چشم‌انداز مذاکره ترامپ و اون روشن نیست

بعد از 9 ماه وقفه در مذاکرت هسته‌ای امریکا و کره شمالی، زمانی که دو کشور اعلام کردند قرار است در پایتخت ویتنام با یکدیگر دیدار کنند و مذاکرات را از سر بگیرند، بسیاری از تحلیلگران به این نتیجه رسیدند که بده بستان‌ها و وعده‌های دو طرف به یکدیگر در پشت پرده انجام شده و حال نوبت آن است که ترامپ و «اون» به صحنه بیایند و با نشستی پر طمطراق، توافقی تاریخی را امضا کنند. محمد مهدی مظاهری، رییس موسسه فرهنگی اکو، در دیپلماسی ایرانی نوشت: بسیاری از گمانه زنی‌ها حاکی از آن بود که نیاز رهبر کره شمالی به رفع تحریم‌ها و بهبود اقتصاد کشورش و از سوی دیگر نیاز ترامپ به دست یافتن به توافقی که بتواند بی‌اعتباری خروج امریکا از برجام را جبران کند، باعث می‌شود تا نشست هانوی، نشستی سرنوشت ساز باشد و به توافقات اساسی بین دو کشور منجر شود.  خوش و بش کردن‌های اولیه و دست دادن‌ها و قدم زدن‌های گرم و صمیمانه دو طرف در روز اول دیدار همین سناریو را تقویت می‌کرد، اما با آغاز روز اصلی مذاکره، ورق برگشت و سیر حوادث به گونه‌ای رقم خورد که شاید چندان مورد انتظار نبود. ترامپ دو ساعت زودتر از موعد مذاکرات را متوقف کرد و سران دو کشور با عجله به هتل‌های محل اقامت خود بازگشتند. هر چند رییس‌جمهوری امریکا تلاش کرد زیاده خواهی «اون» در لغو همه تحریم‌ها علیه کشورش را عامل شکست مذاکرات اعلام کند، اما صحبت‌های وزیر امور خارجه کره شمالی نشان می‌دهد که هدف ترامپ این‌بار نیز چیزی جز نمایش و ارایه تصویری قدرتمند و مقتدر از خود نبوده است.  «ری یونگ هو»، وزیر امور خارجه کره شمالی ادعای ترامپ که «کره شمالی خواستار آن بود که تمامی تحریم‌های این کشور لغو شود» را نادرست خواند و گفت: «کره شمالی در نشست سران فقط خواهان لغو تعدادی از تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد بود که در اقتصاد این کشور و زندگی مردم اختلال ایجاد کرده‌اند. در مقابل رفع این تحریم‌ها کره‌شمالی از بین بردن کامل تاسیسات هسته‌ای «نیونگ بیون» را پیشنهاد کرد، اما از آنجا که ایالات متحده می‌خواست که کره شمالی در مسیر غیر هسته‌ای شدن اقدامات بیشتری اتخاذ کند، دو کشور نتوانستند به توافقی دست یابند.» آشکار شدن خواسته‌های کره شمالی از امریکا در این مذاکرات نشان می‌دهد که خواسته‌های «اون» از «ترامپ» چندان هم زیاد نبوده، اما واقعیت این است که رییس‌جمهوری امریکا در مقطع کنونی به چیزی مهم‌تر از توافق با کره شمالی نیاز داشت؛ چیزی که در عرصه روابط بین‌الملل می‌توان از آن به «اعتبار و اقتدار دیپلماتیک» تعبیر کرد. در واقع زمانی که دور اول مذاکرات ترامپ با رهبر جوان کره شمالی در سنگاپور برگزار شد و با امضای توافقی نمادین به پایان رسید، این امر حربه‌ای به مخالفان و منتقدان داخلی و بین‌المللی ترامپ داد تا توافقنامه دو صفحه‌ای و خالی از محتوا و دستاورد وی با رهبر کره شمالی را به باد انتقاد بگیرند و با ریشخند سیاسی به وی بفهمانند که به راه انداختن چنین مذاکرات تو خالی چندان هم دشوار و مهم نیست. بی نتیجه ماندن مذاکرات و عدم تحول جدی در رفتارهای امریکا و کره شمالی طی ماه‌های بعد این انتقادها را شدیدتر و بر همگان روشن کرد که دور اول مذاکرات سران دو کشور چیزی جز عکس‌های یادگاری و تلاش برای القای موفقیت در مذاکره نبوده است.  فشارهای این چند ماه بر دونالد ترامپ و البته ژست‌های زیادی که وی در زمینه امضای توافق ناکارامد برجام با ایران برای رقبای دموکراتش گرفته بود، سبب شد تا او صلاح را در این ببیند که بیش از آنکه به خلع سلاح کره شمالی بیندیشد، به اعتبار خود و عملی کردن حرف‌هایش فکر کند و از موضع سختگیری و قدرت وارد مذاکره شود؛ رویکردی که آثار آن در نتیجه مذاکرات مشخص شد. ترامپ بعد از شکست و پایان مذاکرات در کنفرانس خبری پیش از ترک هانوی گفت: «گاهی لازم است از مذاکره خارج شد، آنها خواسته‌های زیادی داشتند و به همین دلیل من تصمیم گرفتم که توافق نکنم چون معتقدم یک توافق بد بسیار بدتر از توافق نکردن است.» این جمله ترامپ به خوبی نشان می‌دهد نشست ویتنام هم بیش از آنکه نتیجه گرا و معطوف به دستاورد باشد، به دنبال نمایش بوده است؛ منتها نمایشی از جنسی متفاوت؛ اگر در نشست سنگاپور ترامپ نیاز داشت «قدرتش در کشاندن کره شمالی به پای میز مذاکره» را به نمایش بگذارد، این‌بار در نشست ویتنام نیاز داشت «ایستادگی‌اش بر سر شعارها» را به دنیا نشان دهد.  از این رو می‌توان گفت برخلاف رهبر کره شمالی که از سر نیاز و برای بهبود وضعیت معیشت و رفاه مردمش وارد مذاکره شده، نگرش رییس‌جمهور امریکا به این مذاکرات فعلا چیزی جز نمایش قدرت در ابعاد مختلف نیست. هر چند باید منتظر ماند و دید کاسه صبر رهبر کره شمالی از بازیچه شدن در دستان رییس‌جمهور امریکا کی لبریز می‌شود، اما به نظر می‌رسد با توجه به رویکرد منفعت طلبانه و یکسو نگر دونالد ترامپ و تن ندادن او به قواعد بازی مذاکرات دیپلماتیک همچون «مذاکره از دیدگاه برابر» و «پیگیری نتیجه برد – برد برای طرفین»، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی را برای مذاکرات امریکا و کره شمالی متصور شد.