خشم و عجز در کاخ سفید
ترامپ همزمان با تایید پایبندی ایران به تعهدات هستهیی، تصورش از برد- برد در برجام را اعلام کرد؛ تصوری که تفاوت اساسی با نگاه سلفش داشت. او در عین حال که 14شخص حقیقی و حقوقی را به لیست تحریمهای امریکا اضافه کرد، گفت که برای آخرین بار تعلیق تحریمهای هستهیی علیه ایران را تمدید میکند. او برای ادامه این روند 4شرط گذاشت؛ اول اینکه در این توافق با کشورهای اروپایی و طرفهای دیگر برجام از ایران خواسته شود که بازرسی از همه سایتهایی که بازرسان بینالمللی در خواست آن را دارند، انجام شود. دوم باید تضمین شود ایران هرگز به دستیابی به سلاحهای هستهیی نزدیک نخواهد شد. سوم برخلاف توافق هستهیی این ابعاد نباید هیچ تاریخ انقضایی داشته باشد چراکه سیاست من جلوگیری از همه مسیرهای ایران برای دستیابی به سلاح هستهیی است نه فقط برای 10سال بلکه برای همیشه و اگر ایران با هر یک از این مفاد موافقت نکند، تحریمهای امریکا به طور خودکار بازخواهند گشت. شرط چهارم اینکه برنامه موشکی دوربرد و برنامه هستهیی ایران دو امر لاینفک هستند و اینکه توسعه آزمایشهای موشکی ایران باید تحت تحریمهای سخت قرار گیرد و این مسائل باید به طور صریح در قوانین امریکا لحاظ شود. شروط ترامپ همان موضوعات مناقشهبرانگیزی بود که ماهها بر سر آن میان ایران با 1+5 مذاکره و توافق میان دو طرف برسر آنها به بندهای برجام ختم شده بود. ترامپ در بیانیه خود تهدید کرد یا باید توافق هستهیی پر از نقص برجام اصلاح شود یا امریکا از آن خارج میشود. هر چند او برخلاف گذشته متحدان اروپایی خود را به جای ایران مخاطب قرار داد و گفت که «من پیشتر اعلام کردم که برجام را تایید نمیکنم و این کار را انجام دادم. من از اینجا از کشورهای اروپایی میخواهم که در رفع نقص توافق هستهیی ایران به امریکا بپیوندند.»
تحریم از روی خشم
اما این تنها موضع تهاجمی امریکا علیه ایران نبود. همزمان با انتشار بیانیه ترامپ، وزارت خزانهداری امریکا 14فرد و نهاد ایرانی یا مرتبط با ایران را در لیست تحریمهای جدید خود قرار داد؛ از آیتالله آملیلاریجانی، رییس قوه قضاییه گرفته تا غلامرضا ضیایی، رییس زندان رجاییشهر. براساس اطلاعیهیی که وزارت خزانهداری امریکا در سایت خود منتشر کرده است، مرتضوی رضوی که از او به عنوان «رییس شرکت ارتباطات موج سبز و فناموج» وابسته به گروه صنعت دفاعی دریایی ایران نام برده شده برای نخستین بار تحت تحریم قرار گرفته است. هر چند پیشتر نام شرکت فناموج در لیست تحریمها وجود داشت حال نام مدیر آن هم اضافه شده است. شرکتی که ۹سال پیش تاسیس شد و در حوزه ماهواره و مخابرات فعالیت میکند. مدیر زندان رجاییشهر هم دیگر فردی است که تحت تحریم قرار گرفته است. بهانه قرار دادن نام غلامرضا ضیایی نیز مسائل حقوق بشری است. در گذشته حسن آخریان، رییس بند یک زندان رجاییشهر نیز در فهرست تحریمهای اتحادیه اروپا قرار گرفته بود. اما شورای عالی فضای مجازی هم از سوی امریکا تحریم شده است. شورایی که رییسجمهور، رییس مجلس، رییس قوه قضاییه، فرمانده سپاه، فرمانده نیروی انتظامی، رییس صداوسیما، ۷عضو کابینه دولت(وزرای علوم، اطلاعات، آموزش و پرورش، دفاع، ارتباطات، فرهنگ و ارشاد و معاون علمی و فناوری رییسجمهور) از مهمترین اعضای آن هستند.
