«فدرال رزرو» ترمز جاه‌طلبی ترامپ را می‌کشد؟
گروه جهان طلا تسلیمی
به‌نظر می‌رسد که دونالد ترامپ رییس‌جمهور جدید امریکا و ژانت یلن رییس فدرال رزرو، اندک‌اندک به سمت یک مواجهه اساسی پیش می‌روند. برای ترامپ و مشاوران اقتصادی وی گزارش‌های حاکی از شرایط اشتغالزایی مثبت در ماه فوریه یک بهانه خوشایند برای جشن گرفتن محسوب و همچنین نخستین قدم در عمل به وعده‌های رییس‌جمهور برای رشد اقتصادی سریع‌تر انگاشته می‌شود. ترامپ مکررا اعلام کرده که مصمم به تحریک رشد اقتصادی سریع‌تر است. اما فدرال رزرو که گزارش‌های مثبت بازار کار را تایید نهایی فرا رسیدن زمان افزایش نرخ بهره برای جلوگیری از برافروختن (شرایطی که در آن به جای افزایش تولید، افزایش تقاضا به افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود) اقتصاد امریکا به حساب می‌آورد، به‌دنبال جلوگیری از هرگونه تسریعی در فعالیت‌های اقتصادی است.
نیویورک تایمز در گزارشی به قلم بنیامین اپلباوم نوشت، فدرال رزرو قصد دارد چهارشنبه (فردا) نخستین اقدام خود را درراستای مقاومت در برابر تسریع فعالیت‌های اقتصادی به اجرا بگذارد. بانک مرکزی امریکا در نتیجه دو جلسه کمیته سیاست‌گذاری، همه اقدامات لازم را درراستای افزایش شاخص نرخ بهره بانکی صورت داده و تنها مانده است که زمان افزایش را اعلام کند. این اقدام به خودی خود اقدام شدیدی نیست. انتظار می‌رود نرخ بهره همچنان کمتر از یک‌درصد باشد و نرخ بهره بر وام‌های تجاری و مصرف‌کنندگان همچنان از استانداردهای پیشین در امریکا بسیار پایین‌تر است. اما فدرال رزرو چندین ماه زودتر از پیش‌بینی‌های بازارها در ابتدای سال جاری میلادی، اقدام کرده و دلیل آن دقیقا شرایط به ظاهر مثبت اقتصاد بوده است.
مقامات فدرال رزرو و کارشناسان مستقل اقتصادی خیلی سریع تاکید کردند که بانک مرکزی سعی ندارد پیشاپیش بر سیاست‌گذاری‌های دولت جدید تاثیر بگذارد. فدرال رزرو نرخ بهره را به این دلیل افزایش می‌دهد که شرایط اقتصادی رو به بهبود است. زمستان امسال اقتصاد امریکا را وحشت زده نکرد: بازار سهام همچنان در تکاپوست و حرکتی صعودی دارد؛ میزان اشتغالزایی و دستمزدها در حال افزایش بوده و شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان هم به آینده اقتصادی کشور خوش‌بین هستند. جان فاست، کارشناس اقتصادی در دانشگاه جان هاپکینز و مشاور پیشین ژانت یلن، در این باره گفت: «تفکر اینکه با افزایش نرخ بهره بخواهید نوعی پیام سیاسی ارسال کنید، احمقانه است و آنها چنین کاری نمی‌کنند. ازسوی دیگر، این نخستین سه ماهه اول سال است که شرایط اقتصادی در آن نگران‌کننده نیست و از این رو، درنظر گرفتن افزایش نرخ بهره چندان هم دور غافلگیرکننده محسوب نمی‌شود.»
