فاز 11 موضوع صحبت وزیر نفت در سفر به چین
گروه انرژی| نادی صبوری |
یک سال و 8 ماه از روزی که قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال بسته شد می‌گذرد. 12 تیر ماه سال 1396 بود که این قرارداد به ارزش 4.8 میلیارد دلار منعقد شد که توتال در آن سهمی 50.1 درصدی، شرکت سی ان پی سی چین سهمی 30 درصدی و شرکت پتروپارس سهمی 19.9 درصدی داشت.
تقریبا یک سال پس از انعقاد این قرارداد، شرکت فرانسوی توتال در واکنش به تحریم‌های اعمال شده از سوی ایالات متحده بر ایران، عنوان کرد که ادامه فعالیت در این پروژه برایش غیر ممکن است. پس از طی فرآیندی که این خروج را رسمیت بخشیدد، طبق مفاد قرارداد سهم شرکت توتال به شرکت سی ان پی سی چین انتقال یافته و قدرالسهم CNPC را به 80.1 درصد افزایش داد.
اکنون بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در گفت‌وگویی با خبرگزاری خانه ملت گفته است که از زمانی که توسعه فاز 11 «متوقف» شده است، شرکت سی ان پی سی اقدامی را در جهت این پروژه انجام نداده است. وزیر نفت ایران گفته است که در سفری که علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی هفته آینده به چین خواهد داشت او را همراهی کرده و مساله قرارداد فاز 11 را مطرح خواهد کرد.
شرکت سی ان پی سی یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفت و گازی چین و همچنین شرکتی بزرگ در دنیا است. فوربز در لیست 500 شرکت اول دنیا بر اساس درآمد، که در سال 2017 منتشر کرده بود، این شرکت را در رتبه 4ام قرار داد. سی ان پی سی حضور خود در پروژه‌های نفت و گاز ایران را از سال 2004 آغاز کرد و با شدت گرفتن تحریم‌های غربی علیه ایران، در بسیاری از پروژه‌های نفت و گاز ایران فعال شد. این حضور در موارد قابل توجهی با موفقیت همراه بود. طرح توسعه آزادگان شمالی یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی بوده است که سی ان پی سر در آن حضور داشته است. این شرکت در پروژه‌های نفتی عراق نیز حضوری پررنگ داشته است.
پیشتر و پس از آنکه رویترز در خبری بدون منبع رسمی مدعی شد که شرکت سی ان پی سی از پروژه فاز 11 پارس جنوبی ایران کنار رفته است، محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در نشستی خبری در توضیح روند حضور این شرکت عنوان کرد: « اگرچه در رسانه‌ها اعلام شده که شرکت چینی از توسعه فاز 11 کناره‌گیری کرده است، اما هیچ موضع‌گیری رسمی از سوی چینی‌ها اعلام نشده و فرآیند انتقال سهم و توسعه فاز 11 در حال پیگیری است و به زودی وضعیت پیمانکار فاز 11 مشخص خواهد شد.»
او در نشست خبری در پاسخ به این پرسش «تعادل» که حتی اگر سی ان پی سی نیز پروژه را ترک کند، دستاورد یک سال فعالیت روی این پروژه برای ایران چه بوده است عنوان کرده بود: «بلوک 11 به این دلیل که هم از سمت ایران و هم از سمت قطر برداشت داشته است با مهاجرت شدید گاز روبرو بود. عمده مطالبه ما این بود که بتوانیم از توتال برای بخش دوم این پروژه که سکوی تقویت فشار است استفاده کنیم. از این منظر همکاری حدود 1 ساله دستاورد مهمی داشته است»
او در تشریح این دستاورد گفته بود: «طراحی‌های اولیه سکوها در این مدت انجام شده و مدارک آن تحویل داده شده است. در این یک سال ما خود نیز به موازات در حال کار کردن روی این سکوها بودیم و توتال نیز به صورت ویژه روی آنها وقت کار انجام داد»
به گفته مشکین‌فام، هم‌اکنون مدارک مربوط به تکنولوژی ساخت اولیه سکوهای تقویت فشار طبق قرارداد به شرکت چینی در فاز ۱۱ سپرده شده است. به این ترتیب ایران عملا با داشتن مدارک و مستندات طراحی اولیه حداقل بخشی از مقدمات طراحی این سکوها را در
اختیار دارد.