این نهاد سال ۹۰ با دستور مقام معظم رهبری تشکیل شده و مهمترین نهاد بالادستی در زمینه فضای مجازی است. همچنین ریاست این شورا با حسن روحانی، رییسجمهوری است. مرکز ملی فضای مجازی هم که در لیست تحریمها قرار گرفته است زیرمجموعه شورای عالی فضای مجازی ایران است که از سال ۹۱ تشکیل شده. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی رییس این مرکز است. این مرکز مانند دبیرخانه شورای عالی مجازی انجام وظیفه میکند و کارش تهیه اسناد و نقشههای 5 ساله توسعه در زمینه فضای مجازی، رصد فضای مجازی و مدیریت تشخیص حملات سایبری به کشور همچنین دفاع از زیرساختهای حیاتی در برابر حملات سایبری است. سازمان دفاع سایبری و جنگ الکترونیک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم دیگر سازمانی است که از سوی امریکا به لیست تحریمها افزوده شده است. صنایع هواپیمایی ایران(صها) دیگر شرکت تحریم شده ایران است. صها که بیش از 5 دهه از تاسیس آن میگذرد پس از انقلاب اسلامی زیرمجموعه وزارت دفاع شد و یک شرکت دولتی محسوب میشود. این شرکت در زمینه تعمیر هواپیما و بالگرد و ساخت موتور جت فعالیت میکند.
پنها نیز دیگر شرکت دولتی است که نامش در فهرست تحریمها آمده. شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران همچون صها به وزارت دفاع وابسته است. اما مهمترین نامی که در میان تحریمشدگان دیده میشود، آیتالله صادق آملیلاریجانی، رییس قوه قضاییه است. او که پیشتر از سوی اتحادیه اروپا به بهانههای حقوق بشری در فهرست تحریمشدگان قرار گرفته بود این بار از سوی دولت امریکا تحریم شد. تحریمی که با واکنش وزارت امور خارجه نیز همراه شد. این وزارتخانه در بیانیهیی پس از موضعگیری ترامپ درباره برجام و افزودن 14شرکت و شخص حقیقی به لیست تحریمشدگان نوشت که تصمیم رژیم امریکا برای افزودن تعدادی از اتباع ایرانی و غیرایرانی به فهرست خودساخته و غیرقانونی تحریمی امریکا فقط و فقط اثباتکننده استمرار خصومت هیات حاکمه امریکا علیه ملت بزرگ ایران است.
وزارت خارجه در بخش دیگری از این بیانیه مستقیما به قرار دادن نام آیتالله لاریجانی در فهرست تحریمشدگان اشاره کرد و آورد:«اقدام خصمانه و غیرقانونی رژیم ترامپ در قرار دادن نام حضرت آیتالله آملیلاریجانی، ریاست قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران در فهرست به اصطلاح تحریمهای جدید امریکا از تمامی خطوط قرمز رفتاری در جامعه بینالمللی عبور کرده و اقدامی خلاف اصول آمره حقوق بینالملل و نقض تعهدات دوجانبه و بینالمللی ایالات متحده است که حتما با واکنش جدی جمهوری اسلامی پاسخ داده خواهد شد و مسوولیت تمامی تبعات این اقدام خصمانه به عهده دولت ایالات متحده خواهد بود.»
در این بین چند شخص غیرایرانی و شرکت خصوصی هم به لیست تحریمشدگان افزوده شده است. بنا بر گزارش سایت خزانهداری امریکا، شی اوهوا تبعه چین، ژو یوکان تبعه چین، شرکت بوچ وانگ سرامیک(شرکت چینی)، شرکت ارتباطاتی گرین ویو مستقر در کوالالامپور و شرکت پردازان سیستم نماد آرمان دیگر اشخاص و شرکتهایی هستند که در لیست تحریم این کشور قرار گرفتند.