رقيه ندايي|
آخرين روز ارديبهشت ماه اعلام شد كه رييس دولت سيزدهم در سانحه سقوط هليكوپتربه شهادت رسيده و پس از اين موضوع بازارهاي مالي خصوصا بورس دچار شوك شد و شاهد سرخ پوشي معاملات بوديم. البته مساله اساسي اينجاست كه بازار سرمايه پيش از شهادت رييس‌جمهور ريزشي شده بود و اين مساله باعث شد كه بازار شوك منفي سنگين‌تري را تجربه كند.
پس از شهادت رييس‌جمهور، محمد مخبر معاون اول وي به صورت موقت اداره امور كشور را بر عهده گرفت و قرار است روز هشت تير ماه با برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري مشخص شود چه كسي قرار است سكاندار كشور شود. نكته قابل توجه اينجاست كه هر يك نامزدهاي رياست‌جمهوري برنامه‌اي براي بازارهاي مالي و بورس دارند، به نوعي قصد دارند از بازار حمايت كنند؛ اما حمايت تنها با صحبت نيست و بايد ديد كدام نامزد برنامه جامعي را براي حمايت از بازار سرمايه منتشر مي‌كند و در نهايت با برنامه خود آيا قصد حمايت از سهامداران را دارد يا خير؟
مساله اين روزهاي بازار سهام عدم حمايت دولت‌ها از سهامداران خرد است و اگر دولت آينده بتواند با برنامه جامعي از بورس حمايت كند روزهاي خوش و توسعه بازار آغاز خواهد شد.
وعده توخالي براي بازار سرمايه
هابيل خاوري، كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار كرد: ارزش كل معاملات خرد طي روزهاي اخير بسيار كاهش يافته است كه جاي تاسف دارد. بازار سرمايه اين روزها را مي‌توانيم آينه تمام نماي اقتصاد و شوهاي اقتصادي مديران اقتصادي كشور نام گذاري كنیم!
وي ادامه داد: با توجه به مجموعه اتفاقاتي كه افتاده كه الحق والانصاف يه پكيج كامل از تمامي رويدادهاي طبيعي است و به نوعي كسي از مديران و سطوح بالا به بازار سرمايه نگاهي نمي‌كند.
اين كارشناس بازار سرمايه تشريح كرد: اين سوال رو از خودمان بايد بپرسيم كه مگه چند درصد بازار سرمايه دست حقيقي است؟ آيا من سهامدار خرد بايد بيام و بازار رو نجات بدهم؟ بخش كوچيكي از بازار دست سهامدار خرد است و به جرات مي‌گويم كه هيچ‌وقت روي روند معاملات تاثيرگذار نبودند حقيقي‌ها و هميشه در بازار سرمايه مورد ظلم قرار گرفته‌اند!
خاوري ادامه داد: براي همه ما واضح است كه فعالين اصلي اين بازار در حوزه معاملات چه كساني هستند، اگر تك به تك بخواهيم نام ببريم به ليست بلند بالايي مي‌رسيم. واقعا سخت است سازمان بورس اين نهاد‌ها رو دور هم جمع كند و يك برنامه براي آنها و حمايت از ماهيت وجودي و بقاي خودش برگزار كند؟
خطر ورشكستي در صندوق‌هاي بازنشستگي
اين كارشناس بازار سرمايه اظهاركرد: در اينجا نميتوان نامي از سهامدار خرد برد و اگر بخواهيم نام ببرم مي‌توانم بگويم كه درايور‌هاي اصلي بازار نهادهاي سرمايه‌گذاري و نهادهاي مالي هستند و در نهايت بخش ناچيزي سهم حقيقي‌هايي است كه پول و سرمايه قابل توجهي دارند. حالا مي‌توانيم به هلدينگ‌ها، شركت‌هاي سرمايه‌گذاري و شركت‌هايي كه فعاليتشان مشابه همين‌هاست اشاره كنيم، مساله قابل توجه اينجاست كه اكثر شركت‌ها زيرمجموعه صندوق‌هاي بازنشستگي و تامين اجتماعي يا نهادهاي مشابه هستند! كشور و دولت هم دچار چالش‌هاي جدي و ورشكستي توي صندوق‌هاي بازنشستگي است! اين دومينو، دومينوي خطرناكي است كه به دست افرادي خاص در حال ريزش است.
