3 سناریو از درآمد ترافیکی شهرداری در سال 97

گروه راه و شهرسازی| مجید اعزازی|

حذف طرح ترافیک و اخذ عوارض از ورود خودروها به محدوده طرح ترافیک(سبز) و محدوده زوج و فرد(آبی) از 15فروردین سال آینده پس از فرونشستن تب زلزله تهران، طی روزهای گذشته به مهم‌ترین موضوع و مساله شهری پایتخت تبدیل شده است.

شهرداری هدف از حذف طرح کنونی ترافیک و جایگزین کردن آن با اخذ عوارض از خودروها را بدون اشاره به اثر‌گذاری طرح جدید روی میزان آلودگی هوا و حجم ترافیک تهران، ‌قطع هر گونه رانت به برخی افراد و نهادها عنوان کرده است. در سوی دیگر، منتقدان طرح جدید، هدف شهرداری را درآمدزایی بدون توجه به پیامدهای ترافیکی و کیفیتی هوای پایتخت ارزیابی کرده‌اند. در این میان دیروز قاسم میرزایی‌نکو، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در گفت‌وگو با یک خبرگزاری درباره صرف درآمد حاصل از طرح ترافیکی جدید تهران گفت: درآمد زیادی از این طرح حاصل نمی‌شود. جمع کل درآمدی که از فروش طرح به حدود ۱۰۰هزار خودرو به دست می‌آمد، مبلغی حدود ۳۰۰میلیارد حاصل می‌شد درحالی که با این طرح این میزان هم قابل تحقق نیست و شاید حدود ۵‌ درصد در این حدود بالانس داشته باشد. این رقمی نیست که بشود با آن کاری را انجام داد اما قرار بر این شده این رقم نیز مانند درآمد حاصل از طرح گذشته در کاهش آلودگی هوا همچنین رفع موانع ترافیکی به کار گرفته شود.

 درآمد شهرداری از طرح جدید ترافیک؟

بررسی‌های روزنامه تعادل نشان می‌دهد برخلاف نظر قاسم میرزایی‌نکو، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس، درآمد شهرداری تهران از محل اخذ عوارض از تمامی خودروها در مناطق سبز و آبی پایتخت نه تنها در حدود 300میلیارد تومان نخواهد بود که قابلیت افزایش به بیش از 2124میلیارد تومان را نیز دارد و می‌تواند حدود 12‌درصد از بودجه 17هزار و 500 میلیارد تومانی سال آینده شهرداری را نیز تامین کند.

براساس اعلام مسوولان شهرداری تهران، هزینه عوارض یک روز تردد در محدوده طرح ترافیک برابر است با «نرخ پایه» ضربدر «موقعیت مکانی» ضربدر «زمان» ضربدر «آلایندگی» ضربدر «پرداخت» ضربدر «مدیریت تقاضا و کاهش آلایندگی» ضربدر «ضریب ویژه». در همین حال ‌ضرایبی نیز برای این فرمول در نظر گرفته شده است. در محدوده سبز ضریب 1.5 است و در محدوده زوج و فرد ضریب ندارد. اگر کسی از 6:30 صبح تا ۱۰صبح به محدوده سبز وارد شود و قبل از ساعت ۴صبح از محدوده خارج شود، ضریب یک به آن تعلق می‌گیرد. اگر از ساعت ۱۰تا ۴ بعدازظهر در محدوده باشد، ضریب به یک و اگر از ساعت ۱۰ وارد شود و قبل از ساعت ۱۶ از محدوده خارج شود ضریب نیم و اگر از ساعت 6:30 صبح و بعد از ساعت ۱۶ در محدوده باشد ضریب 1.5 به آن تعلق می‌گیرد. در این نرخ‌گذاری در ضریب آلایندگی خودروهای برقی و هیبریدی و آنها که دارای معاینه فنی برتر هستند، ضریب 0.8 دارند. درخصوص ضریب زمان پرداخت اگر خودروها عوارض را به صورت پیش‌پرداخت بپردازند، ضریب 0.8، پرداخت تا ۲۴ساعت بعد 0.9 و عدم پرداخت ضریب یک است. در روزهای ناسالم نیز حضور در محدوده زوج و فرد شامل ضریب 1.5 خواهد بود.

در این طرح ساکنان مناطق طرح ترافیک اگر قبل از 8.5 صبح از منطقه خارج شوند، نیاز به پرداخت عوارض ندارند. به گفته مسوولان شهرداری تهران، اگر نرخ پایه را ۲۰هزار تومان در نظر بگیریم- که نرخ پیشنهادی شهرداری است و هنوز در هیچ نهادی مصوب نشده و تمام ضرایب پایین را داشته باشند- برای حضور در هر روز ۹۶۰۰تومان پرداخت می‌شود و در حداکثر ضرایب این رقم ۳۶هزار تومان است. در محدوده زوج و فرد نیز کف قیمت روزانه ۳۲۰۰تومان و سقف قیمت ۱۲هزار تومان است.

