تهدید مرکل برای بودجه اروپایی ترکیه

گروه جهان| طلا تسلیمی|

با تشدید بحران روابط ترکیه با کشورهای اروپایی به‌ویژه آلمان در حدود یک‌سال پس از کودتای نافرجام علیه دولت رجب طیب اردوغان، آنکارا اکنون با خطر از دست دادن کمک مالی چند میلیارد یورویی مرتبط با عضویت در اتحادیه اروپا مواجه است. انتظار می‌رود که رهبران اتحادیه در نشست این هفته خود مساله متوقف کردن رسمی مذاکرات پیوستن ترکیه به این نهاد اروپایی را دست‌کم برای زمان کوتاه بررسی کنند. پیشنهاد مذاکره برای اتخاذ جبهه مشترک از سوی آنگلا مرکل صدراعظم آلمان مطرح شده است، اما به نظر می‌رسد با وجود خشم گسترده دولت‌های اتحادیه اروپا از سرکوب‌های سیاسی اردوغان و دستگیری و زندانی شدن شهروندان اروپایی در ترکیه، برخی کشورها همچنان نگران همکاری‌ها با ترکیه در زمینه‌های مهاجرت، امنیت و سوریه هستند.

به گزارش فایننشال‌تایمز، یکی از دیپلمات‌های اتحادیه اروپا «مذاکراتی دوستانه و کامل» را در این زمینه پیش‌بینی کرد؛ این در حالی است که چندین کشور به رهبری آلمان نمایش عمومی از عمق نگرانی کشورهای اتحادیه اروپا در خصوص اتفاقات در ترکیه را خواستار هستند. یک دیپلمات دیگر اتحادیه نیز گفت: «ترکیه با توجه به شرایط داخلی این کشور، مساله حقوق بشر و قوانین از اتحادیه اروپا دور می‌شود. این شرایطی است که اروپا باید در همه جنبه‌های روابط دوجانبه از جمله روند عضویت به آن واکنش نشان دهد.»

دیپلمات‌ها همچنین به این مساله اشاره کردند که رهبران اروپایی در نشست قریب‌الوقوع خود در مورد بیش از 4میلیارد یورو بودجه تخصیص شده از سوی اتحادیه اروپا به ترکیه احتمالا موضوع اصلی گفت‌وگوها خواهد بود. تا سال 2020 سالانه 600 تا 700میلیون یورو کمک مالی برای ترکیه در نظر گرفته شده که احتمال قطع سه‌چهارمی این بودجه وجود دارد؛ مساله‌یی که به‌ویژه در بخش‌های زیرساخت‌ها و کشاورزی محسوس خواهد بود. احتمال اتخاذ گزینه‌های نرم‌تری از سوی بروکسل نیز وجود دارد که با کاهش کمتر بودجه یا بازنگری در بودجه و ارائه آن به گروه‌های اجتماعی شهروندی به جای دولت همراه باشد.

گفت‌وگو در نشست سران اتحادیه اروپا در مورد عضویت ترکیه از شدت بحران کنونی در روابط اردوغان و مرکل حکایت دارد. صدراعظم آلمان در کارزارهای انتخاباتی در ماه گذشته نیز تاکید کرده بود، نباید به ترکیه اجازه عضویت در اتحادیه اروپا داده شود. مذاکرات در اتحادیه اروپا همچنین در میانه مناقشات میان آنکارا و واشنگتن رخ می‌دهد؛ امریکا پس از دستگیری یکی از کارکنان ترکیه‌یی کنسولگری خود در استانبول، اعطای روادید به شهروندان ترکیه را متوقف کرده و آنکارا نیز در اقدامی تلافی‌جویانه به شهروندان امریکایی روادید نمی‌دهد. برخی کشورهای اروپایی نگران تشدید درگیری‌ها با ترکیه مشابه بحران کنونی میان آنکارا و واشنگتن هستند.

ترکیه یکی از اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است و نقش مهمی در متوقف کردن خیل مهاجران به اروپا ایفا می‌کند. حتی شدیداللحن‌ترین منتقدان آنکارا در اتحادیه اروپا این مساله را تصدیق می‌کنند که حمایت اکثریتی از متوقف‌کردن مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه غیرمحتمل است؛ اگرچه گفت‌وگوها از مدتی پیش به‌طور غیررسمی کاملا متوقف شده است. یک دیپلمات اتحادیه اروپا در این باره گفت: «مساله‌یی که در مذاکرات این هفته مطرح خواهد بود، این است که تنها به ابراز نگرانی اکتفا یا رویکرد جدی‌تری اتخاذ شود. من فکر نمی‌کنم مقامات اتحادیه اروپا بتوانند در این زمینه به اتفاق نظر برسند.»

به گزارش بلومبرگ، مرکل روز یک‌شنبه به این مساله اشاره کرد که رهبران اتحادیه در نشست پایان این هفته در مورد روابط با ترکیه گفت‌وگو خواهند کرد، اما تصمیمی در این زمینه اتخاذ نمی‌کنند. صدراعظم آلمان گفت: «به‌طور قطع هیچ تصمیمی نمی‌گیریم؛ با این حال می‌خواهم نظرات همکارانم را نیز در این زمینه بشنوم، اینکه چه دیدگاهی به روابط دوجانبه با ترکیه دارند و اینکه چه نتیجه‌یی می‌توان از این نظرها گرفت.»

حامیان برنامه متوقف کردن کمک‌های مالی، این اقدام را قابل توجه می‌دانند به این دلیل که از این طریق بودجه مورد نیاز برای توافق مهاجرت 2016 نیز آزاد می‌شود؛ توافقی که طبق آن ترکیه باید مهاجرانی را که از جزایر یونان گذشته‌اند، در داخل این کشور بپذیرد. طبق این توافقنامه، اگر آنکارا به تعهداتش عمل کند، اتحادیه اروپا باید تا پایان سال 2018، سه میلیارد یورو به ترکیه بپردازد.

دولت ترکیه احتمالا در داخل این کشور حمله اتحادیه اروپا به بودجه عضویت ترکیه در این نهاد را اقدام تهاجمی توصیف خواهد کرد؛ اما این احتمال نیز وجود دارد که آنکارا این مساله را اقدامی نمادین با تاثیرات اندک بر اقتصاد توصیف کند. اردوغان روز شنبه در سخنانی تاکید کرده بود، کشورش به آلمان نیازی ندارد و از اعضای اتحادیه خواسته بود با انتشار بیانیه‌یی کار را تمام کنند. اما به گزارش آناتولی، بکر بوزداغ معاون نخست‌وزیر ترکیه روز یک‌شنبه در کنفرانس خبری در ارتباط با روند الحاق کشورش به اتحادیه اروپا گفت: «با وجود تمام مشکلات، مصمم به ادامه این روند هستیم و از آن منصرف نخواهیم شد.»

سران کشورهای اتحادیه اروپا روزهای پنج‌شنبه و جمعه برابر با 19 و 20 اکتبر در بروکسل گردهم خواهند آمد. انتظار می‌رود، انتشار گزارش کمیسیون اروپایی در مورد پیشرفت‌های ترکیه در مسیر عضویت در اتحادیه اروپا بر گفت‌وگوهای مقامات این اتحادیه در مورد جبهه‌گیری علیه این کشور سایه افکند. مرکل قصد دارد بر سر واکنش به اتهامات نقض حقوق بشر علیه ترکیه با متحدان خود در بلوک اروپایی به توافق نظر برسد و به همین دلیل دریافت گزارش وضعیت را از کمیسیون اروپایی درخواست کرده است.