وي تاكيد كرد: داستان جايي جالب مي‌شود كه همه اين موسسات عمومي غيردولتي هم هستند، ولي مديران آنها توسط دولت انتخاب مي‌شوند.
اين كارشناس بازار سرمايه گفت: اين شركت‌ها بايد پاي حمايت از بازار سرمايه باشند؛ چراكه سهامدار خرد نمي‌تواند كار براي حمايت از بازار سرمايه انجام دهد. ۹۰ درصد اين شركت‌ها هم به دليل شرايط بودجه‌اي دولت در هزينه‌هاي خود مانده‌اند و توان حمايت از بازار سهام را ندارند.در كشور ما ماشاالله وقتي مجلس يا رياست‌جمهوري عوض مي‌شود اتوبوسي مديران عوض مي‌شوند، پس طبيعي همه مديران اين نهاد‌ها هم احساس عزل شدن به آنها دست بدهد و كار خود را رها كنند، همون چيزي كه الان در بازار قابل مشاهده است.
خاوري توصيح داد: از طرفي نهادهاي مالي داخلي بازار سرمايه را داريم كه شركت‌هاي تامين سرمايه، سبدگردان‌ها و مشاوره سرمايه‌گذاري‌ها و كارگزاري‌ها و صندوق‌ها هستند و منابع مالي سرمايه‌گذار‌هاي خرد رو مديريت مي‌كنند. با اين شرايط بازار طبيعي است كسي سرمايه خود را دست اين نهاد‌ها ندهد و آنها نيز كاري از دستشان برنيايد، سياست‌هاي اعتبار دهي به كارگزاري‌ها هم كه كلا نابود شده است و در بحث اعتبارات بانكي كارگزاري‌ها و نرخ سود اعتبار دهي هم چالش بزرگي شده است.
اين كارشناس بازارسرمايه تشريح كرد: نكات مهمي روي بازار سرمايه تاثير مي‌گذارد كه مهم‌ترين آن انتخابات است و اثرات ويژه و مهمي در تصميم‌گيري‌ها بازار دارند مي‌توانيم بدين شكل بيان كنم كه مثلاً اين صحبت هيچ فرقي نمي‌كند چه كسي رييس‌جمهور شود، حرف درستي حداقل براي ما بورسي‌ها نيست يا موضوع ديگري كه حتي اگر راي نمي‌دهيم بايد نسبت به برخي مطالبات بازار سرمايه پيشرو و مطالبه‌گر باشيم نه سهامدار خرد بلكه نهادهاي مالي و سرمايه‌گذاري بايد مطالبه‌گر باشند. بنده نمي‌دانم نقش كانون نهادهاي سرمايه‌گذاري الان توي اين روزا دقيقا چيست؟ اما نكات مهم‌تري هم وجود داره كه مي‌توانيم به اين صورت بيان كنیم، مهم‌ترين و اولين نكته به نظر پيامي بود كه رد و تاييد صلاحيت‌ها براي جامعه و به خصوص فعالان اقتصادي ارسال كرد.
خاوري توضيح داد: نكته ديگر اينكه با حداقل تاييد كانديدا اين موضوع پيش گرفته شده تا زمان و وقت بيشتري واسه بيان نظرات افراد داده شود و در بين همين موارد نيز بايد به اين نكته اشاره كنم كه سه طيف فكري در حال حاضر در اين انتخابات حاضر هستند و سه فرد ديگه تا حدودي نقش‌هاي پوششي را بازي مي‌كنند و تاثير چنداني در جريان انتخابات ندارند. حتي معتقدم در روزهاي آخر اين سه نفر به نفع بقيه كانديدا‌ها كنار مي‌روند. نكته بعدي اينجاست كه بايد هرچه بيشتر با ديدگاه‌هاي اين سه طيف و سه ديدگاه فكري در مورد اقتصاد آشنا شويم و بعد اظهارنظر كنيم.
