تغییر مسیرصادرات خرمای ایران

 «اتاق مشترک ایران و عمان، انجمن ملی خرمای ایران و هشت اتاق بازرگانی استان‌های خرماخیز کشورمان با امضای تفاهمنامه‌یی برای توسعه صادرات محصول خرما به سراسر جهان هم‌پیمان شدند.» این خبری است که روز گذشته در ویترین رسانه‌های گروهی نشست تا بعد از مدت‌ها چشم‌انداز امیدبخش‌تری پیش روی فعالان حوزه تولید و تجارت این محصول گشوده شود.

واقعیت آن است، کارشناسان و فعالان حوزه کشاورزی مدت‌هاست که از وضعیت تولید، برداشت، نگهداری، بسته‌بندی و صادرات خرما که نیازمند ایجاد یک ساختار قوام‌یافته و مدرن است، گلایه می‌کنند. چالش‌ها و مشکلاتی که نرخ رشد تولید خرما در ایران را در محدوده ۲‌درصد قرار داده، در حالی که در همین بازه زمانی کشورهایی مانند تونس و عراق، رشدهایی نزدیک به ۶۰‌درصد را تجربه کرده‌اند.

پایین بودن عملکرد در هر هکتار، سنتی بودن ساختار تولید، تغذیه نامناسب زمین، حد بالای ضایعات به هنگام تولید، نبود مکانیزاسیون، بالا بودن تعرفه واردات تجهیزات لازم برای بسته‌بندی محصولات، عدم بهره‌گیری تولیدکنندگان از دانش روز، کمبود نقدینگی در صنایع تبدیلی و ورود افراد غیرمتخصص از دیگاه کارشناسان عوامل اصلی بروز چالش‌ها در حوزه تولید تا مصرف خرماست.

بنابراین تفاهمنامه‌یی که روز گذشته میان اتاق ایران و عمان و اتاق‌های بازرگانی 8استان خرماخیز منعقد شده، باید برنامه‌ریزی‌های عملیاتی برای پایین بخشیدن به این مشکلات را پیش‌بینی کرده باشند. بررسی مجموعه اظهارنظرهایی که نشان می‌دهد در صورت عملیاتی شدن برنامه‌ها، تولید‌کنندگان و صادرکنندگان این محصول روزهای روشن‌تری را در پیش خواهند داشت.

 استفاده از ظرفیت‌های عمان در توسعه صادرات خرما

با امضای یک تفاهمنامه، اتاق مشترک ایران و عمان، انجمن ملی خرمای ایران و 8 اتاق بازرگانی استان‌های خرماخیز کشور برای فراهم کردن زمینه‌های صادرات خرما از طریق منطقه آزاد و بندر صحار عمان، هم‌پیمان شدند.

به گزارش «تعادل» و به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق شیراز، بر اساس این تفاهمنامه اتاق مشترک ایران و عمان، روسای اتاق‌های استان‌های خرماخیز شامل اتاق کرمان، شیراز، اهواز، بندرعباس، بوشهر، زاهدان و خرمشهر و همچنین انجمن ملی خرمای ایران متعهد می‌شوند در ارتباط با فراهم کردن زمینه‌های صدور خرمای ایران به بازارهای جهانی مانند امریکا، چین و کشورهای امریکای لاتین از طریق منطقه آزاد و بندر صحار عمان همکاری کنند.

از اهداف اصلی انعقاد این تفاهمنامه، همکاری صادرکنندگان خرمای ایران با شرکت‌های عمانی، استفاده از زیرساخت‌ها و تسهیلات مالی، گمرکی و صادرات کشور عمان و منطقه آزاد و بندر صحار، استفاده از مزایای موافقتنامه‌های ترجیحی گمرکی بین کشور عمان و سایر کشورهاست.

نایب‌رییس اتاق ایران در حاشیه امضای این تفاهمنامه گفت: این ابتکار عمل اتاق مشترک ایران و عمان برای ارتباط یک تشکل و اتاق مشترک و همچنین استان‌های خرماخیز جای تقدیر دارد و می‌تواند به سایر تشکل‌ها هم تسری پیدا کند.

پدرام سلطانی افزود: یکی از آسیب‌های ما در صادرت و به‌ویژه در صادرات محصولات کشاورزی، انجام خرده صادرات است و همین خرده صادرات اعتبار ایران را در کشورهای دیگر زیر سوال می‌برد.

به گفته نایب‌رییس اتاق ایران در حوزه خرما باید چهار یا پنج برند معتبر ملی باشد و همه صادرات با برند همین شرکت‌ها انجام شود، چراکه شرکت‌های کوچک نمی‌توانند برندسازی کنند و از بسیاری فن‌های بازاریابی و فروش هم آگاه نیستند.

 افزایش صادرات به 30درصد

رییس انجمن ملی خرمای ایران هم در حاشیه امضای این تفاهمنامه گفت: عمان جایگزین مناسبی برای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است و به لحاظ روح همکاری و نزدیکی فرهنگی با ایران هم همخوانی زیادی با ما دارد.

محسن رشیدفرخی افزود: در حال حاضر 20‌درصد تولید خرمای کشور صادرات می‌شود و ما این قابلیت را داریم که این را به 30‌درصد هم برسانیم و البته نباید به فکر افزایش بیشتر از 30‌درصد صادرات بود چراکه در این صورت در مصرف داخلی و همچنین قیمت خرما دچار مشکل می‌شویم. به گفته رییس انجمن خرما ثبت شرکت در عمان با تامین مالی از طرف ایران و با مشارکت این 8 استان خرماخیز انجام خواهد شد.

