ایران در صف اول اوپک باقی می‌ماند
گروه انرژی|
برای کسی که در شهر یولا ایالات آداماوای نیجریه، کشوری که آشوب جزیی از لاینفک آن به شمار می‌رود، به دنیا آمده است، قرار گرفتن در راس دبیرخانه سازمانی که اعضایی به مراتب پیشرفته‌تر از نیجریه دارد، دستاوردی مهم محسوب می‌شود. البته محمد سانوسی بارکیندوی 60 ساله احتمالا اگر رقابت سنتی میان 2 عضو اوپک یعنی ایران و عربستان وجود نداشت، شانس کمتری پیدا می‌کرد که این سمت را پس از عبدالله سالم البدری لیبیایی به دست بیاورد. اما از آخرین باری که یک ایرانی یا یک عربستانی دبیرکلی کارتل نفتی را در دست داشتند سال‌ها می‌گذرد، چرا که دبیرکل برای کسب این سمت باید رای همه را داشته باشد اما ایران و عربستان در سال‌های اخیر نشان داده‌اند قصد ندارند به یکدیگر رای بدهند.سابقه دبیرکلی ایران به دبیرکلی فواد روحانی حقوق‌خوانده باز می‌گردد که در واقع نخستین دبیرکل اوپک در نخستین روزهایش است. روزهایی که محمد بارکیندو دبیرکل فعلی سازمان که از سال 2016 این سمت را به دست گرفت اعتقاد دارد شاهد پایه‌گذاری «سازمانی بی‌همتا» از سوی بنیان‌گذارانش بوده‌اند . او این اظهارات را در گفت‌وگویی مکتوب با شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی ایران مطرح کرده است. پرسش‌ها تلاش داشته‌اند این مرد اهل شرق نیجریه را به نوعی «موضع‌گیری» در قبال برخی مسائل مانند چالش ایران با عربستان در اوپک و مسائلی از این دست ترغیب کنند اما بارکیندو که در وب‌سایت اوپک یکی از علائقش را فوتبال معرفی کرده است با محافظه‌کاری پاسخ‌هایی داده است که نه سیخ بسوزد و نه کباب. روشی که از دبیرکل یک سازمان انتظاری غیر از آن نیز نمی‌رود. بارکیندو که سازمان مطبوعش اخیرا شاهد خروج قطر، یکی از اعضای باسابقه آن بوده است اعتقاد دارد ایران در صف اول آینده اوپک باقی می‌ماند، همان طور که در طول تاریخ در کانون اصلی بوده است.
فارغ از اینکه عملکرد بارکیندو در 2 سال اخیر به مذاق ایران خوش آمده باشد یا نه، پاسخ‌های او به سوالات در خصوص اوپک و عملکردش نشان می‌دهد او نسبت به این سازمان نوعی احساس شبیه به محبت دارد. بارکیندو که در سال 1988 مدرک اقتصاد نفتی را در یک دوره فلوشیپ از دانشگاه آکسفورد دریافت کرده است، درباره اینکه اوپک تاکنون چطور دوام آورده است به روزهای نخست بازگشته و می‌گوید: « هنگامی که اوپک در سال ۱۹۶۰ میلادی تاسیس شد، برخی پیش‌بینی می‌کردند که این سازمان مدت طولانی دوام نخواهد آورد. با این همه، اوپک به‌تدریج تأثیرگذاری خود را آغاز کرد. در این پرتو، ایجاد اوپک اقدام پیشتازانه‌ای بود که نشان داد حتی کشورهای در حال توسعه هم حقوقی دارند.»
دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام در ادامه، اظهارات خود را به نقش اوپک در 2 سال گذشته بازار نفت اختصاص می‌دهد. محمد بارکیندو افت شدید قیمت نفت که از سال 2014 آغاز شده و تا سال 2016 قیمت‌ها را به بیش از نصف کاهش داد را «یکی از فجیعترین روندهای نزولی قیمت در تاریخ طولانی نفت» می‌داند. روندی که «اوپک» جلوی ادامه یافتن آن را گرفت. او در این خصوص می‌گوید: « تغییری که طی دو سال گذشته شاهد آن بوده‌ایم، همانند (تفاوت) شب و روز است. من به‌راستی باور دارم که همه ما برندگان تصمیم گرفته شده در پایان سال ۲۰۱۶ میلادی و اجرای مفاد بیانیه همکاری تاریخی بوده‌ایم. هرگز نباید میزان شدت و آسیب‌رسانی بالقوه افت قیمت در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میلادی را که همه کشورهای عضو اوپک را تحت تاثیر قرار داد و شدت آن در بسیاری از آنها بیشتر بود دست‌کم بگیریم. در دسامبر ۲۰۱۶، همه ما توافق کردیم که برای مهار این شرایط نامساعد باید کاری صورت گیرد. در سطح جهانی، انجام حدود یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در صنعت (نفت) تعلیق یا متوقف شده بود و صدها هزار نفر شغل خود را از دست دادند و شرکت‌های زیادی اعلام ورشکستگی کردند»
او ادامه می‌دهد: «همه ما خواهان ثبات پایدار در بازار نفت هستیم. این همواره تعهد بلندمدت اوپک بوده و «بیانیه همکاری» هم بر این موضوع متمرکز بوده است. این موضوع به طور مشخص در نشست ۱۷۵ اوپک و پنجمین نشست مشترک وزارتی اوپک و غیراوپک، مشهود بود. بنابراین، حفظ انسجام اوپک و ادامه همکاری اوپک با کشورهای غیراوپکی حاضر در «بیانیه همکاری» اهمیت ویژه‌ای دارد.» با وجود اینکه ایران در هیچ کدام از 2 توافق اخیر برای کاهش عرضه نفت خام، به عنوان کشوری که تولیدش را کم می‌کند حضور نداشته است، دبیرکل سازمان «ایران» را دارای نقشی مهم در آنچه او موفقیت‌های سازمان در 2 سال اخیر تلقی می‌کند می‌داند. بارکیندو که طراح نخستین استراتژی بلندمدت اوپک موسوم به LTS محسوب می‌شود در پاسخ به پرسشی در این خصوص که آیا افت 20 دلاری قیمت نفت در 2 ماه اخیر نشان از اشتباه دبیرخانه اوپک در محاسبات و برآوردها از بازار دارد عنوان می‌کند: «در ۶ ماه گذشته به شکل بارزی شاهد تغییرات در عوامل روانی بازار بوده‌ایم. در ماه اکتبر، صحبت از نبود عرضه کافی در بازار بود، در حالی که فقط یک ماه بعد در ماه نوامبر، ما بر عرضه بیش از حد در بازار تمرکز داشتیم.»
او پیش‌بینی دبیرکل اوپک را حاصل کاری دست جمعی توصیف کرده و می‌گوید: « مدیران و تحلیلگرانی از همه کشورهای عضو، از جمله ایران، در دبیرخانه اوپک شاغل هستند. آنها با هم کار می‌کنند، با هم بحث می‌کنند و با هم تصمیم می‌گیرند. دبیرخانه اوپک، چشم‌اندازهای بازار نفت را به این روش تهیه و تدوین می‌کند. به نظر من می‌توان اذعان کرد که پیش‌بینی یک علم دقیق نیست. پیش‌بینی‌های ما بر اساس بهترین اطلاعات قابل دسترسی در زمان تدوین چشم‌اندازها صورت می‌گیرند. نظارت بر بنیان‌های بازار بطور روزانه انجام می‌شود و پیش‌بینی‌های بی‌طرفانه، واقع‌گرایانه و مستدل را در اختیار همه کشورهای عضو قرار می‌دهیم.» او ادامه می‌دهد: « شایان ذکر است که افزایش مورد انتظار عرضه غیراوپک در سال ۲۰۱۹ میلادی، نه تنها اوپک بلکه همه نهادهای پیش‌بینی‌کننده را غافلگیر کرده است. این مساله، حاکی از این واقعیت است که در تاریخ طولانی نفت، عوامل جدید و تحولات غیرمنتظره‌ای رخ می‌دهند.»
انتظار توازن در 2019
دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفتی در مورد سال 2019 و اتفاق‌هایی که در این سال برای بازار نفت خواهد افتاد، اعتقاد دارد: « مطمئنا در سال ۲۰۱۹ با چالش‌هایی روبرو هستیم، اما باور داریم با توجه به تصمیم‌های گرفته شده از سوی اوپک و شریکان غیراوپکی در اوایل دسامبر ۲۰۱۸ میلادی می‌توان انتظار داشت توازن و ثبات در بازار حفظ شود و با رویکردی سازنده، مستمر و کاملا متعهدانه در راستای کمک به دستیابی به ثبات پایدار بازار نفت، شاهد دستاوردهای بیشتری باشیم.» قالب آینده شکل همکاری میان اوپک و غیر اوپک که در واقع به «روسیه» ختم می‌شود، موضوع پرسش دیگری از بارکیندو است. اخیرا خالد الفالح وزیر انرژی عربستان سعودی در گفت‌وگویی با خبرگزاری تاس روسیه به نوعی سعی کرده بود روسیه را برای پیوستن به کارتل نفتی، تصمیمی که نیم قرن از آن اجتناب کرده است، مجاب کند. هر چند در ادامه برخی اظهارات نشان داد که احتمالا به دلیل مخاطرات قانونی که همین حالا نیز اوپک را تهدید می‌کند، این قالب همکاری رسمی نخواهد بود. بارکیندو در این خصوص می‌گوید: « چگونگی و پیشبرد اهداف «بیانیه همکاری» مساله‌ای است که باید کماکان مورد توجه و بحث قرار گیرد. در این زمینه، همه کشورهای شرکت‌کننده در «بیانیه همکاری» حق اظهارنظر دارند؛ همه کشورها قادر خواهند بود درباره چگونگی حرکت رو به جلوی ما اظهارنظر کنند.»
