بن‌بست افزایش جمعیت
گروه اقتصاد کلان
50 سال از به کارگیری برنامه‌های تنظیم خانواده در سطح جهان می‌گذرد و 27سال است که قانون کنترل جمعیت و تنظیم خانواده در ایران تصویب شده اما این یک روی ماجرای توجه سیاست‌گذاران کشورها و ازجمله ایران به سیاست‌های جمعیتی است. آن سوی این داستان به بن‌بست خوردن این سیاست‌ها با کاهش نرخ رشد جمعیت و بعد خانوارهاست. کشورهای اروپایی با پذیرش مهاجر سعی در شکست این بن‌بست دارند و در کشور ما سیاست‌های افزایش جمعیت دنبال می‌شود؛ سیاستی که البته در آمارها نشانی از آن نمی‌بینیم. براساس اعلام نتایج آخرین سرشماری مرکز آمار، نرخ رشد جمعیت کشور در نیمه اول دهه 90 نسبت به 5 سال قبل از آن 0.5واحد درصد کاهش یافت. نرخ رشد جمعیت سال 90تا 95حدود 1.24درصد بوده درحالی که این نرخ برای سال‌های 85 تا 90، 1.29درصد اعلام شده بود. همین آمارها نشان می‌دهد که نرخ رشد جمعیت شهرها و روستاها در دوره مورد بررسی به ترتیب منفی 0.2و منفی 0.06 بوده است.
برابری جمعیت متولدان و مهاجران
به گزارش«تعادل» مرکز آمار دیروز نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن را منتشر کرد. براساس این گزارش جمعیت ایران در سال 95 به 79میلیون و 926هزار و270 نفر رسیده است. از لحاظ توزیع جنسی، مردان سهم بیشتری در این جمعیت دارند و تقریبا جمعیت زنان یک میلیون نفر کمتر از مردان است. در کل کشور 24میلیون و 196هزار خانوار زندگی می‌کنند و بعد خانوارها 3.3 است که نسبت به آخرین سرشماری انجام شده در سال 90 حدود 0.2کاهش یافته است. طی دوره 90تا 95 حدود 4میلیون و 776هزار نفر به جمعیت کشور افزوده شده است که به تعبیری برابر است با جمعیت مهاجران در سال 95.
بر این اساس، جمعیت ساکن در نقاط شهری 59 میلیون و 146هزار و 847 نفر و جمعیت ساکن در نقاط روستایی 20میلیون و 730هزار و 625 نفر است. در واقع میزان شهرنشینی در کشور 74درصد است که به نسبت سال 90حدود 3واحد درصد افزایش یافته و 25.9درصد از جمعیت کشور نیز در روستاها ساکن هستند.
براساس سرشماری سال 95 نرخ رشد جمعیت 1.24درصد(نسبت به دوره 90-85) است که در سال 95 ثابت مانده و هیچ رشدی را تجربه نکرده است. بیشرین رشد جمعیت با نرخ 3.02 مربوط به استان خراسان جنوبی است و کمترین رشد جمعیت را استان همدان با نرخ رشد جمعیت منفی 0.23درصد را ثبت کرده است.
آن طور که از توزیع سنی جمعیت گزارش مرکز آمار برمی‌آید تقریبا کمتر از نیمی(44.8درصد) از جمعیت کشور 30تا 64 سال دارند و نوزادان تا نوجوانان 14سال حدود 24درصد از جمعیت حال کشور را تشکیل داده‌اند.
تهران؛ بالاترین جمعیت و کمترین بعد خانوار
استان تهران در میان استان‌ها با اختلاف چشم‌گیری بیشترین جمعیت کشور را در خود جای داده است. 16.60درصد از کل جمعیت کشور در این استان ساکن هستند و بعد از آن استان خراسان جنوبی با سهم 8.05درصدی قرار دارد. برخلاف این سهمیه‌بندی، استان تهران جزو کمترین بعد خانوارهاست و درحالی که استان کهگیلویه و بویراحمد بعد خانوار 3.9 را ثبت کرده، بعد خانوار در استان تهران 3 است.
همچنین آمار مرکز آمار از تغییرات جمعیتی در 5 سال اخیر نشان می‌دهد، جمعیت خانواده‌های 5 نفره رو به زوال و در مقابل خانواده‌های 3نفر رو به افزایش رفته است. در واقع 28.5درصد از جمعیت کشور را خانواده‌های 3نفره تشکیل داده‌اند که بالاترین سهم را در توزیع تعداد نفرات خانوارها داراست. خانواده‌های 5 نفر و بیشتر 14.7درصد از جمعیت را شکل داده‌اند.
