سایه «نورد استریم 2» بر دوستی دیرینه
گروه جهان طلا تسلیمی
ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه برای دیدار با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان به آلمان رفته است. این نخستین ملاقات سران دو کشور در خاک آلمان بعد از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ بود. پوتین و مرکل در این دیدار درباره درگیری‌ها در اوکراین و سوریه گفت‌وگو کردند. اما همانطور که انتظار می‌رفت، پروژه خط‌لوله گازی «نورد استریم 2» که خشم ایالات متحده را برانگیخته، مهم‌ترین موضوع مذاکرات سران آلمان و روسیه بود. پوتین پیش از آلمان توقف کوتاهی هم در اتریش داشت تا در مراسم ازدواج کارن کنایسل وزیر امور خارجه این کشور شرکت کند.
نیویورک‌تایمز نوشته، دیدار مرکل و پوتین در ویلای دولت آلمان در حومه برلین تحت تاثیر تاریخی طولانی از دوری‌ها و آشتی‌های دو کشور در گذر زمان صورت گرفت که انتظارات و احتمال دستیابی به نتیجه را محدود می‌کرد. استفان زیبرت سخنگوی مرکل، پیشتر در کنفرانس خبری درباره این دیدار با اعلام اینکه سران دو کشور بر یافتن زمینه‌ای مشترک درباره مسائل بین‌المللی همچون سوریه، اوکراین و انرژی تمرکز خواهند داشت، گفته: «روسیه یک مهره مهم بین‌المللی است که حتی تصور یافتن راه‌حلی برای مشکلات گوناگون بدون آن، غیرممکن است.»
گفته شده، در خصوص سوریه، برنامه پوتین این است که آلمان و اتحادیه اروپا را به ایفای نقش در بازسازی ویرانی‌های جنگ ترغیب کند. مسکو همچنین امیدوار است که بروکسل کاهش تحریم‌ها علیه دولت بشار اسد در سوریه را مد نظر بگیرد. این در حالی است که غرب باور دارد ابتدا بایستی بحران سوریه در روندی سیاسی حل‌و‌فصل شود. آلمان از پوتین می‌خواهد که آتش‌بسی دوام‌آوردنی در سوریه را در توافق با ایالات متحده، به اجرا درآورد. مرکل روز جمعه در این باره گفت دیدار چهارجانبه مقامات آلمان، روسیه، ترکیه و فرانسه را درباره سوریه، ممکن می‌داند.
اما به نظر می‌رسد که مهم‌ترین مساله در دستورکار این دیدار، پروژه مناقشه‌برانگیز خط‌لوله گازی روسیه به آلمان باشد. روسیه تامین کننده اصلی نفت و گاز آلمان محسوب می‌شود و دو کشور در زمینه انرژی همکاری گسترده‌ای با یکدیگر دارند. به نوشته وال استریت ژورنال، خط‌لوله «جریان شمالی 2/ نورد استریم 2» که ساخت آن در مراحل نهایی است، گاز طبیعی را از روسیه و از طریق دریای بالتیک به آلمان می‌رساند. این پروژه را شرکت‌های گازپروم که انحصار صادرات گاز در روسیه را در اختیار دارد، و شرکت‌های اروپایی همچون رویال داچ شل، وینترشال ای‌جی، یونایپر اس‌ای، اُام‌وی و انجی پیش می‌برند. اما این پروژه در پی نگرانی از وابستگی بالای اروپا به گاز طبیعی روسیه و قرار دادن یک اهرم فشار در اختیار کرملین و همچنین افزایش درآمدهای آن، از ابتدا از سوی دولت‌های امریکایی مورد انتقاد قرار گرفته است.
اعتراض ایالات متحده به این خط‌لوله پس از آنکه روسیه به مداخله در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 متهم شد، افزایش یافت. کنگره امریکا در ماه اوت سال 2017 به ترامپ قدرت داد که تحریم‌هایی را علیه شرکت‌ها و شخصیت‌های حقیقی درگیر در این پروژه اعمال کند.
ترامپ آلمان را تحت فشار قرار داده تا این کشور انصراف خود را از طرح خط‌لوله اعلام و برای تامین انرژی مورد نیاز خود، به جای گاز طبیعی روسیه از امریکا گاز طبیعی مایع خریداری کند. ترامپ حتی در جلسه ناتو دولت آلمان را متهم کرد که بطور کامل «تحت کنترل روسیه» است.
یکی دیگر از نگرانی‌های مربوط به خط‌لوله «نورد استریم 2» این است که این خط‌لوله امکان متوقف کردن ارسال گاز از روسیه به اروپا از طریق اوکراین را فراهم می‌آورد. قرارداد گازپروم برای انتقال گاز طبیعی از طریق خط‌لوله‌ای که از اوکراین عبور می‌کند در پایان سال 2019 خاتمه می‌یابد. اوکراین که از سال 2014 در پی حمایت روسیه از جدایی‌طلبان با این کشور درگیر مناقشه است، به‌شدت به درآمد حاصل از این انتقال نیاز دارد. پوتین پس از دیدار با ترامپ در هلسینکی گفت به رییس‌جمهوری امریکا اطمینان داده است که پس از تکمیل پروژه «نورد استریم 2» روسیه همچنان به انتقال گاز طبیعی به اروپا از طریق خط‌لوله اوکراین ادامه خواهد داد.
مذاکرات رسمی انتقال گاز را کمیسیون اروپایی که نهاد اجرایی اتحادیه اروپا محسوب می‌شود، پیش می‌برد؛ اما مرکل به دلیل قراردادهای متداول و رابطه دیرینه‌اش با پوتین نقش کلیدی در این گفت‌وگوها داشته است. صدراعظم آلمان پیش از دیدار با پوتین ابراز امیدواری کرده بود که بتواند از رییس‌جمهوری روسیه در ارتباط با ادامه انتقال بخشی از گاز صادراتی این کشور به اروپا از طریق خط‌لوله اوکراین، تضمین بگیرد. یک مقام آلمانی آگاه از مذاکرات گفت برلین به‌دنبال دستیابی به تضمین روسیه-اوکراین در زمینه انتقال گاز است.
پایگاه اینترنتی شبکه تلویزیونی آر‌تی روسیه به این مساله اشاره کرد که در تئوری در رابطه با خط‌لوله موضوع زیادی وجود ندارد که مرکل و پوتین بخواهند درباره آن صحبت کنند. بخش اول پروژه مشترک گازپروم و شرکت‌های بزرگ انرژی در غرب اروپا بدون هیچ مشکلی از سال 2011 تاکنون در حال اجرا بوده است. بخش دوم که ساخت خط‌لوله زیر آب به طول 1200 کیلومتر است و می‌تواند ظرفیت پیشین صادراتی را به دو برابر افزایش دهد، موافقت همه کشورهای مربوطه را کسب کرده است و انتظار می‌رود طبق برنامه، در سال 2020 تکمیل شود. آماده‌سازی برای ساخت این بخش از خط‌لوله در ماه مه آغاز شده است.
