چرخش بروکسل از ترامپ به پوتین
گروه جهان طلا تسلیمی
ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه، باوجود روابط پرتنش کشورش با اروپا، با دسته‌گلی به استقبال آنگلا مرکل نخست‌وزیر آلمان رفت. مرکل با پوتین دیدار کرد تا به وضوح نشان دهد که آلمان به روابط خوب با روسیه توجهی راهبردی دارد. برای پوتین هم‌اکنون زمان خاصی محسوب می‌شود، چراکه دو نفر از قدرتمندترین سیاستمداران اروپایی به‌دنبال کسب اطمینان از روابط بهینه با مسکو هستند؛ پوتین که این هفته با مرکل دیدار داشت، هفته آینده هم میزبان امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه خواهد بود. مرکل و ماکرون در شرایطی به روسیه می‌روند که اتحادیه اروپا از سیاست‌های متحد امریکایی خود از جمله خروج از برجام، انتقال سفارت ایالات‌متحده از تل‌آویو به بیت‌المقدس و سیاست‌های حمایت‌گرایانه اقتصادی دونالد ترامپ دلخور هستند.
به گزارش فایننشال‌تایمز، مرکل جمعه در تفرجگاه سوچی واقع در دریای سیاه با رییس‌جمهوری روسیه دیدار کرد و هفته آینده هم در سن‌پترزبورگ و در جریان یکی از مهم‌ترین مجمع‌های سالانه اقتصادی با ماکرون دیدار می‌کند. پوتین پس از دیدار با مرکل گفت: «حتی در دشوارترین شرایط، هرگز روابط‌مان را با یکدیگر قطع نکردیم. زندگی همچنان ادامه دارد، تحولاتی روی می‌دهد و فرصت‌های جدیدی ایجاد می‌شود.»
موضع دیپلماتیک روسیه در ماه‌های اخیر موجبات کاهش روابط با اروپایی‌ها به پایین‌ترین سطح را فراهم آورده است، اما دو دیدار با رهبران اروپایی نشان می‌دهد که امکان نجات روابط و بهبود آن به‌ویژه در واکنش به تصمیم دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، در رابطه با خروج از توافقنامه بین‌المللی هسته‌یی با ایران و اعمال تحریم‌های جدیدی علیه آن، وجود دارد. در حالی که دو کشور روسیه و آلمان در زمینه‌هایی همچون سوریه، اوکراین و مداخله مسکو در انتخابات امریکا اختلافاتی دارند، اکنون در شرایطی قرار گرفته‌اند که منافع مشترکی را دنبال می‌کنند. هر دو پابرجایی توافقنامه ایران (برجام) را خواستار هستند و در برابر مخالفت امریکا با پروژه «نورداستریم2» یا همان طرح احداث خط لوله گاز طبیعی بین روسیه و اروپا، مقاومت می‌کنند.
آنگلا مرکل پس از دیدار با پوتین در رابطه با آب شدن یخ روابط به خبرنگاران گفت: «من برای این مساله که ما با یکدیگر گفت‌وگو کنیم، اهمیت زیادی قائلم.» مقامات فرانسوی گفته‌اند ماکرون نیز در جریان سفر هفته آینده خود به روسیه، به‌دنبال روابط نزدیک جدیدی با مسکو خواهد بود. یکی از مشاوران کاخ الیزه در این باره گفته: «ما منافع مشترکی در زمینه ماندن در توافق با ایران داریم. یکی دیگر از مشاوران کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه هم گفت: «یکی از نگرانی‌های مشترکی که ما را به یکدیگر نزدیک می‌کند، تمایل ما به جلوگیری از ایجاد درگیری در منطقه است.»