وي ادامه داد: حداقل تجربه گذشته ما بورسي‌ها اين را نشان مي‌دهد كه هيجان زده نبايد نسبت به اين افراد رفتار كرد. چيزي كه تا امروز مشخص است هيچ كدام از اين كانديدا‌ها اولويت اول آنها بورس نيست.
اين كارشناس بازار سرمايه تاكيد كرد: نكته آخر اين احتمال رو در نظر بگيريم كه ممكن است اين بار هم انتخابات به دور دوم كشيده شود و در محاسبات بايد اين موضوع هم لحاظ شود، كه يك هفته ديگه اين رالي و تونل وحشت براي بازار سرمايه ادامه داشته باشد كه البته هيچ چيز مشخص نيست و پول‌ها طبيعتا در اين مدت دچار سرگرداني بين بازارها هستند و شايد فعالان بيشتر سرگرم بازي‌هاي تلگرامي و كسب درآمد واهي شوند. از طرفي هم تعطيلات سريالي كه پيش را داريم بازار را بيشتر از اين كسل كنند مي‌كند!
خاوري ادامه داد: بنظرم در برهه زماني فعلي هم راحت‌تر شده و هم اهميت و ضرورت بيشتري پيدا كرده، آن هم سازمان بورس و نهادهاي مالي و سرمايه‌گذاري نه به عنوان نهادهاي ناظر و يا وابسته به دولت بلكه به عنوان نهادهاي حامي سهامداران خرد و نه به عنوان يك پيشنهاد كه به نظر حالا به عنوان يك ضرورت اين موضوع را برعهده بگيرند. تا واضح صريح و شفاف نظر اين سه طيف كانديدا را در مورد بازار سرمايه و اقتصاد جويا شود و در مناظره‌ها و برنامه‌ها گذرا از بورس و ۵۰ ميليون سهامدار نگذارند، چيزي كه اين چند روزه ديديم از برنامه‌هاي تلويزيوني كانديدا‌ها، بورسي‌ها ديگه فرصت هزينه شنيدن وعده‌هاي پوچ و توخالي رو ندارند و به نظر يكي از مهم‌ترين وظايف اركان‌هاي مالي بازار سرمايه در روزهاي پيش رو اينه كه نمايندگان اين افراد رو پاي ميز و روبروي سهامداران و مردم شنيده شود و از اونها در مورد موضوعات مهم مرتبط با بازار و اقتصاد پرسش تخصصي كند و جواب بشنود!
وي تشريح كرد: چرا اين موضوع رو مطرح مي‌كنم، چون اين موضوع دو فايده و دستاورد مهم داره، فايده اول اينه كه سهامداران و مردم و فعالان اقتصادي با ديدگاه‌هاي اقتصادي اين افراد بيشتر آشنا مي‌شود و به‌طور كلي ديدگاه فعلي آنها در بازار و روزهاي بعد از انتخابات اثر گذار مي‌شود و به بهبود بازار ميتونه كمك كنه، و فايده مهم دوم مطالبه‌گري بعد از انتخابات است كه از اين گفتارها به عنوان حرف و سند ياد مي‌شود كه بايد اين افراد در مقابل مردمي كه انتخابش كردن پاسخگو باشد.
ريسك در بازار سرمايه
اميرحسين جناني، كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار كرد: امسال جهان شاهد برگزاري انتخاباتهاي متعدد در ۶۵ كشور خواهد بود كه طبيعتا ريسك و نااطميناني قابلتوجهي به بازارهاي مالي جهان تزريق خواهد كرد.
