چین و هند؛ دوستانِ دشمن
گروه جهان|
«دوستان دشمن» اصطلاحی است که بیانگر شرایط حاکم بر روابط این روزهای هند و چین است. شی جین‌پینگ رییس‌جمهوری چین و نارندرا مودی نخست‌وزیر هند، چندی پیش در شهر ووهان نخستین دیدار غیررسمی خود را برگزار کردند که هدفش احیا و بهبود روابط دو کشور عنوان شد. همین چند سال پیش بود که دو کشور در منطقه مرزی دوکلم درگیر شدند تا جایی که برخی تحلیلگران از احتمال آغاز جنگ میان دو قدرت آسیایی ابراز نگرانی می‌کردند اما به نظر می‌رسد که اژدها (چین) و فیل (هند) توافق کرده‌اند که اختلافات‌شان را حل و فصل کرده و حداقل در مقطع فعلی که عرصه بین‌المللی به واسطه اقدامات ماجراجویانه دولت امریکا متلاطم‌تر از همیشه است، به یکدیگر نزدیک شوند.
اندیشکده انجمن شرق آسیا نوشته، در نشست غیررسمی ووهان که طیف وسیعی از موضوعات را
دربر گرفته، هیچ توافقنامه‌یی امضا نشده و بیانیه مشترکی نیز صادر نشده است اما شی جین‌پینگ و نارندرا مودی بر عزم و تعهد خود برای ایجاد روابط نزدیک‌تر میان دو کشور تاکید کرده‌اند. گفته شده، مودی و شی جین‌پینگ درباره موضوعات متفاوتی به‌طور خصوصی و تنها با حضور مترجمان خود گفت‌وگو کرده‌اند. رسانه‌های هر دو کشور این مذاکرات 9 ساعته را که در طول دو روز برگزار شده بسیار مثبت و امیدوارکننده خوانده‌اند.
بیشترین تمرکز مذاکرات بر مشکلات مرزی میان دو کشور بوده است. درگیری‌های پراکنده چند ماه گذشته میان دو کشور در منطقه دوکلم نشان داده که این مساله تا چه اندازه می‌تواند امنیت دو طرف و حتی منطقه را به خطر بیندازد. موضوع دیگر منافع دو کشور در پروژه‌های اقتصادی ازجمله در افغانستان است. گرچه مقام‌های هر دو کشور اعلام کرده‌اند که مذاکرات بر سر جزئیات توافق‌ها ادامه دارد اما به نظر می‌رسد که مهم‌ترین مساله مخالفت پاکستان (متحد نزدیک چین) با افزایش حضور هند در افغانستان است. کسری تجاری هند، تروریسم و طرح «یک کمربند، یک جاده» از دیگر موضوعاتی بوده که بررسی شده است. رهبران هر دو کشور همچنین تضمین داده‌اند که اختلافات بر سیاست‌های مربوط به تغییرات آب و هوایی، امنیت غذایی و توسعه پایدار را نیز حل و فصل کنند. در مجموع می‌شود گفت که این نشست دو روزه غیررسمی کاملا تاثیرگذار بوده است.
اما واقعیت این است که برنده بزرگ این مذاکرات دوستانه هند بوده است. برای چین این مذاکرات که به درخواست دهلی‌نو برگزار شده فرصتی مناسب بوده تا بتواند اندکی از فشار تشدید اختلافات خود با ایالات‌متحده بکاهد. نارندرا مودی اما سال دیگر با انتخابات سراسری روبه‌روست و به همین دلیل
به شدت نیازمند آرام شدن اختلافات با چین و درنتیجه درگیری‌های مرزی است. هند نیز با وجود روابط نزدیک سال‌های اخیر خود با واشنگتن، این روزها نگران سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه و تهاجمی تجاری دونالد ترامپ است. این در حالی است که انتقادها از سیاست‌های اقتصادی او در داخل کشور نیز افزایش یافته است.
اما نگرانی‌هایی نیز وجود دارد. برخی منتقدان بر این باورند که دیدار اخیر شی جین‌پینگ و مودی می‌تواند به آغاز یک رقابت جدید برای به دست آوردن امنیت و اقتصاد منجر شود. به عنوان مثال، کریدور دریایی و راه‌آهن میان هند و روسیه احتمالا حدود 7000 کیلومتر است. این کریدور می‌تواند یک موفقیت برای تجارت هند با منطقه اوراسیا ایجاد کند و به دهلی انعطاف‌پذیری بیشتری دهد. از سوی دیگر کریدور اقتصادی چین و پاکستان به طول
3 هزار کیلومتر غرب چین را به بندر گوادر پاکستان متصل می‌کند. بندر گوادر در 150 کیلومتری بندر چابهار ایران قرار گرفته است. ناظران معتقدند اقدام هند در سرمایه‌گذاری در چابهار یک طرح دهلی‌نو برای کنترل نفوذ چین در منطقه است. هند همچنین در تلاش است از چین که با ایجاد یک کمربند ارتباطی ریلی به منابع معدنی و ثروت هیدروکربوری عظیم منطقه و همچنین بازار بسیار وسوسه‌انگیز آن دست یافته، عقب نماند بنابراین برنامه‌هایی برای گسترش همکاری‌ها با ازبکستان در دست اقدام دارد. دسترسی هند به این منطقه البته در وهله اول بیشتر از طریق افغانستان خواهد بود. با توجه به منابع بسیار غنی انرژی در منطقه اوراسیا و آسیای مرکزی، حضور در منطقه می‌تواند جوابگوی بخشی از نیازهای هند که همیشه تشنه انرژی است، باشد. چین در این میان به سهم خود از دستاویز یا سلاح قوی طرح ابتکاری یک کمربند، یک جاده برای نیل به این هدف سود می‌برد؛ طرحی که از قابلیت فراوانی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گسترده سراسر آسیای مرکزی تا اروپا برخوردار است.