همه حق نظر دارند
او در واقع از فرصت این پرسش برای تاکید بر اینکه در اوپک نظر همه شنیده می‌شود استفاده می‌کند و در ادامه می‌گوید: « در بیانیه مطبوعاتی نشست ۱۷۵ کنفرانس اوپک (نشست 6 دسامبر 2018) این مقوله مورد توجه قرار گرفت و همه کشورهای عضو اوپک نسبت به تقویت بیشتر سطح همکاری خود با کشورهای غیراوپک شرکت‌کننده در بیانیه همکاری در چارچوب مفاد پیش‌نویس منشور همکاری بین کشورهای تولیدکننده متعهد شدند. این پیش‌نویس منشور اساسا مورد حمایت کشورهای حاضر در جلسه اوپک و غیراوپک قرار گرفت، اما باید از سوی کشورهای شرکت‌کننده در بیانیه همکاری نهایی و تصویب شود.»
بارکیندو که در زمینه تغییرات اقلیم و توسعه پایدار فعالیت آکادمیک قابل توجهی دارد معتقد است «نفت» به خودی خود چالشی زیست‌محیطی محسوب نشده و در آینده جهان نقش جدی خواهد داشت. او در این خصوص می‌گوید: « ما باید با همکاری اطمینان یابیم که نفت در آینده قابل پیش‌بینی کماکان سوخت مطلوب باقی می‌ماند. برخی بر این باورند به‌ویژه با توجه به مساله تغییر آب و هوا، نفت و گاز باید به تاریخ بپیوندد. با این همه، این در هیچ یک از چشم‌اندازهای معتبر انرژی گنجانده نشده است. در چشم‌انداز انرژی جهان ۲۰۱۸ اوپک، نفت و گاز کماکان ۵۰ درصد از ترکیب انرژی جهان در سال ۲۰۴۰ را تشکیل می‌دهند. این مقوله نشانگر آن است که ما باید بطور مستمر تاکید کنیم که همه انرژی‌ها در آینده مورد نیاز هستند.»
او آینده اوپک را نیز چنین ترسیم می‌کند: « اعتقاد راسخ دارم که بهترین روزهای اوپک همچنان پیش رو است. در اینجا می‌خواهم همچنین تاکید کنم هرگز نمی‌تواند اوپک دیگری وجود داشته باشد؛ این سازمان بی‌همتاست. من همچنین قویا معتقدم که ایران در صف اول آینده اوپک باقی می‌ماند، همان طور که در تاریخ طولانی آن در کانون اصلی بوده است. داشتن نگاهی فراتر از نگاه کوتاه‌مدت به بازار برای سازمان ما حیاتی است. این به سود همه ماست.»
او صحبت‌هایش را اینگونه به پایان می‌برد: « سال‌هاست که من افتخار آشنایی و همکاری با آقایان بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران و حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده ایران در هیات عامل اوپک را دارم. من برای رویکرد حرفه‌ای آنها، برای حفاظت از منافع کشورشان و همچنان برای حمایت مستمر آنها از اوپک، احترامی عمیق قائل هستم. همان‌گونه که قبلا گفتم تلاش می‌کنم با همه کشورهای عضو ارتباط برقرار کنم و پلی باشم که کشورهای عضو بتوانند از طریق آن مراوده کنند. همچنین باید تأکید کنم که کنفرانس اوپک همچنان بالاترین رکن تصمیم‌گیری در اوپک است که در اساسنامه اوپک نیز ثبت شده است. به همین دلیل است که نشست اوپک در هفتم دسامبر با اجماع تصمیم گرفت که نسبت به میزان تولید در ماه اکتبر مجموع تولید اوپک را ۸۰۰ هزار بشکه در روز از ژانویه ۲۰۱۸ و برای یک دوره ۶ ماهه کاهش دهد.»