میادین گازی بطور طبیعی با گذشت چند سال از تولید دچار افت فشار می‌شوند که پروژه‌های فشار‌افزایی را ناگزیر می‌کند. ایران برای اینکه این پروژه‌ها را در کل بلوک‌های پارس جنوبی اجرا کند برنامه‌ای 20 میلیارد دلاری در نظر دارد.
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در خصوص اهمیت طراحی اولیه سکوها برای کل پارس جنوبی عنوان کرد: «ابتدای توسعه پارس جنوبی نیز با توتال آغاز شد و در ادامه ما الگوبرداری کرده و فازهای بعدی را توسعه دادیم. این‌بار نیز به دنبال این هستیم که با یک طراحی اولیه دقیق بتوانیم برای بقیه فازها روشی با دقت بسیار یالا را دنبال کنیم»
با توجه به محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای که از سوی ایالات متحده بر هر گونه همکاری با ایران اعمال شده است، بعید به نظر می‌رسد شرکت‌های حوزه انرژی حتی اگر بخواهند همکاری خود را با ایران ادامه دهند، ترجیح می‌دهند این همکاری چراغ‌خاموش پیش برود.
4 آذر ماه امسال بیژن زنگنه در گفت‌وگویی با خانه ملت گفته بود که با خروج توتال از پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی، شرکت CNPC چین رسما جایگزین توتال شده برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی شده است، اما عملا شروع به کار
نکرده است.
او در آن زمان عنوان کرده بود: « باید با شرکت چینی CNPC مذاکره شود تا مشخص شود فعالیت عملیاتی و اجرایی را از چه زمانی آغاز می‌کند.»
پروژه فاز 11 پارس جنوبی ایران از منظر عظمت و درآمدزایی پروژه‌ای کم‌رقیب در دنیا به حساب می‌آید. بسیاری این مساله را مطرح می‌کنند که خروج شرکت‌های بین‌المللی حوزه انرژی از این پروژه 4.8 میلیارد دلاری، نه فقط برای ایران بلکه برای این شرکت‌ها با ضریب بیشتری عدم‌النفع به همراه خواهد داشت.
قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی تنها قراردادی بود که در قالب قراردادهای جدید نفتی ایران موسوم به IPC منعقد شد. در این مدل قراردادی برای نخستین‌بار به شرکت‌ها اجازه داده می‌شد برای مدت زمان طولانی‌تری در حدود 20 سال، در پروژه‌ها حضور داشته باشند. این مساله بر جذابیت جذب سرمایه در این حوزه افزود.
در مراسم انعقاد این قرارداد که تیر ماه 96 برگزار همچنین مدیرعامل شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین امضای قرارداد فاز پپ را ورق خوردن صفحه جدیدی در تاریخ صنعت نفت ایران قلمداد کرد. «لو» قرارداد توسعه فاز 11 را مثال خوبی برای ادامه همکاری‌های شرکت ملی نفت ایران و سایر شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در آینده دانست و اعلام کرد: «پس از امضای این قرارداد، سرمایه‌گذاران بیشتری به ایران خواهند آمد و در توسعه صنعت نفت و گاز این کشور مشارکت خواهند داشت». این مدیر چینی با اشاره به سابقه طولانی حضور این شرکت در صنعت نفت ایران گفت: «از سال 1990 و از زمانی که CNPC به بازار ایران وارد شد علاقه‌مندی خود به بخش‌های مختلف این صنعت را نشان داد. امروز نیز اطمینان داریم که با حضور توتال به عنوان طرف عملیاتی در این قرارداد و نیز پتروپارس به عنوان شریک ایرانی، دستاوردهای بزرگی در زمینه دانش و تولید در تولید پارس جنوبی
خواهیم داشت».
وزیر نفت ایران گفته است که هفته آینده به همراه رییس مجلس شورای اسلامی علی لاریجانی، عازم چین بوده و یکی از مواردی که در خصوص آن صحبت خواهد کرد قرارداد فاز 11 پارس جنوبی است.
