چین نگران از انزوای تجاری

گروه جهان| طلا تسلیمی|

چین قصد دارد از سازمان تجارت جهانی برای اعمال تحریم علیه ایالات متحده مجوز بگیرد. پکن علت تصمیم خود به اعمال تحریم‌ علیه واشنگتن را نقض حکم مربوط به مناقشه بین ایالات متحده و چین بر سر تعرفه‌ها در سال 2013، اعلام کرده است. سال گذشته چین در مناقشه‌ای در سازمان تجارت جهانی بر سر چندین صنعت از جمله ماشین آلات و الکترونیک، صنایع سبک، فلزات و مواد معدنی که ارزش صادرات سالانه آنها به بیش از 8.4 میلیارد دلار می‌رسد، پیروز شد؛ اما انتظار می‌رود درخواست کنونی چین به چندین سال درگیری‌های قضایی بر سر پرونده تحریم‌ها و حجم آنها بیانجامد. مناقشات واشنگتن بر سر تعرفه‌های وارداتی تنها با پکن نیست و با توکیو و بروکسل نیز درگیری‌هایی دارد و به نظر می‌رسد این مساله فرصتی فوق‌العاده برای چین در رهایی از انزوای بین‌المللی بالقوه است. با این حال، از آنجایی که کشورهای گروه هفت از مدتی پیش سیاست‌گذاری مشترک را آغاز کرده‌اند، نگرای از جبهه‌گیری مشترک آنها در برابر چین، خواب از چشمان مقامات پکن ربوده است.

به گزارش فایننشال‌تایمز، فردای روز 23 اگوست که دور دیگری از مذاکرات چین و امریکا در واشنگتن برای جلوگیری از جنگ تجاری به پایان رسید، مقامات خارجی برای شرکت در نشست احتمالا مهم‌تری وارد شهر شدند. در این اجلاس سه‌جانبه غیرمتداول، مقامات تجاری ایالات متحده، اتحادیه اروپا و ژاپن شرکت داشتند و هدف آنها هم یافتن راهی برای مقابله با اقدامات تجاری غیرمنصفانه‌ از سوی «کشورهای سوم» بود که اشاره دقیقی به آنها نشد.

وقتی رابرت لایتزر نماینده تجاری ایالات متحده و همتایان او از اتحادیه اروپا و ژاپن، ابتکارعمل‌های خود را در این زمینه در حاشیه نشست سازمان جهانی تجارت در دسامبر گذشته در بوینس‌آیرس اعلام کردند، هیچ کشوری را به ایجاد «شرایط غیرمنصفانه رقابتی از طریق در نظر گرفتن کمک‌هزینه‌های دولتی برای شرکت‌ها، مالکیت دولت بر شرکت‌ها، انتقال اجباری فناوری و الزامات در استفاده از قطعات تولید داخل» متهم نکردند. اما درباره هویت کشور مورد بحث هیچ شکی وجود نداشت. سیسیلیا مالمستروم کمیسر تجاری اتحادیه اروپا گفت: «اینکه ما فکر می‌کنیم چین اینجا در مظان اتهام است، یک راز سرپوشیده نیست.»

این مجمع سه‌جانبه از یک تغییر رویه شدید بالقوه در مناقشات بین واشنگتن و پکن حکایت داشت. حزب کمونیست چین و مقامات دولت این کشور اطمینان دارد که می‌توانند با جنگ تمام عیار اقتصادی با ایالات متحده پیروز شوند. اکنون بطور فزاینده به‌نظر می‌رسد این مناقشات یک نتیجه قابل پیش‌بینی برای پکن دارد؛

مقامات پکن شنبه را با تهدید دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا به اعمال تعرفه بر همه کالاهای وارداتی از چین آغاز کردند که ارزش کلی آنها در سال گذشته به 500 میلیارد دلار رسید. روز یکشنبه، خبرها از تصمیم شرکت اپِل به متوقف کردن عملیات شاخه فعال در چین و بازگرداندن فرصت‌های شغلی مربوطه به ایالات متحده، حکایت داشتند. اما آنچه حقیقتا چین را نگران کرده، احتمال حمله‌ای هماهنگ از سوی دولت ترامپ، اتحادیه اروپا و ژاپن به الگوی منحصر به فرد «سرمایه‌داری دولتی» است که عامل اصلی موفقیت اقتصادی چین در 40 سال گذشته بوده است.

در ماه‌های اخیر اتحادیه اروپا و ژاپن در شکایت به سازمان تجارت جهانی از «انتقال اجباری فناوری» در چین به ایالات متحده پیوسته‌اند. لایتزر، مالمستروم و هیروشیگه سکو وزیر اقتصاد، بازرگانی و صنعت ژاپن در ماه مه در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: «هیچ کشوری نباید در جهت انتقال فناوری از شرکت‌های خارجی به شرکت‌های محلی از طریق نیازهای سرمایه‌گذاری مشترک، محدودیت‌های سهام خارجی، بازنگری اداری و روند صدور پروانه، اعمال فشار کند.»

پکن نگران این مساله است ترامپ که با بسیاری از کشورها وارد جنگ تجاری شده، به استراتژی تجاری موثرتری دست یافته باشد که به منزوی شدن چین بیانجامد. اسوار پراساد رییس سابق شعبه صندوق بین‌المللی پول در چین که در حال حاضر در دانشگاه کرنل تدریس می‌کند، گفت: «چنین اقداماتی چین را به‌شدت نگران و عصبی می‌کند.» مقامات پکن در اظهاراتی در محافل خصوصی گفته‌اند این مساله که رییس‌جمهوری ایالات متحده امسال بطور همزمان علیه چین، اتحادیه اروپا، کانادا، مکزیک، ژاپن و کره‌جنوبی اقدام کرد، از بخت خوب چین بود. رویکرد مناقشه‌آمیز اولیه ترامپ بسیاری از فشارها بر چین را کاهش داد و اکنون بروکسل و توکیو از شکایت پکن در سازمان تجارت جهانی که تعرفه‌های ایالات متحده بر واردات فولاد و آلومینیوم را به چالش می‌کشد، حمایت می‌کنند.

اما از زمان انتشار عکس معروف ترامپ در کنار متحدان امریکا در گروه هفت در اجلاس ماه ژوئن در اوتاوا، نشانه‌هایی مشاهده شده که از احتمال متحد شدن سه قدرت از چهار قدرت تجاری جهان در مقابل چین، حکایت دارند. جدای از گفت‌وگوهای لایتزر با بروکسل و توکیو، دولت ترامپ سعی دارد با اتحادیه اروپا و مکزیک به آتش‌بس برسد و موافقت کانادا را با بسته بازنگری‌شده نفتا جلب کند.

اما بسیاری درباره موفقیت ترامپ در تشکیل جبهه متحد در اعلان جنگ علیه چین، تردید دارند. یک بانکدار ارشد اروپایی گفت: «برای چنین اتفاقی، ترامپ می‌بایست به ‌شیوه‌ای کاملا متفاوت عمل می‌کرد. اروپایی‌ها به او اعتماد ندارند و حق هم دارند. تهدیدهای اخیرش به ترک سازمان تجارت جهانی نمونه‌ای از رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی اوست که می‌تواند هر ائتلافی با اتحادیه اروپا و ژاپن را به نابودی بکشاند.»