پزشک خانواده چیست و حضور آن در خانواده‌ها چه فوایدی دارد؟
در ویکیپدیا پزشک خانواده را نوعی از طبابت می‌داند که در آن پزشکان خانواده به صورت مستقیم با خانواده‌ها در تماس هستند. این پزشکان مراقبت‌های اولیه را بر عهده دارند و پزشک سلامت‌نگر هستند، یعنی علاوه بر درمان بیماری، به بهداشت جسم و روان افراد تجت پوشش خود نیز توجه دارند. آنها عموما در صورت بیماری یا حوادث ناگوار با خانواده‌ها هستند. ایشان به صورت همزمان خدمات مشاورتی و درمانی برای خانواده‌ها انجام می‌دهند. این پزشکان به دلیل شناخت دقیق اشخاص تحت طبابت خود و آشنایی با تاریخچه بیماری آنها، قادرند زودتر به کسالت آنها پی برده و بیماران را درمان کنند.
پزشکان خانواده در صورت صلاحدید بیماران را به پزشکان متخصص ارجاع می‌دهند و پزشک متخصص نتیجه معاینات، نوع بیماری و اقدامات درمانی و پیگیری‌های لازم را به پزشک خانواده اعلام می‌کند.
فواید برنامه پزشک خانواده
هدف از اجرای برنامه پزشک خانواده شهری چیدمان خاص واحدهای تامین‌کننده خدمات سلامت است به نحوی که فواید ذیل را برای مردم ایجاد کند.
۱- بهره‌مندی یکسان کلیه افراد جامعه از سرانه سلامت و اجرای اصل عدالت در سلامت
۲- حذف پرداخت هزینه‌های اضافی توسط مردم به نظام سلامت
۳- انجام معاینات دوره‌یی و پیگیری وضعیت سلامت افراد جامعه توسط پزشکان خانواده و ثبت سوابق بیماری
۴- دسترسی سریع و آسان و شبانه‌روزی مردم به خدمات سطح اول نظام سلامت
۵- بهبود و ارتقای نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی و پاسخگویی به نیازهای جدید مردم.
سرشماری خانواروپرونده سلامت الکترونیک:
در برنامه پزشک خانواده شهری هر فرد باید دارای پرونده سلامت الکترونیک باشد که اطلاعات اولیه این پرونده از طریق پرسشگری خانوار در سال جاری توسط پرسشگران سلامت با مراجعه به در منازل جمع‌آوری می‌شود و اطلاعات تکمیلی این پرونده توسط پزشک منتخب خانوار پس از ویزیت پایه ثبت خواهد شد و پس از هر ویزیت خلاصه اقدامات درمانی هر فرد در پرونده الکترونیک سلامت او درج می‌شود.
تکمیل پرونده سلامت الکترونیک و انجام ویزیت پایه برای تک‌تک افراد تحت پوشش به عنوان زیر بنای برنامه پزشک خانواده محسوب می‌شود.
انتخاب پزشک خانواده
سرپرست هر خانوارمختار است که پزشک خانواده خود را در فاصله ۱/۵کیلومتری محل سکونت خود انتخاب و نزد وی ثبت‌نام کند و در صورت عدم رضایتمندی از پزشکان منتخب، خانواده‌ها می‌توانند با هماهنگی ستاد اجرایی شهرستان تا دو بار در سال نسبت به جابه‌جایی پزشکان خانواده خود اقدام کنند.
دفترچه‌های بیمه افراد خانواده به نام پزشک خانواده نشاندار شده و از آن پس اعضاء خانواده جهت انجام ویزیت به پزشک خانواده خود مراجعه می‌کنند. کلیه افراد فاقد بیمه تحت پوشش بیمه سلامت ایرانیان قرار خواهند گرفت.
در آینده دفترچه‌های بیمه تبدیل به کارت هوشمند سلامت خواهد شد.
سطح یک پایگاه و مراکز مجری
برنامه پزشک خانواده
پایگاه پزشک خانواده محل استقرار یک پزشک و یک ماما یا پرستار است که بین ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ نفر را تحت پوشش خود قرار خواهند داد.
این پایگاه در دو نوبت کاری صبح و عصر فعال است. تقریبا به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت تحت پوشش یک مرکز مجری برنامه پزشک خانواده وجود دارد که پزشک مستقر در آن مرکز به عنوان مدیر سلامت منطقه و مسوول فنی شناخته می‌شود و به ازای هر ۳۰۰۰۰ نفر یک مرکز فعال با پاسخگویی شبانه‌روزی وجود خواهد داشت.
کلیه خدمات سطح یک، از جمله ویزیت پزشک خانواده و دارو رایگان است.
نظام ارجاع (سطح دو و سه):
یکی از مهم‌ترین اهداف برنامه پزشک خانواده، ساماندهی نظام ارجاع است. پزشک خانواده در صورت نیاز بیمار را به سطح دو یعنی بیمارستان و پزشک متخصص و سطح سه که شامل خدمات درمانی و توانبخشی فوق تخصصی سرپایی و بستری است، ارجاع می‌دهد. هزینه خدمات سطح دو و سه در صورت رعایت دقیق نظام ارجاع بسیار کاهش خواهد یافت.
نظام ارجاع و انجام صحیح آن از سرگردانی مردم و مراجعات مکرر آنها به پزشکان مختلف جلوگیری می‌کند و با توجه به تجربه کشورهای مترقی یکی از کارآمدترین شیوه‌های نظام سلامت به‌حساب می‌آید.
ارائه خدمات در روزهای تعطیل و ساعات غیرفعال برنامه پزشک خانواده:
به ازای هر ۳۰ هزار نفر یک مرکز بهداشتی درمانی فعال پیش‌بینی شده است که در آن یک پزشک و دو پرستار به مراجعان در روزهای تعطیل و ساعات غیرفعال برنامه پزشک خانواده ارائه خدمت خواهند کرد.
خدمات سلامتی اورژانس و مسافران:
همه افراد در مواقع اورژانس می‌توانند به‌طور مستقیم (چه به تشخیص پزشک خانواده یا خودش یا همراهان) با در دست داشتن دفترچه بیمه به اورژانس مراجعه کنند.
مسافران در موارد اورژانس می‌توانند بدون الزام به رعایت نظام ارجاع به مراکز اورژانس مراجعه کنند همچنین ساکنان موقت و مسافران می‌توانند برای دریافت خدمات با راهنمایی مرکز هدایت و راهنمایی بیماران (Call center) از خدمات پزشکان خانواده یا کشیک تیم سلامت محل سفر استفاده کنند.
مرکز هدایت و راهنمایی بیماران call center
در هر شهرستان یک مرکز هدایت و راهنمایی بیماران با یک شماره تلفن سه یا چهار رقمی منحصر به فرد ایجاد خواهد شد که در تمام مدت ۲۴ ساعت پاسخگوی مردم است و در کلیه مراحل انتخاب پزشک خانواده تا استفاده از خدمات اورژانس و حتی کمک به دریافت خدمات ویژه آنان را راهنمایی می‌کند که شماره تماس مرکز مذکور متعاقبا از طریق رسانه‌های عمومی اعلام خواهد شد.
پس از دریافت شماره تماس می‌توانید کلیه اطلاعات مربوط به پزشک خانواده شهری را از این مرکز دریافت نمایید.
منبع: سایت دانشگاه علوم پزشکی کرمان
