نخستین موفقیت پسابرجامی از مسیر فاینانس توسط بانک صنعت و معدن صورت گرفت
روز پنج‌شنبه 22 آذرماه 1396 بانک صنعت و معدن LC پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد را رسما بازگشایی کرد و مراحل اجرایی شدن این پروژه بزرگ که در دوران پسابرجام یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین قراردادهای مالی بین بانک صنعت و معدن و اگزیم بانک چین بود وارد مرحله اجرا شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بانک صنعت و معدن، « LC» یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلاری پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد با گذشت 5 ماه از امضای قرارداد آن با چینی‌ها از سوی بانک صنعت و معدن، تضمین‌کننده فاینانس گشایش یافت.
با برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد که دوره اجرای آن ۴۸ ماه پیش‌بینی شده، زمان سفر به ۴ تا ۶ ساعت کاهش می‌یابد. اصلاح مسیر، افزایش سرعت، همراه با ضریب ایمنی بالا، کاهش تلفات جاده‌یی، کاهش آلودگی هوا، توسعه زیرساخت و افزایش جابه‌جایی بار از مزایای اجرای این پروژه است. این پروژه عملیاتی شد تا نخستین پول خارجی از مسیر فاینانس به اقتصاد کشور تزریق شود.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، در مراسمی درخصوص این بازگشایی گفت: خوشبختانه بخش اول اجرای برقی شدن راه‌آهن تهران-مشهد که پرداخت 7.5درصد سهم ایران از پروژه بود، انجام شد و توانستیم LC این پروژه را در بانک صنعت و معدن به نفع طرف چینی افتتاح کنیم.
وزیر راه و شهرسازی افزود: برقی شدن راه‌آهن تهران-مشهد پروژه‌یی است که سال‌ها درباره آن صحبت می‌شد، اما تامین اعتبار آن به‌صورت مسوولیت‌آور نهایی نشده بود.
هرچند این اعتبار اسنادی، نخستین « LC» گشایش یافته پس از برجام نیست، اما قرارداد فاینانس این پروژه در آن زمان توانست رکورد تامین مالی خارجی را به خود اختصاص دهد و بعد از آن قراردادهای دیگری این رکورد را شکستند؛ اهمیت این خبر از آن جهت است که در حال حاضر این نخستین قرارداد تامین مالی خارجی است که با گشایش اعتبار اسنادی ارزی، عملیاتی شده است.
پیش از این در مرداد سال جاری، قرارداد تامین مالی پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد، در ایران به امضا رسید که ارتقای زیرساخت، برقی کردن، خرید لکوموتیو و واگن مسافربری مشمول این فاینانس بود. در این قرارداد، چینی‌ها یک‌ونیم میلیارد دلار از مجموع یک‌میلیارد و ۷۰۰میلیون دلار پیش‌بینی شده برای پروژه برقی‌سازی قطار
تهران-مشهد را فاینانس کردند. آورده طرف ایرانی که در واقع شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بود، به‌واسطه این تامین مالی از سوی چینی‌ها، ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شد.
در این قرارداد، بانک صنعت و معدن به‌عنوان بانک عامل طرف ایرانی و اگزیم‌بانک چین نیز از سوی طرف چینی در این قرار نقش‌‌آفرینی می‌کند. در واقع بانک صنعت و معدن، بانک تضمین‌کننده فاینانس است.
مدیرعامل بانک صنعت و معدن نیز در مراسم مبادله قراردادهای تامین مالی پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد که با حضور سفیر چین، نایب‌رییس اگزیم‌بانک چین، مدیرعامل شرکت CMC، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی، مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، معاون ارزی بانک مرکزی و مدیران کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های فنی و اقتصادی ایران برگزار شد، گفت: امروز، روز بزرگی برای ماست که شاهد تحقق یکی از دستاوردهای برجام هستیم. از سوی دیگر بسیار خرسندیم که طرف قرارداد مبادله، کشور چین است که این همکاری‌ها موجب تحکیم و افزایش ارتباطات و صلح بین دو کشور است.