 تلاش برای رفع مشکلات بانکی

رییس اتاق مشترک ایران و عمان هم در این نشست با اشاره به ظرفیت‌های عمان برای افزایش صادرات ایران به کشورهای دیگر گفت: ثبت شرکت در عمان بسیار تسهیل شده و همچنین برای رفع مشکلات بانکی نیز تلاش‌هایی صورت گرفته است تا هم صادرکنندگان و هم واردکنندگان بتوانند کارهای بانکی خود با عمان را به ‌صورت ال.‌سی انجام دهند.

محسن ضرابی افزود: پیش‌ از این تفاهمنامه سه‌جانبه‌یی میان اتاق مشترک ایران و عمان، بندر ویژه صحار و انجمن ملی خرما منعقد کرده‌ایم و حال برای برنامه‌ریزی‌های داخلی، عملیاتی کردن اهداف خود و همچنین هماهنگی میان استان‌های خرماخیز تفاهمنامه دوجانبه دیگری امضا می‌کنیم.

 بازارهای اصلی صادرات خرما

محسن رشیدفرخی رییس انجمن ملی خرمای کشور حجم کل صادرات خرمای ایران را سالانه حدود 150 هزار تن عنوان کرد و اظهار داشت: کمتر از 10‌درصد خرما از کشورمان به هند صادر می‌شود اما تلاش می‌کنیم تا این رقم را افزایش دهیم.

رشیدفرخی در مورد صادرات خرما به چین تصریح کرد: مسائلی از قبیل تعرفه و مباحث قرنطینه‌یی در حال حاضر مانع صادرات خرمای ایران به چین است که در سفر رییس‌جمهور چین به ایران یکی از مباحث مطرح شده رفع موانع صادراتی است که امیدواریم این سفر منجر به رفع این موانع شود. رییس انجمن ملی خرمای کشور افزود: در حال حاضر بخشی از خرمای صادراتی کشورمان از طریق هنگ‌کنگ به چین صادر می‌شود. وی کشورهای تونس، عربستان سعودی و امارات را رقیب تجاری ایران در صادرات این محصول عنوان و تصریح کرد: برای افزایش صادرات به کشورهای مختلف و همچنین برای جلب رضایت‌ کشورهای متقاضی شکی نیست که باید در تجهیز زیرساخت‌های صادراتی تلاش کنیم و اگرچه در سال‌های اخیر در زمینه بسته‌بندی پیشرفت‌هایی به وجود آمده است اما این مسائل باید گسترش یابد.

رشیدفرخی با اشاره به اینکه خرما یکی از محصولات پرمصرف در کشور است، گفت: برای اینکه صادرات قیمت این محصول در داخل کشور افزایش نیابد باید تعادل بین مصرف داخلی و صادرات وجود داشته باشد.

 جلوگیری از صادرات فله‌ای

در شرایطی که صادرکنندگان خرما در فضای بین‌المللی تلاش می‌کنند تا حجم محصولات صادراتی را در بسته‌بندی‌های 250گرمی، نیم‌کیلویی و یک‌کیلویی عرضه کنند، ایران در برخی برهه‌ها اقدام به صادرات فله‌یی این محصول پرمخاطب می‌کند.

علی‌محمد صمیمی، رییس انجمن ملی خرمای ایران در گفت‌وگو با سایت خبری اتاق تهران، صادرات فله‌یی خرمای ایران را تایید می‌کند و می‌گوید: «محصولات جانبی خرما کمتر صادر می‌شود و بیشتر خرمای ایران را به شکل فله‌یی به کشورهای دیگر می‌فرستیم. محصولات جانبی خرما به میزان بسیار کمی صادر می‌شود و معمولا تجار خارجی که برای خرید خرما سراغ ما می‌آیند، تمایل به خرید خرمای ایران به صورت فله‌یی دارند.»

عضو هیات‌مدیره انجمن ملی خرمای ایران در آسیب‌شناسی این مشکل گفت: ریشه این مشکل نه به خرمای ایران و نه به کارخانه‌های ایرانی باز می‌گردد. مساله این است که در کشورهای دیگر تاکنون برای محصولات جانبی خرمای ایران بازاریابی صورت نگرفته است و تقاضای لازم برای این محصولات در بازار کشورها وجود ندارد. متاسفانه توان مالی شرکت‌های ایرانی برای تولید و بازاریابی برای محصولات جانبی خرما کم است و در صورت ورود به این عرصه نمی‌توانند، جوابگوی هزینه‌ها باشند.

صمیمی ادامه داد: از سوی دیگر شرکت‌های بزرگی نداریم که برای بازاریابی محصولات جانبی خرما سه تا چهارسال سرمایه‌گذاری کنند تا در آینده جواب آن را بگیرند. شرکت‌های ما کوچکند و ظرفیت انجام سرمایه‌گذاری برای زمان طولانی را ندارند. از سوی دیگر صنعت خرما هنوز به صنعت سودآوری تبدیل نشده است که انتفاع آن به سرعت نصیب شرکت‌ها شود و بتوانند از سود حاصل شده هزینه‌های آینده را تامین کنند.

به گفته صمیمی تجار از ۷۸ کشور جهان خرمای ایران را به‌صورت فله‌یی وارد می‌کنند. شاید در مواردی شیره خرما از ایران صادر شده باشد اما میزان صادرات این محصول جانبی به سطح قابل توجهی نرسیده است.