آغاز به کار حزب جمهوری اسلامی

«گروهی از روحانیون سر‌شناس تهران که هنگام تشکیل جامعه روحانیت مترقی تهران اساس و بنیاد این جامعه را پی‌ریزی کردند و در ایجاد کمیته استقبال از امام‌خمینی و ستاد موقت انقلاب نقش ویژه داشتند، دیروز تشکیل حزب جمهوری‌خواه اسلامی را اعلام کردند.»

این بخشی از گزارش روزنامه اطلاعات درباره تشکیل حزب جمهوری اسلامی بود که با تیتر «حزب جمهوری‌خواه اسلامی ایران تشکیل شد» در صفحه نخست این روزنامه خودش را نشان می‌داد. حزب جمهوری اسلامی یک‌شنبه بیست و نهم بهمن 1357 با حضور برخی یاران نزدیک امام خمینی(ره) و از شخصیت‌های برجسته علمی، مذهبی و سیاسی ایران که در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشتند، تشکیل شد. هدف از تشکیل حزب، ایجاد یکپارچگی و همکاری هرچه بیشتر نیروهای وفادار به انقلاب اسلامی، سامان ‌بخشیدن به امور کشور و... بود.

در بخشی از بیانیه آغاز به کار حزب جمهوری اسلامی آمده بود: «ما این واقعیت انکارناپذیر را مدت‌هاست با همه وجود لمس می‌کنیم. سامان دادن به نیروهای پراکنده جنبش را فریضه‌یی بزرگ و اسلامی می‌دانیم. اگر در طول چند سال گذشته، رخدادهای لحظه به لحظه و مسوولیت‌های فوری و فوتی، امکان یک اقدام گسترده را در این زمینه به ما نداده است، امروز ما هیچ مسوولیت و تکلیفی را برای خود از این فوری‌تر و فوتی‌تر نمی‌دانیم.

مانند همه ناظران منصف معتقدیم که مردم مسلمان در این انقلاب نیز مانند انقلاب‌های گذشته، نیروی اصلی و عمده انقلاب ایرانند و باور اسلامی و احساس تکلیف الهی، عمده‌ترین و اصلی‌ترین انگیزه آن... با این تشخیص و این تحلیل، تاسیس «حزب جمهوری اسلامی» را در جهت هدف‌های اعلام شده از سوی رهبر جنبش امام خمینی اعلام می‌کنیم و همه کسانی را که در این باور و این انگیزه و این هدف‌ها با ما شریکند به همکاری فرا می‌خوانیم. »

انفجار در دفتر این حزب در هفتم تیر 1360 باعث شهادت بیش‌از 75 نفر از اعضای حزب شد. اما حزب جمهوری اسلامی کمتر از 9 سال دوام آورد. آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی از موسسان این حزب در نامه‌یی به امام خمینی (ره) خواستار انحلال حزب شدند. آنها خرداد سال 66 اعلام کردند که با توجه به تثبیت انقلاب، دیگر نیازی به فعالیت حزب نیست. امام (ره) نیز در نامه‌یی در یازدهم خرداد سال 66 با انحلال حزب جمهوری اسلامی موافقت کردند.