علی اشرف افخمی خاطرنشان کرد: برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد برای کشور ما از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه هر ساله بیش از 35 میلیون نفر به شهر مقدس مشهد سفر می‌کنند و بانک صنعت و معدن در کنار این پروژه بزرگ، تامین مالی پروژه‌های عظیم دیگری را در زمینه‌های فولاد، سیمان، داروسازی، نساجی، صنایع پتروشیمی و صنایع بالادستی به انجام رسانیده است.
گفتنی است اصلاح مسیر، افزایش سرعت، همراه با ضریب ایمنی بالا، کاهش تلفات جاده‌یی، کاهش آلودگی هوا، توسعه حمل‌ونقل ریلی، توسعه زیرساخت گردشگری و افزایش جابه‌جایی بار از مزایای اجرای این قرارداد است. علاوه بر این، سهم طرف ایرانی در اجرای قرارداد ۶۰درصد پیش‌بینی شده که از توانمندی و امکانات داخلی برای اجرای آن استفاده خواهد شد.
راه‌آهن تهران-مشهد پرترددترین راه‌آهن مسافری کشور و یکی از معدود خطوط دوخطه است که با طول ۹۲۶ کیلومتر از شهر تهران آغاز می‌شود و با گذشتن از گرمسار، سمنان، دامغان، شاهرود و نیشابور به مشهد می‌رسد. حداکثر سرعت سیر در این مسیر ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت است که پس از برقی کردن به ۲۰۰ کیلومتر در ساعت افزایش می‌یابد.
براساس برآوردها راه‌آهن تهران-مشهد در سال ۱۴۱۰ باید پاسخگوی ۳۵ میلیون نفر مسافر و ۱۰ میلیون تن ترافیک باری در سال باشد که در این شرایط، به یکی از ۱۰ خط پرتردد ریلی جهان تبدیل می‌شود.
از سوی دیگر سعید محمدزاده مدیرعامل راه‌آهن، در جلسه بررسی مشکلات اجرایی قطار شهری جنوب شرق تهران نیز گفت: بازگشایی LCبرقی کردن راه‌آهن تهران-مشهد خبر بسیار خوبی است و در این پروژه هر ۴ خط تهران-گرمسار برقی خواهد شد.
محمدزاده افزود: طی ۴ سال آینده قطارهای حومه‌یی و قطارهایی که در مسیر تهران-مشهد تردد می‌کنند، برقی خواهند بود.
در کنار مزیت‌های اقتصادی که می‌توان برای این پروژه برشمرد، هنگامی که این قرارداد تابستان امسال به امضا رسید، پیش‌بینی می‌شد که پس از امضای قرارداد تامین مالی پروژه برقی‌سازی قطار
تهران- مشهد از سوی چینی‌ها، فاینانسورهای دیگری که در انتظار امضای این قرارداد بودند هم وارد گود شوند و با ایرانی‌ها همکاری کنند.
این پیش‌بینی محقق شد و پس از نهایی شدن این قرارداد، شاهد امضای چندین قرارداد فاینانس بودیم که یکی پس از دیگری رکورد جدیدی را به لحاظ ارزشی به‌ثبت می‌رساندند و پیش می‌رفتند تا جایی که نه‌تنها کشورهای آسیایی مانند چین و کره‌جنوبی قراردادهای دیگری را در زمینه تامین مالی با ایران به امضا رساندند، بلکه کشورهای اروپایی نیز نسبت به امضای قراردادهای تامین مالی با ایران چراغ سبز نشان داده و پای میز مذاکره نشستند.
در ادامه آخوندی اظهار داشت: سرعت سیر قطار مسافری به ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و قطار باری به ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت افزایش می‌یابد.
بازگشایی LC پروژه برقی‌سازی راه‌آهن تهران-مشهد توسط بانک صنعت و معدن بیانگر استارت عملیاتی شدن این قرارداد است که براساس گفته متولیان امر، این نخستین «LC» گشایش یافته بعد از برجام نیست، بلکه اهمیت آن از این جهت است که با گشایش «LC» این قرارداد، در واقع نخستین پول پسابرجام از مسیر فاینانس‌ها به اقتصاد کشور تزریق شد و نخستین قرارداد تامین مالی است که عملیاتی شده است.