پوتین به‌وضوح از فرصت به دست آمده برای اینکه نشان دهد نسبت به ترامپ شریک قابل اعتمادتری است، لذت می‌برد و این درحالی است که رییس‌جمهوری امریکا از زمان ورود به کاخ سفید توجه زیادی به متحدان دیرینه نشان نداده است. نوربرت روتگن رییس کمیته امور خارجه بوندستاگ (پارلمان آلمان) گفت: «پوتین احساس می‌کند پیروز موقت شرایط جدید است. نمی‌تواند از باور به شانس پیش آمده دست بکشد.»
یکی از موارد مورد توجه در سوچی، آینده پروژه نورداستریم2 بود که دولت ترامپ به‌شدت با آن مخالف است. این باور وجود دارد که خط لوله گازی در این پروژه که از زیر دریای سیاه می‌گذرد و اوکراین را دور می‌زند، کی‌یف را از هزینه‌های ضروری ترانزیت محروم و اروپا را بیش از پیش به صادرات انرژی روسیه وابسته می‌کند. ترامپ این هفته از آلمان به‌دلیل «خرید مقادیر قابل‌توجهی گاز از روسیه» به‌شدت انتقاد کرده است.
آنگلا مرکل قصد دارد در رسیدگی به نگرانی امریکا درباره این طرح از پوتین تضمین بگیرد که روسیه حتی پس از عملیاتی شدن خط لوله نورداستریم2 باز هم به ارسال گاز از طریق نظام خط لوله اوکراین ادامه می‌دهد. پوتین پس از دیدار با مرکل به خبرنگاران گفت: روسیه آمادگی ارائه چنین تضمینی را دارد به این دلیل که این نوع ارسال «توجیه اقتصادی» دارد.
فرانسه نیز امیدوار است که سفر هفته آینده ماکرون به روسیه به آب شدن یخ روابط بینجامد. رییس‌جمهوری فرانسه پنجشنبه آینده دیداری
سه ساعته با همتای روس خود خواهد داشت. یک دیپلمات ارشد در این باره گفت: «ماکرون سعی خواهد کرد نشان دهد که موضعی قاطع درباره مسائلی همچون سوریه دارد، اما در عین حال سعی خواهد کرد روابط را در هر زمینه دیگری که ممکن باشد، تقویت کند.»
سایه سنگین گذشته بر روابط کنونی
با این حال، یادآوری اختلاف‌نظرهای دیگر دو قدرت اروپایی با روسیه تا اندازه‌یی نشانه‌های بهبود روابط را بی‌اهمیت می‌کند. پاریس و برلین بارها حمایت مسکو از دولت بشار اسد در سوریه و مداخله نظامی روسیه در شرق اوکراین را محکوم کرده‌اند. دو کشور همچنین در ماه مارس در واکنش به مسمومیت جاسوس سابق شوروی در بریتانیا با عامل اعصاب، در اخراج دیپلمات‌های روس به لندن پیوستند. آنتون کلوپکف از تحلیلگران در مرکز مطالعات انرژی و امنیتی گفت که شک دارد اروپا و روسیه بتوانند در پابرجا نگه داشتن توافق ایران، همکاری کنند. او افزود: «اروپایی‌ها بیشتر بر این تفکر متمرکز هستند که روسیه می‌خواهد بر روابط آنها با امریکا تاثیر بگذارد و کمتر به نجات برجام توجه دارند.» سیاستمداران روسیه هم با این نظر موافق هستند. گریگوری ینخستینسکی یک سیاستمدار کهنه‌کار لیبرال گفت: هر گفت‌وگویی در جهت آب شدن یخ روابط اروپا و روسیه، «تفکری رویاگونه» است. او در ادامه به این مساله اشاره کرد که نخستین عامل اختلاف بین مسکو و دولت‌های غربی، سیاست‌های روسیه در اوکراین بوده است. روابط تنها زمانی بهبود خواهند یافت که روسیه با مذاکره درباره وضعیت کریمه موافقت کند و به تلاش‌ها در به خطر انداختن تمامیت ارضی اوکراین پایان دهد؛ اما هیچ نشانه‌یی دال بر چنین قصدی مشاهده نمی‌شود.
