مختصات شکاف جنسیتی در صنعت هوانوردی؟
میلاد صادقی پژوهشگر حقوق هوا فضا
به‌تازگی در ایالات متحده امریکا لایحهیی با نام «قانون ترفیع زنان در نیروی کاری هوانوردی» ارائه شده است که نشان میدهد، حل مساله شکاف جنسیتی در صنعت هوانوردی آنچنان هم بینیاز از ابزارهای حقوقی نیست. این لایحه برای ایجاد فرصتهایی برای زنان در صنعت هوانوردی، تهیه و تدوین شده است. کنگره ایالات متحده امریکا بر این باور است که صنعت هوانوردی این کشور دچار شکاف جنسیتی است. درحالی که زنان بیش از 50 درصد نیروی کاری ملی را تشکیل میدهند، وضعیت در صنعت هوانوردی به گونهیی دیگر رقم خورده است؛ زنان در اقلیت هستند زیرا آنان تنها 2درصد از مکانیکهای ایرلاین، 4درصد از مهندسان پرواز، 5 درصد از تعمیرکنندگان، 26درصد از کنترل‌کنندگان ترافیک هوایی، 18درصد از افسران عملیات پرواز و 6 درصد از خلبانان را تشکیل میدهند. کنگره بر این نظر است که صنعت هوانوردی باید تمامی فرصتها را برای تشویق و حمایت دانش‌آموزان و هوانوردان زن برای دنبال کردن حرفه هواپیمایی مورد بررسی و کاوش قرار دهد. برای تحقق بخشیدن به این ایده، کنگره دو تعهد را بر دوش ناظم و ناظر صنعت یعنی اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده امریکا و به طور مشخص رییس این اداره قرار میدهد:
- نخست برای تشویق زنان و دختران برای ورود به حوزه هوانوردی، رییس اداره هوانوردی فدرال را مکلف میکند تا نهادی را با نام «هیات مشورتی زنان در امور هواپیمایی» تاسیس کند. هدف از تاسیس این هیات، ترفیع تشکیلات(سازمانها) و برنامههایی است که آموزش علمی و عملی و مربیگری را برای زنان در صنعت هوانوردی ارائه میدهند. هیات مذکور باید حداکثر 18ماه پس از تصویب این قانون، برنامه جامعی برای راهبردهایی که اداره هوانوردی فدرال میتواند اتخاذ کند، ارائه دهد. هیات وظیفه دارد تا گرایشهای صنعت را که به طور مستقیم و غیرمستقیم موجب دلسردی زنان از دنبال کردن حرفههای هوانوردی میشود، شناسایی کند؛ وظایف خطوط هواپیمایی، سازمانهای غیرانتفاعی و نهادهای هواپیمایی و مهندسی را برای تسهیل حمایت از زنان برای دنبال کردن حرفههای هوانوردی هماهنگ کند. فرصتهایی را برای گسترش بورسهای تحصیلی موجود برای زنان در صنعت هوانوردی ایجاد و برنامههای آموزش علمی و عملی و مربیگری زنان را تقویت کند. برای اعضای این هیات که از برخی کمپانیهای اصلی هوافضا و خطوط هواپیمایی، سازمانهای غیرانتفاعی صنعت هوانوردی، نهادهای تجارت هوایی و مهندسی و نیز گشت هوایی کشوری توسط رییس اداره هوانوردی فدرال گماشته میشوند، مزدی بابت ارائه خدمت تعلق نمیگیرد.
- رییس اداره هوانوردی فدرال باید حداکثر 2سال از تاریخ تصویب این قانون، گزارشی به کمیته حمل و نقل و زیرساخت مجلس نمایندگان و کمیته تجارت، علوم و حمل و نقل سنا، ارائه و این گزارش را به صورت برخط(آنلاین) و کاغذی در دسترس عموم قرار دهد. ظاهرا موضوع این گزارش مربوط به وظایفی است که هیات یاد شده، عهده‌دار انجام آنهاست. آن طور که نقل شده است در ایران 8 هزار متخصص زن در حوزه هوانوردی کشور ازجمله در سمتهایی چون خلبانی، مهمانداری، مهندسی، پزشکی و معلمی مشغول به فعالیت‌اند. این آمار مبهم به نظر میرسد زیرا معلوم نیست که 8 هزار متخصص زن، چند درصد از کل نیروی کاری متخصص در حوزه هوانوردی کشور را تشکیل میدهد؟ آیا میتوان گفت که با این 8 هزار متخصص زن در حوزه هوانوردی کشور یک تعادل مطلق یا حتی نسبی در نیروی کاری متخصص در حوزه هوانوردی کشور پدید آمده است؟
این آمار از جهت دیگری نیز مبهم است زیرا مشخص نیست که پراکندگی نیروی کاری زن در این میزان به چه نحو است. ممکن است درصد قابل توجهی از این 8 هزار متخصص زن در سمتهای مهمانداری هواپیما و آژانسهای هواپیمایی مشغول به فعالیت باشند و درصد بسیار اندکی در سمتهای تخصصیتری چون خلبانی و کنترل ترافیک هوایی فعالیت داشته باشند. وانگهی به نظر میرسد که حرفههایی چون مهمانداری هواپیما، دغدغه رفع شکاف جنسیتی در صنعت هوانوردی نیست؛ همچنانکه نگرانی کنگره ایالات متحده امریکا نیز مربوط به آن دسته از مشاغل صنعت هوانوردی است که از نظر علمی و عملی از حساسیت و اهمیت بالاتری نسبت به حرفه مهمانداری هواپیما برخوردار هستند.
