زنگ‌های خطر هرم سنی
در همین راستا، گزارش نتایج اولیه سرشماری جمعیت ایران، خبر از عدم اصلاح هرم سنی جمعیت ایران در 5 سال اخیر می‌دهد. هرم سنی در حقیقت نموداری است که به توضیح ساختار سنی به تفکیک جنسیت می‌پردازد. این نمودار در طول زمان و بر اساس وضعیت فراوانی هر رده سنی تغییر می‌کند. در زمانی که هشدارهایی مبنی بر احتمال پیری جامعه ایران در چند سال بعد مطرح می‌شد بسیاری از کارشناسان امیدوار بودند که وضعیت با رسیدن دهه شصتی‌ها به سن زاد و ولد بهبود خواهد یافت. در حقیقت همیشه بعد از یک شوک به هرم جمعیتی که با افزایش جمعیت همراه است بعد از چند سال همان نسل به سن باروری می‌رسد و مشکل کاهش نرخ رشد که پس از یک شوک جمعیتی اتفاق می‌افتد تا حدی کاهش می‌یابد. علی‌‌ای‌حال این اتفاق در ساختار جمعیتی ایران رخ نداد و گزارش نتایج اولیه سرشماری نشان می‌دهد که کاهش نرخ رشد در این 5 سال نیز بهبود پیدا نکرده است. در سال 95 حدود 24درصد جمعیت در رده سنی زیر 14 سال هستند. همچنین 25.1درصد در رده سنی 15 تا 24 سال هستند. اما رده سنی 30 تا 64 سال برای نخستین بار 44.8درصد جمعیت را شامل می‌شود و 6.1درصد جمعیت بیش از 65 سال سن دارند. رده سنی 30 تا 64 سال در حقیقت زنگ خطر پیری در جامعه محسوب می‌شود. در سال 65 در حالی که 45درصد جامعه زیر 14 سال بودند اما 25درصد در دره سنی 30 تا 64 سال بودند. سهم این رده سنی در سال 75 به 27.7 و در سال 85 به 34.3درصد رسید. همچنین در سال 90 سهم این رده به 39.3 رسید و این نخستین بار در طول تاریخ است که بیش از 44درصد جامعه در این رده سنی قرار دارند. واقعیت آن است که پیر شدن جامعه در کشور بحران‌های مختلفی را در پی خواهد داشت. شاید نخستین موضوعی که با پیرشدن جامعه ایران خود را نشان خواهد داد و در حقیقت زنگ خطر آن برای اقتصاد به صدا درخواهد آمد وضعیت صندوق تامین اجتماعی و هزینه بازنشستگان در جامعه باشد. موضوع دیگر میزان باروری زنان است که کاهش چشم‌گیری داشته و برخلاف تصور این روند در 5 سال اخیر نیز تعدیل نشده است که در صورت ادامه روند کاهش جمعیت، این مساله به یک بحران اجتماعی، اقتصادی امنیتی و سیاسی تبدیل خواهد شد. در مقابل این پدیده دو سیاست می‌توان در پیش گرفت. سیاست اول تلاش برای تغییر ساختار جمعیتی و تلاش برای افزایش موالید است. این سیاست در 5 سال اخیر به‌شدت مورد تاکید مسوولان عالی کشور بوده است اما در عمل و در بهترین شرایط می‌توان انتظار اندکی تعدیل در آمارهای جمعیتی را داشت. باید این حقیقت را پذیرفت که تغییر آمار جمعیتی نیاز به زمان زیادی دارد و تغییرات آن به سختی صورت می‌گیرد. سیاست دوم آماده شدن برای مواجهه با آثار پیری جامعه در ایران با آسیب‌شناسی نقاط حساس در مقابل پیرشدن جمعیت است. بسیاری از مشکلات اقتصادی ناشی از پیری را می‌توان از امروز پیش‌بینی و حل کرد. نکته مهم دیگر آن است که آمار و ارقام نشان می‌دهد که ما وارد مرحله نخست سالمندی شده‌ایم و ناگزیر مراحل مختلف آن را طی خواهیم کرد اما اجرای دو سیاست به صورت همزمان می‌تواند هم طول دوره سالخوردگی ایران را کاهش دهد و هم آثار منفی آن را کم خواهد کرد.