وي ادادمه داد: نوسانات پردامنه احتمالي در شاخصهاي بورسي، فرصتي مناسب براي معامله‌گران قرارداد‌هاي آتي و اختيار معامله مبتني بر سهام فراهم خواهد كرد. از طرف ديگر، سرمايه‌گذاران ميتوانند با بهرهگيري از ظرفيت بازارهاي اوراق مشتقه به مديريت ريسكهاي سياسي بپردازند و از تلاطمات بازار در امان بمانند. البته اين امر نيازمند عمق مناسب بازار است؛ شرايطي كه فقدان آن در بازار سهام ايران مشهود است. وقتي دونالد ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري سال۲۰۱۶ پيروز شد، حجم معاملات شبانه اوراق مشتقه به سطحي تاريخي جهش كرد.
اين كارشناس بازار سرمايه توضيح داد: حال بعد از ۸ سال، جهان در ميانه يك چرخه انتخاباتي ديگر قرار گرفته است و فعالان بازارهاي مالي به‌خوبي مي‌دانند كه امكان وقوع نتايج غيرمنتظره وجود دارد. البته اين‌بار موضوع فقط كرسي بالاترين مقام اجرايي در واشنگتن نيست و قرار است شاهد تغيير آرايش سياسي در ۶۵ كشور جهان با جمعيتي حدود ۴.۲ ميليارد نفر باشيم.
وي ادامه داد: علاوه بر امريكا، امسال در بريتانيا و اتحاديه اروپا و همچنين برخي از اقتصاد‌هاي نوظهور برتر مانند مكزيك و هند، انتخابات برگزار شده است يا برگزار خواهد شد. در ايران با احتمال بازگشايي دامنه‌نوسان و برگشت آن به وضعيت قبلي انتظار مي‌رود سهام كوچك هم به سرعت به تعادل برسند و همچنين با توجه به اينكه تغيير بنيادين منفي را در شرايط كلان اقتصادي شاهد نبوديم و از طرف ديگر افت قيمتي محسوسي را در سهام كوچك مشاهده كرديم، احتمالا بازار در روند آتي خود به اين گروه از سهام توجه ويژه‌اي داشته‌باشد و سرعت حركتي رو به بالا در سهام كوچك سريع‌تر باشد، بنابراين با متعادل‌شدن دامنه‌نوسان وضعيت اين گروه هم بهتر مي‌شود.
اين كارشناس بازار سرمايه اظهار كرد: هرچه به انتخابات نزديك‌تر مي‌شويم، اخبار و نتايج گفت‌وگوها و مناظرات مي‌تواند نوسانات نسبتا شديدي را در بازار ايجاد كند اما جهت حركتي بازار منفي قوي و رو به پايين نخواهد بود و با شانس زياد نوسان‌ها رو به بالا و مثبت است. در اين هفته‌هاي انتخاباتي معامله‌گران با احتياط بيشتري دست به معامله مي‌زنند. رويكرد سياسي كانديدا‌ها و چشم‌انداز تجارت خارجي كشور با فرض به قدرت رسيدن هر يك از آنها سبب مي‌شود بازار تا زمان اعلام نتايج از واكنش جدي خودداري كند.
جناني توضيح داد: اين آرايش انتخاباتي در بازار هفته‌هاي اخير به وضوح قابل مشاهده است. نرخ ارز‌هاي شاخص بازار تهران در هفته‌هاي اخير در بازه‌هاي قيمتي كمتر از هزار تومان به نوسان پرداخته و دچار تغيير كانال نشده‌اند. بايد ديد پس از اعلام نتايج انتخابات رياست‌جمهوري، واكنش بازار ارز به كانديداي برگزيده چطور خواهد بود.
