افزایش سهم بودجه‌ای مناطق محروم

مصارف غیرخوراکی خانوارهای شهری و روستایی کاهش یافته است

مرکز آمار گزارش شاخص‌های ماده ۶۸ قانون برنامه پنجم توسعه(مصوب شورای عالی آمار) ۱۳93-۱۳89 با تاخیر و بدون انتشار اطلاعات سال 94 منتشر کرد. این گزارش شامل اطلاعات آماری شاخص‌های مصوب شورای عالی آمار در حوزه‌ها‌ی 12گانه ماده 68 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بوده که با بهره‌گیری از نتایج سرشماری‌ها، آمارگیری‌های نمونه‌یی مرکز آمار ایران و دستگاه‌های اجرایی تهیه و تنظیم شده است. در این راستا بررسی‌های«تعادل» از برخی بخش‌های این گزارش، سیر فراز و فرود و تغییر برخی شاخص‌های مهم را از سال‌های 88 تا 93 مورد ارزیابی قرار می‌دهد. سهم عملکرد اعتبارات هزینه‌یی دستگاه‌های اجرایی در استان‌ها از محل درآمد عمومی و سهم عملکرد اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی استان‌ها (بودجه عمرانی) حاکی از کاهش سهم بودجه‌یی استان‌های مهم و افزایش سهم برخی استان‌های محروم بوده است. روند کاهش سهم بودجه استان‌های مهم و افزایش سهم بودجه استان‌های محروم ازجمله رویکردهای برنامه پنجم توسعه بوده که در قالب توسعه متوازن منطقه در این برنامه مطرح بود. در گزارش عملکرد سهم بودجه‌ جاری استان‌ها، استان‌هایی نظیر چهارمحال و بختیاری و خراسان شمالی که در آغاز برنامه پنجم توسعه کمترین سهم استانی داشتند در پایان سال 93 به رده‌های بالاتری صعود کرده‌اند. اگرچه میزان افزایش سهم بودجه‌یی آنها چندان رقم چشمگیری نیست اما نشان می‌دهد، کشور برای ایجاد عدالت بودجه‌یی در تلاش است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، توزیع متوازن بودجه استان‌ها تنها بخشی از موانع توسعه‌یی آنها را برطرف خواهد کرد اما بهبود زیرساخت‌های اقتصادی نظیر حمل‌ونقل بخش مهمی از این مشکلات را برطرف خواهد کرد. در همین راستا تحلیل‌های «تعادل» از بررسی سهم بودجه‌ عمرانی استان‌ها در سال‌های 88 تا 92 حاکی از افزایش سهم استان‌های محروم بوده که بیشتر به نواحی مرزی در شرق و غرب ایران اختصاص یافته به طوری که سیستان و بلوچستان با رشد 11درصدی سهم بودجه عمرانی، بیشترین افزایش سهم بودجه عمرانی در مقایسه با استان‌های دیگر داشته است. بخش دیگر گزارش مرکز آمار به بررسی هزینه‌های خالص سالانه یک خانوار شهری و روستایی پرداخته که نشان می‌دهد که مدت سال‌های 89 تا 93 میزان مصرف غیرخوراکی خانوارها روند نزولی داشته و در مقابل بخش درآمدهای اختصاص یافته به مواد خوراکی و دخانی خانوارهای شهری و روستایی روند فزاینده‌یی داشته است.

کاهش سهم بودجه پایتخت

یافته‌های «تعادل» از بررسی سهم عملکرد اعتبارات هزینه‌یی(جاری) دستگاه‌های اجرایی در استان‌ها از محل درآمد عمومی نشان می‌دهد، استان‌هایی که سهم بیشتری در بودجه دولت داشته‌اند در دوره اجرای برنامه پنجم توسعه کاهش یافته است به طور مثال سهم بودجه استان تهران در سال 89، 9.7درصد گزارش شده که این مقدار در سال‌های بعد با یک روند نزولی به 8.4درصد در سال 90، 6.6درصد در سال 91، 6.7درصد در سال 92 و 7درصد در سال 93 رسیده است. استان‌های خراسان رضوی، خوزستان و اصفهان نیز در طول این دوران روند مشابهی داشته‌اند به گونه‌یی که استان خراسان رضوی با سهم 6.3درصدی بودجه در سال 89 به سهم 6درصدی تا پایان سال 93 رسیده است. با کاهش سهم برخی استان‌ها در بودجه عمومی دولت، سهم استان‌های محروم افزایش یافته اما بررسی‌ها حاکی از افزایش سهم این استان‌ها چندان چشمگیر نبوده است. به طور مثال استان مازندران با سهم 5.1درصدی در سال 89 به سهم 5.7 درصدی از بودجه عمومی دولت در پایان سال 93 دست یافت که البته افزایش 0.6درصدی این استان، بیشترین افزایش سهم بودجه در دوره برنامه پنجم توسعه را به ثبت رسانده است و مابقی استان‌ها به طور میانگین با افزایش 3تا 2/0درصدی افزایش بودجه روبه‌رو بوده‌اند. از سوی دیگر استان قم با سهم 1.3درصدی در سال 93 کمترین سهم بودجه استانی را در تقسیم‌بندی بودجه دارد. استان تهران نیز با سهم 7درصدی بیشترین سهم عملکرد اعتبارات هزینه‌یی دستگاه‌های اجرایی را در استان‌ها از محل درآمد عمومی دارد.