 حداقل و حداکثر نرخ عوارض سالانه؟

از آنجا که در طرح جدید ترافیکی که به تازگی از سوی شهرداری تهران پیشنهاد شده است در روزهای پنج‌شنبه همانند روزهای جمعه تردد در مناطق سبز و آبی برای همه خودروها آزاد است (در مجموع 104روز در سال) همچنین دست‌کم 10روز تعطیلی مناسبتی نیز در تقویم سالانه وجود دارد، می‌توان گفت که طرح جدید در 250روز از 365روز سال اجرا می‌شود. بر این اساس بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد که حداقل نرخ عوارض سالانه ورود خودروها به منطقه سبز 2میلیون و 400هزار تومان و به منطقه آبی 800هزار تومان خواهد بود. همچنین این ارقام در حالت حداکثری به ترتیب

9و 3میلیون تومان خواهد بود. در همین حال باید به این مساله اشاره کرد در صورتی که خودرویی به هر دو منطقه یاد شده وارد یا خارج شود باید ترکیبی از نرخ‌های اعلامی را به شهرداری پرداخت کند. در این صورت نرخ ترکیبی سالانه ورود به مناطق سبز و آبی در حالت حداقلی 3میلیون تومان و در حالت حداکثری 12میلیون تومان برای مالکان خودروها آب می‌خورد.(جدول شماره یک)

 سناریوهای درآمد شهرداری؟

درحال حاضر به گفته مسوولان شهرداری تهران 118هزار دستگاه خودرو دارای طرح ترافیک هستند و می‌توانند به محدوده طرح ترافیک و طرح زوج و فرد رفت و آمد کنند. از آنجا که قرار است ‌در طرح جدید ترافیکی تهران از رفت و آمد خودروها به محدوده زوج و فرد نیز عوارض اخذ شود و همانند سال جاری عبور و مرور خودروها متناسب با شماره پلاک آنها به محدوده زوج و فرد دیگر رایگان نخواهد بود، بی‌گمان تعداد خودروهایی که همزمان وارد مناطق سبز و آبی خواهند شد آنچنان که کارشناسان و پلیس پیش‌بینی کرده‌اند بسیار بیشتر از 118هزار خودرو فعلی خواهد بود. با توجه به این موارد میزان درآمد شهرداری تهران از محل اخذ عوارض ورود خودروها به مناطق سبز و آبی در 3سناریو بررسی و محاسبه شده است.

 سناریو اول: اگرچه کارشناسان یکی از پیامدهای منفی اجرای طرح جدید ترافیکی را افزایش قابل توجه خودروها در مناطق سبز و آبی می‌دانند به طوری که باعث ایجاد گره‌های ترافیکی در سطح شهر خواهد شد در سناریو اول تعداد خودروها وارد به دو منطقه یاد شده را به میزان کنونی خودروهای دارای طرح ترافیک(118هزار دستگاه) در نظر گرفته‌ایم. بررسی‌های «تعادل» نشان می‌دهد در این حالت حداقل درآمد سالانه شهرداری تهران 354میلیارد تومان و حداکثر 1416میلیارد تومان(معادل 9‌درصد بودجه سال 97 شهرداری) خواهد بود. درآمدها محاسبه شده حاصلضرب تعداد خودروها در نرخ ترکیبی عوارض سالانه در دو حالت حداقلی و حداکثری است.

سناریو دوم: در این سناریو افزایشی 30درصدی را برای تعداد خودروهای ورودی به مناطق سبز و آبی در نظر گرفته‌ایم. در این حالت، تعداد خودروها به 153هزار و 400دستگاه بالغ می‌شود. درآمدهای شهرداری نیز از محل اخذ عوارض ورود به مناطق مورد نظر از 460میلیارد تومان تا 1840میلیارد تومان(معادل 10.5‌درصد از بودجه سال 97 شهرداری) پیش‌بینی می‌شود.

سناریو سوم: افزایش 50 درصدی تعداد خودروهای وارده به مناطق سبز و آبی با اجرای طرح جدید ترافیکی تهران نیز متصور است و دور از ذهن نیست. در این حالت، تعداد خودروها به 177هزار دستگاه و درآمدهای حداقلی و حداکثری شهرداری به ترتیب 531 میلیارد تومان و 2124میلیارد تومان(معادل 12.1‌درصد بودجه سال آینده شهرداری) افزایش می‌یابد.

 تاکسی‌ها هم عوارض پرداخت می‌کنند؟

در این میان، باید گفت که برخی خودروها از جمله تاکسی‌ها از پرداخت عوارض ورود به مناطق سبز و آبی معاف هستند. در این رابطه، دیروز مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران گفت: تاکسی‌های فعال در حمل و نقل عمومی همچون گذشته می‌توانند در محدوده طرح ترافیک تردد کنند.

علیرضا قنادان در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به درستی یا نادرستی اینکه گفته می‌شود خودروهای تاکسی‌ که خط فعالیتشان در محدوده جدید ترافیکی نیست باید برای ورودشان به محدوده عوارض پرداخت کنند، گفت: هیچ تغییری در مورد تاکسی‌ها در طرح جدید ترافیکی ایجاد نشده است.

 وی با بیان اینکه وضعیت تاکسی‌ها برای تردد در محدوده طرح ترافیک به همان شکل سابق است، تصریح کرد: تاکسی‌های فعال در حمل و نقل عمومی اعم از خطی، گردشی و... همچنان به مانند گذشته می‌توانند در محدوده طرح ترافیک تردد کنند. وی افزود: در لایحه جدید خودروهای امدادی اعم از آتش‌نشانی و...  همچنین تاکسی‌های فعال که در سطح شهر فعالیت می‌کنند از پرداخت عوارض معاف هستند و سخنانی که درخصوص پرداخت عوارض‌ آنها بیان می‌شود، نادرست است.