با افزايش فروش نفت و آزادسازي دارايي‌هاي مسدود شده كشور وضعيت درآمدي را سامان دهيم. وي با بيان اينكه «بايد در تعريف بازنشستگي و ازكارافتادگي تجديدنظر صورت پذيرد» ادامه داد: مفهوم بازنشستگي و خانه‌نشيني در فرهنگ ديني و تاريخي كشور موضوعيتي ندارد. دستاوردهاي كنوني كشور و پيشرفت‌هاي به دست آمده طي ساليان گذشته در تمامي اين حوزه‌ها حاصل تلاش‌ها و زحمات نسل بازنشسته امروز است و بزرگ‌ترين اشتباه اين است كه با بازنشستگي، كار و فعاليت يك نيروي با تجربه پايان يافته تلقي شود.
معاون اول رييس‌جمهور با تأكيد بر اينكه «بايد راهبرد انتقال اقتصاد از بخش دولتي به بخش خصوصي در دولت، وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و سازمان تأمين اجتماعي با كمك جوانان باانگيزه در كنار نسل مجرب و با تجربه بازنشسته پيگيري شود» تصريح كرد: بايد عرصه اقتصادي نيز همانند سياست و امنيت در دست مردم باشد تا مسائل حل شود و قرار گرفتن حوزه‌هاي تعاون، تأمين اجتماعي و اشتغال زايي در وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي به معناي آن است كه همه اسباب نهضت انتقال اقتصاد از دولت به مردم در اين وزارتخانه و توسط بازنشستگان به عنوان توانمندترين بخش جامعه شدني است كه دولت بايد بسترهاي حضور آنان را در عرصه اقتصادي فراهم نمايد. وي در ابتداي سخنان خود با تبريك ايام‌الله دهه مبارك فجر ادامه داد: ايام دهه فجر با نام امام خميني(ره) گره خورده است و ايشان شخصيتي فقيه، فيلسوف، عارف، انسان شناس، جريان شناس و مدبر بودند كه مكتب خدامحور و مردم باور ايشان كماكان ادامه دارد. وي با بيان اينكه «مكتب و آموزش امام خميني(ره) در مبارزه با نظام سلطه و ظالمان در جهان سابقه نداشته است» افزود: اين فرهنگ‌سازي امام در تمام دنيا گسترش يافته است و امريكا و رژيم صهيونيستي كه نماد قدرتي بودند كه هر چه تصميم بگيرند عملياتي مي‌شود امروز به مرحله‌اي رسيده‌اند كه با به روزترين تسليحات و تجهيزات پيشرفته در يك باريكه چند كيلومتري در غزه با چند هزار رزمنده فلسطيني اينچنين گرفتار شدند و هيچ چاره و راه فراري براي خود نمي‌بينند. صولت مرتضوي وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي نيز با اشاره به آمار ۲/۳ ميليون نفري بيمه شده جديد در سازمان تأمين اجتماعي و همچنين تحت پوشش بيمه قرار گرفتن هشتصد هزار نفر از عشاير توسط صندوق عشاير و روستاييان گفت: در اين دولت بالغ بر يك ميليون فرصت شغلي ايجاد شده است و در حال حاضر تمامي اقدامات درماني بيمه‌شدگان تأمين اجتماعي در مراكز اين سازمان رايگان است و با تمهيدات جديد دولت افراد بيش از ۶۵ سال سن در بيمارستان‌هاي دانشگاهي به صورت رايگان بستري مي‌شوند و با اراده دولت سيزدهم، تاكيدات رييس‌جمهور محترم و پيگيري‌هاي معاون اول رييس‌جمهور به زودي مشكلات بازنشستگي حل مي‌شود. همچنين ميرهاشم موسوي مديرعامل سازمان تأمين اجتماعي با اشاره به بدهي صد و شش هزار ميليارد توماني سازمان تأمين اجتماعي در ابتداي دولت سيزدهم ادامه داد: در دو سال گذشته دويست و چهل هزار ميليارد تومان بدهي تأديه شده يا در حال انجام است كه چنين دستاوردي در سازمان تأمين اجتماعي تاكنون رقم نخورده بود و امروز پرداخت حقوق و مستمري بازنشستگان كشور بدون يك ريال استقراض از بانك مركزي در حال انجام است. به اين ترتيب هرچند با نزديك شدن به سومين سال آغاز به كار دولت، بسياري از وعده‌هاي ابتدايي اعلام شده هنوز راه به جايي نبرده‌اند اما در عين حال دولت پس از مدت‌ها اميدوار شده كه شاخص‌هاي كلان را مي‌توان به سوي بهبود نسبي رهسپار كرد.