طبق سرشماری سال 95، 63درصد از مردان و 64درصد از زنان کشور دارای همسر هستند و 34درصد مردان و 26.2درصد زنان هرگز ازدواج نکرده‌اند. در این میان جمعیت زنان بی‌همسر به دلیل طلاق تقریبا دو برابر مردان با این شرایط است و 2.2درصد از کل جمعیت زنان را تشکیل داده‌اند. مردان بدون همسر به دلیل طلاق نیز 1.2درصد از جمعیت کشور هستند که این نسبت در مقایسه یا سرشماری سال 90 به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کرده به طوری که در سال 90 جمعیت مردان بدون همسر به دلیل طلاق 0.7درصد بود.
44 درصد جمعیت کشور 30تا 64 ساله
جمعیت ۱۵تا ۲۹ساله در سال ۱۳۹۵ به ۲۰میلیون و ۵۲ هزار و ۷۲۵ نفر رسیده که این میزان به ۲۳میلیون و ۶۹۴ هزار و ۱۹۴نفر بوده است. جمعیت ۳۰تا ۶۴ ساله نیز در سال ۱۳۹۵ به ۳۵میلیون و ۸۰۷ هزار و ۹۶۵ نفر رسیده که این گروه سنی در سال ۱۳۹۰ معادل ۲۳میلیون و ۶۹۴ هزار و ۱۹۴نفر بوده است.
همچنین جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر در سال ۱۳۹۵ معادل 4میلیون و ۸۷۰ هزار و ۴۱۱نفر بوده است. این گروه سنی در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴میلیون و ۳۴۳هزار و ۹۱نفر بوده‌اند. سهم جمعیت ۰ تا ۱۴ساله در سال ۱۳۹۵ معادل 24 درصد است. سهم این گروه در سال ۱۳۹۰ معادل ۲۳.4 درصد بود.
نرخ با سودای جمعیت ۶ ساله و بیشتر در سال ۱۳۹۵ معادل ۸۷.۶ درصد بوده که نرخ با سوادی جمعیت ۶ ساله و بیشتر در سال ۱۳۹۰ معادل ۸۴.۸ بوده است. نرخ با سوادی جمعیت ۱۰تا ۴۹ساله را در سال ۱۳۹۵ معادل 94.7درصد است. این میزان در سال ۱۳۹۰معادل 92.4درصد بوده است. همچنین جمعیت افغانستانی مقیم ایران یک میلیون و ۵۸۳ هزار و ۵۷۹ نفر و جمعیت عراقی مقیم ایران را ۳۴هزار و ۵۳۲ نفر است. کل مهاجران ایران در سال ۱۳۹۵ معادل ۴میلیون و ۷۰۹هزار نفر بوده‌اند.
براساس اعلام مرکز آمار ایران تعداد خانوار مالک در ایران ۱۴میلیون و ۲۵۹هزار و ۲۹۰نفر بودند که ۶۰.۶ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند این افراد در سال ۱۳۹۰ معادل ۱۳میلیون و ۱۹۲هزار و ۲۸۴نفر بوده‌اند که این میزان معادل 62.7درصد بوده است. همانطور که پیداست حدود ۲درصد از درصد مالکان در این ۵ سال کاسته شده است.
افزایش 2 میلیونی مستاجران
تعداد خانوارهای مستاجر در سال ۱۳۹۵ معادل ۷ میلیون و ۲۵۰و ۴۰۳نفر بودند. خانوار مستاجر در سال ۱۳۹۰ معادل ۵ میلیون و ۶۰۷ هزار و ۳۱۴ نفر بوده‌اند.
رییس مرکز آمار نیز دیروز در نشستی که برای تشریح جزییات سرشماری عمومی نفوس و مسکن 94 برگزار کرده بود، اظهار کرد: سرشماری سال ۱۳۹۵ نخستین سرشماری الکترونیکی در ایران بود که 48.4درصد به صورت الکترونیکی در آن شرکت کردند که در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۵ در سرشماری ژاپن که سومین سرشماری الکترونیکی آن بود ۳۷درصد و در کشور کانادا هم که بار سوم سرشماری الکترونیکی انجام می‌شد حدود ۶۸ درصد شرکت کرده‌اند.
او افزود: زمانی که نزد مقام معظم رهبری رفته بودیم و به ایشان قول شرکت ۳۵درصدی مردم در سرشماری الکترونیکی سال ۱۳۹۵ داده شد، نگران بودم که این امر محقق نشود ولی اکنون این هدف بلندپروازانه تحقق یافته است.
پارس در بخشی از سخنانش در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اطلاعات بیمه‌یی را چه زمانی بیان خواهد کرد، مطرح کرد: جمع‌آوری کلیه اطلاعات مدتی طول خواهد کشید ما تا تیر ماه اطلاعات سرشماری را جمع‌آوری و منتشر می‌کنیم که اطلاعات مربوط به بیمه هم در این بخش قرار دارد.
پارسا همچنین اظهار کرد: ما به دنبال استقرار نظام ثبتی مبنا هستیم که به موجب کیفیت و دقت ارائه آمار اطلاعات بالا خواهد رفت و از رسانه‌ها هم می‌خواهیم به عنوان یک مطالبه مطرح کنند که تا سرشماری بعدی به شکل ثبتی مبنا انجام شود.