داده‌های گزارش شاخص‌های ماده 68 قانون برنامه پنجم توسعه نشان‌ می‌دهد با کاهش سهم برخی استان‌ها مانند خوزستان، اصفهان، فارس و کرمان، سهم بودجه عمومی استان‌های محروم نظیر ایلام، زنجان، بوشهر، خراسان جنوبی در سال 93 افزایش یافته که این موضوع حاکی از اجرای یکی از بندهای برنامه پنجم توسعه تحت عنوان توسعه متوازن استان‌ها بوده اما سهم افزایش این استان‌ها از 0.3درصد بیشتر نبوده است.

افزایش سهم عمرانی استان‌های محروم

بخش دیگری از گزارش شاخص‌های ماه 68 قانون برنامه پنجم توسعه به ارائه سهم عملکرد اعتبارات تلک دارایی‌های سرمایه‌یی استان‌ها پرداخته و سهم بودجه عمرانی استان‌ها را از سال 88 تا 92 اعلام کرده است. یافته‌های«تعادل» از این گزارش نشان می‌دهد، سهم استان‌ها در این بخش نیز مانند سهم بودجه عمومی آنها در طول دوره اجرای برنامه پنجم توسعه دارای فراز و فرودهای مشابه بوده است. به طور مثال استان خوزستان با داشتن 12.6درصدی سهم بودجه عمرانی در سال 88 به سهم 11.5درصدی در سال 89، سهم 9.3درصدی در سال 90، 9.2درصدی در سال 91 و 9.1درصد در سال 92 رسیده است. روند نزولی این استان برای استان‌های فارس، کرمان، اصفهان و خراسان رضوی نیز تکرار شده بطوری که سهم 7درصدی بودجه عمرانی استان فارس در سال 88 به 4.9درصد درصد در سال 92 ثبت شده است. استان تهران برخلاف روند نزولی سهم بودجه عمومی در سال‌های اخیر، سهم بودجه عمرانی در سال‌های اخیر سیر صعودی را طی کرده است. به طوری که از سهم 6.6درصدی در بودجه عمرانی سال 88 به سهم 7.4درصدی بودجه 92 رسید. از سوی دیگر سهم بودجه عمرانی برخی از استان‌های محروم در بین سال‌های 88 تا 92 روند صعودی داشته به طوری‌ که استان سیستان بلوچستان با سهم 3.4درصدی در بودجه عمرانی دولت به سهم 4.7درصد در بودجه عمرانی افزایش یافت. استان‌های گیلان، کرمانشاه و بوشهر ازجمله استان‌هایی بودند که تا سال 92 موفق به افزایش سهم بودجه عمرانی خود بوده‌اند. آمارها همچنین حاکی از آن است که استان قم و اردبیل کم‌ترین سهم را در بودجه عمرانی از سال‌های 88 تا 92 داشته‌اند.

‌ افزایش هزینه تغذیه خانوارهای شهری

داده‌های گزارش مرکز آمار از سهم هزینه‌های خالص سالانه یک خانوار شهری و روستایی نشان می‌دهد، تعادل هزینه‌های غیرخوراکی و هزینه‌های خوراکی و دخانی در دوره اجرای برنامه پنجم توسعه دچار فراز و فرودهای بسیاری شده است. سهم هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای شهری در سال 89، 77درصد گزارش شده که تنها 23درصد هزینه‌ خانوارها به مواد خوراکی و دخانی اختصاص داشته است. در سال 90 نسبت هزینه‌های غیرخوراکی و هزینه‌های خوراکی از رقم 75.3درصد به 24.7درصد رسید. آمارهای این گزارش حاکی از آن است که مصارف غیرخوراکی خانوارهای شهری در سال‌های اخیر تنزل یافته و بیشتر درآمد خانوارها به هزینه‌های خوراکی و دخانی متمایل شده به طوری که در سال 91، 27.1درصد هرینه‌های خانوارهای شهری به هزینه‌های خوراکی اختصاص داشت. افزایش تورم و کاهش سطح درآمدی خانوارها، علل اصلی کاهش مصارف غیرخوراکی آنها بوده است.

سیر نزولی مصرف غیر خوراکی در روستاها

در گزارش مرکز آمار، هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای روستایی بسیار کمتر از خانوارهای شهری بوده و بخش بیشتری از درآمد خانوارهای روستایی به هزینه‌های خوراکی و دخانی اختصاص دارد. آمارها در سال 89 نشان می‌دهد، سهم هزینه‌های غیرخوراکی 61.8 درصد بوده که این مقدار در سال 90 به 60.8 درصد رسید. روند کاهشی هزینه‌های غیرخوراکی خانوارهای روستایی در سال‌های 91 و 92 نیز ادامه داشته و مقادیر 57.7 درصد و 56 درصد را ثبت کرده است. با این حال سهم هزینه‌های غیرخوراکی در سال 93 به رقم 58.8 درصد رسیده که حاکی از بهبود قیمت‌های مواد غذایی بوده است.

مشاهده صفحات روزنامه