وي در نهايت تاكيد كرد: دولت جديدي قرار است بر سر كار بيايد و بايد ديد رويكرد دولت جديد چه خواهد بود، اما فعلا در اين جو بي‌خبري طبيعتا تا خبر منفي نيايد بازار به دليل اصلاح زيادي كه كرده و خبرهاي مثبتي كه اين اواخر منتشرشده، رشد خواهد كرد اما اينكه در دولت بعد وضعيت به چه صورت باشد بسته به اين است كه دولت جديد چه سياست‌هايي را در پيش گيرد و بايد صبر كرد و ديد چه خواهد شد. تاكنون كانديدا‌هايي كه تاييد صلاحيت شده‌اند رويكردهاي اقتصادي به نفع بازار سرمايه نداشتند، بايد كمي پيش‌برويم و مناظره‌ها را دنبال كنيم و ببينيم در ادامه برنامه جذابي خواهند داشت يا خير اما تاكنون هيچ گزينه جذابي براي بازار سرمايه وجود ندارد.
برنامه آينده كشور
حسن حسين نيا، كارشناس ارشد بازار سرمايه در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار كرد: رشد پايدار اقتصادي در هر كشوري ملزوماتي دارد كه در اين راستا گسترش سرمايه‌گذاري در خطوط توليد و بنگاه‌هاي خدماتي را مي‌توان راه رسيدن به آن ارزيابي كرد . هدف گذاري‌هاي سرمايه‌گذاري و تشويق مردم جهت حركت در محور آن، جز با ارايه مشوق‌هاي لازم و احترام به حقوق و منافع سرمايه‌گذار ميسر نخواهد بود .
وي ادامه داد: وقتي فردي با هدف سرمايه‌گذاري در توليد يا خدمات قدم بر ميدارد، در مرحله اول به سنجش بازدهي مي‌پردازد و در صورتي كه اين بازدهي در مقايسه با بازارهاي رقيب بتواند ايجاد جذابيت كند نسبت به عملياتي كردن آن اقدام مي‌كند، در علوم مالي براي سنجش مقرون به صرفه بودن و براي توصيه به عملياتي كردن طرح‌هاي مد نظر از شيوه‌هاي مختلفي همچون محاسبه ارزش فعلي جريان‌هاي نقد آتي پروژه و غيره استفاده مي‌شود؛ پس بدون قبول بازدهي مناسب و حقوق سرمايه‌گذاران نميتوان شاهد رشد توليد و خدمات در كشور بود .
اين كارشناس بازار سرمايه تاكيد كرد: اما همه دغدغه‌هاي سرمايه‌گذاران به مرحله راه‌اندازي معطوف نمي‌شود و اين مساله در طول عمر مفيد پروژه‌هاي توليدي نيز بايد مورد توجه قرار گيرد، دخالت‌هاي دولت در قيمت گذاري محصولات، سياست‌هاي پولي بانك مركزي در كنار سياست‌هاي مالي دولت، شرايط سياست خارجي دولت و امكان دسترسي به بازارهاي خارج از كشور هر كدام موارد قابل تاملي است كه براي سرمايه‌گذاران اولويت دارند و بدون داشتن بستري گسترده و بهينه نميتوان انتظار رونق سرمايه‌گذاري را داشت .
حسين نيا در نهايت تاكيد كرد: با نرخ بهره بالا به‌طور حتم سرمايه‌گذاري محدود خواهد شد، افزايش ماليات‌ها منجر به كاهش انگيزه سرمايه‌گذاران مي‌شود. سرمايه‌گذار براي رونق فعاليت خود به فضاي امن سرمايه‌گذاري و ثبات در قوانين نياز دارد . در كنار موارد ياد شده وجود ابزارهاي مختلف تامين مالي و بازاري متشكل و البته نقد شونده بنام بورس نيز يكي از الزامات هدايت پول به سمت سرمايه‌گذاري است و تا زمانيكه بستر معاملات بازار سرمايه به تعميق بازار اوليه و ثانويه جهت تامين مالي و نقدشوندگي نينجاميده، رسيدن به اهداف كلان رشد اقتصادي پايدار دور از دسترس خواهد بود .