البته تاکنون چندین قرارداد تامین مالی با کشورهای مختلف به امضا رسیده اما هنوز هیچ‌یک وارد فاز اجرایی نشده است. اما گشایش «ال سی» حدود یک‌میلیارد و ۷۰۰ میلیارد دلاری برای پروژه مذکور، نشان می‌دهد که تمام مراحل پیش‌قرارداد یعنی صدور ضمانتنامه و بیمه فاینانس با موفقیت پشت‌سر گذاشته شده و حال نوبت طرف ایرانی است که ۱۵درصد سهم خود را از این قرارداد بپردازد و چینی‌ها نیز در طول ۴ سال باید رقم قرارداد خود را واریز کنند.
باتوجه به اینکه متقاضی تسهیلاتی که گشایش اعتباری آن انجام شده، شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است و این شرکت در زمره شرکت‌های دولتی محسوب می‌شود، پیش‌پرداخت و بازپرداخت تسهیلات نیز در بودجه‌های سنواتی پیش‌بینی می‌شود که از این محل از سوی سازمان برنامه و بودجه تخصیص اعتبار صورت می‌گیرد.
بانک صنعت و معدن عاملیت این قرارداد را برعهده دارد؛ یعنی بازپرداخت و کل ریسک پروژه با مسوولیت بانک صنعت و معدن است. هنگامی که قراردادی به امضای دو طرف می‌رسد، مذاکرات آن انجام می‌شود و زمانی که ال‌سی گشایش می‌یابد، پیش‌شرط‌هایی دارد.
در واقع زمانی قرارداد عملیاتی می‌شود که متقاضی سهم خود را واریز کرده باشد و این پرداخت به دست طرف مقابل قرارداد برسد تا او هم بتواند ضمانتنامه صادر کند. در این قرارداد با گشایش اعتبار اسنادی باید تمام این مراحل تا قبل از پایان سال جاری میلادی انجام شود.
در سال ۱۳۸۲ با بررسی مجدد برنامه پیش‌بینی شده برای حمل ۱۳ میلیون مسافر در مسیر تهران-مشهد با روزانه ۶۶ قطار، مشخص شد که برقی کردن این مسیر می‌تواند منجر به کاهش سرمایه‌گذاری خرید لکوموتیو و واگن مسافری شود؛ چراکه لکوموتیوهای برقی مسافری دارای توان روی چرخ تا چهار برابر نوع دیزلی خود هستند و برقی کردن یعنی تعداد کمتر لکوموتیو برای جابه‌جایی مسافران.
از سوی دیگر با کاهش زمان سیر می‌توان علاوه بر سیر بیشتر در هر روز مثلا رفت و برگشت روزانه و طی مسافت ۱۸۰۰ کیلومتر، از واگن‌های با ظرفیت بیشتر استفاده کرد. با این مفروضات مطالعات برقی کردن این مسیر آغاز و مناقصه آن در سال ۸۶ برگزار و برنده آن در سال ۸۷ اعلام شد. گفته می‌شود برقی کردن راه‌آهن به‌عنوان مقدمه مناسبی برای احداث راه‌آهن سریع‌السیر محسوب می‌شود.
به این ترتیب که قطار سریع‌السیر در شبکه راه‌آهن سریع‌السیر به حداکثر سرعت ممکن یعنی تا ۳۵۰ می‌رسد و در خطوط برقی راه‌آهن معمولی به ۲۰۰ تا ۲۵۰ به این ترتیب احداث راه‌آهن سریع‌السیر در زمان بسیار کوتاه‌تر و با نرخ بازگشت سرمایه بیشتر عملیاتی می‌شود.
در کنار گشایش LC قطار تهران-مشهد همچنین بانک صنعت و معدن قطار تهران-قم-اصفهان را به‌عنوان بانک عامل تامین مالی کرده است.
همچنین این بانک در سال‌های 1392 تا 1396 با عاملیت تامین مالی پروژه‌هایی همچون پتروشیمی، طرح‌های فولاد 7گانه و نیروگاهی توانسته نقش مهمی را در توسعه اقتصادی کشور ایفا کند.