با این حال، نکته اساسی در اینجاست که فدرال رزرو خواهان رشد سریع‌تر اقتصادی نیست. مقامات پیش‌بینی کرده‌اند که اقتصاد تا پایان ماه دسامبر رشد سالانه 2.1درصدی داشته باشد که در مقایسه با روند رشد 1.8درصدی سال گذشته اندکی سریع‌تر و در عین حال دوام‌آوردنی است. فدرال رزرو پیش‌بینی‌ها و برنامه‌های جدید خود را روز چهارشنبه منتشر خواهد کرد. رشد اقتصادی در روندی سریع‌تر از روند دوام‌آوردنی ممکن است به نرخ تورم بیشتر منجر شود و می‌تواند فدرال رزرو را وادار کند نرخ بهره را با سرعت بیشتری افزایش دهد و مجموع این شرایط عمدتا به رکود اقتصادی منجر می‌شود.
استیو پیرس نماینده جمهوری‌خواه از ایالت نیو مکزیکو، در جلسه استماع ماه فوریه از ژانت یلن پرسید که آیا واقعا هدف فدرال رزرو از افزایش نرخ بهره معکوس کردن روند رشد سریع اقتصادی است؟! اگرچه ژانت یلن کاملا محتاطانه به این سوال پاسخ داد، اما درنهایت جوابش مثبت بود. رییس فدرال رزرو گفت که بانک مرکزی هیچ مشکلی با رشد اقتصادی سریع‌تر ندارد، به شرط اینکه این رشد بازتاب ارتقای زیرساخت‌های اقتصادی باشد و در غیر این صورت، فدرال رزرو اگر باور داشته باشد که رشد اقتصادی برمبنای تقاضا صورت گرفته است و اهداف بانک مرکزی در کنترل تورم را تهدید می‌کند، مجبور است تسریع رشد را معکوس کند. توضیحات یلن در حقیقت توصیف فنی شرایطی بود که در صورت اقدام کنگره درراستای کاهش مالیات‌ها و افزایش مخارج رخ خواهد داد.
دیدگاه‌های اقتصادی متفاوت
ترامپ بارها شرایط اقتصادی امریکا را با لحنی ظالمانه به تصویر کشیده و از لزوم دستور کار سیاست مالی برای احیای رشد و بازگرداندن شکوفایی کشور سخن گفته است. گری کوهن رییس شورای اقتصاد ملی رییس‌جمهور روز جمعه به سی‌ان‌بی‌سی گفت که انتظار دارد در ماه‌های آتی رشد اشتغالزایی بیشتری را شاهد باشد و تاکید کرد: «ما به‌شدت درمورد آنچه پیش روی‌مان است، هیجان‌زده هستیم.» اما مقامات فدرال رزرو روند افزایش فرصت‌های شغلی را دوام‌آوردنی نمی‌بینند. نرخ بیکاری در ماه مه گذشته به کمتر از 5درصد کاهش یافت. از آن زمان، روند اشتغالزایی با ایجاد حدود 215هزار فرصت شغلی در ماه، پیشرفت داشت که این میزان حدودا دو برابر روند موردنیاز برای ایجاد همخوانی میان فرصت‌های شغلی و رشد جمعیت است. افزایش فرصت‌های شغلی فرصتی عالی برای اقتصاد محسوب می‌شود و بدین معناست که افرادی که در سال‌های رکود بیکار شده بودند، می‌توانند سر کار بازگردند. اما سوال اینجاست که این روند تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و این درحالی است که از همین حالا هم نشانه‌هایی از کساد در بازار کار دیده می‌شود.
ژانت یلن و مقامات فدرال رزرو در اشاره به این مساله که پاره‌یی از مشکلات اقتصادی همچنان پابرجا هستند، با احتیاط عمل می‌کنند؛ مشارکت نیروی کار اندک است، رشد تولیدات همچنان بسیار ضعیف است و خانواده‌ها با درآمد متوسط افزایش زیادی در درآمدهای خود را شاهد نیستند. از دیدگاه مقامات بانک مرکزی امریکا، رسیدگی به چنین مشکلاتی از طریق پایین نگه داشتن شاخص نرخ بهره امکان‌پذیر نیست. ژانت یلن در این باره گفت که کاخ سفید و کنگره می‌توانند سیاست‌های مالی اتخاذ کنند که این عوامل زیرساختی را بهبود بخشد، اما چنین مساله‌یی به زمان نیاز خواهد داشت.
