هجوم بی‌سابقه ملخ‌ها

6  استان جنوبی کشور مورد هجوم ملخ‌های صحرایی قرار گرفتند که از شبه‌جزیره عربستان وارد ایران شده و 200 هزار هکتار زمین کشاورزی را تهدید می‌کنند. مسوولان معتقدند هجوم این تعداد ملخ به زمین‌های کشاورزی در 40 سال گذشته بی‌سابقه بوده و تا تیرماه هم ادامه دارد اما فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) هجوم ملخ‌ها را از چندی پیش هشدار داده بود. حالا اگرچه برآوردهای اولیه از میزان خسارت هجوم ملخ‌ها حکایت از آن دارد که تاکنون خسارت چندانی به زمین‌های کشاورزی وارد نشده اما رییس سازمان حفظ نباتات کشور معتقد است اگر اعتبار 10 میلیارد تومان برای مقابله با ملخ‌ها تامین نشود، امنیت غذایی به خطر می‌افتد.

  ادامه مقابله منوط به تامین اعتبار

ملخ‌هایی که از عربستان وارد کشور شده‌اند به 6استان جنوبی یعنی بوشهر، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، فارس، خوزستان و کرمان رسیده‌اند و عملیات مبارزه با ملخ صحرایی در 38 هزار هکتار از اراضی این استان‌ها اجرایی شده اما ادامه مبارزه منوط به تامین اعتبار است. محمدرضا درگاهی، رییس سازمان حفظ نباتات کشور درباره این موضوع بیان کرد: هجوم این تعداد ملخ به زمین‌های کشاورزی در 40 سال گذشته بی‌سابقه بوده است . 200 هزار هکتار زمین کشاورزی در معرض خطر قرار دارند که تاکنون در 38 هزار هکتار مبارزه جدی انجام شده و خطر از بین رفته است.

او افزود: وظیفه مبارزه با ملخ بر عهده دولت است و در این 6  استان اعلام آماده باش و اقدامات برای دفع آفت انجام شده است، ولی اعتبار لازم برای قوت گرفتن این فعالیت‌ها که بالغ بر 10 میلیارد تومان است باید تامین شود. هم‌اکنون این مشکل کنترل شده و در صورت تامین اعتبار و اقدامات صورت گرفته این آفت با حداقل خسارت دفع می‌شود. جای نگرانی نیست.

رییس سازمان حفظ نباتات گفت: تاکنون آسیب جدی به زمین‌های کشاورزی وارد نشده، ولی مبارزه با این آفت باید گسترش یابد چرا که 125 هزار میلیارد تومان ارزش ریالی محصولاتی است که در خطر قرار دارند. در برابر این رقم، مبلغ مورد نیاز برای مبارزه با این آفت بسیار ناچیز است و پیش بینی می‌شود که در صورت انجام حمایت‌های لازم تا آخر تیرماه این آفت دفع شود.

وی یادآور شد: در سال 1340 یک‌بار ملخ‌ها به زمین‌های کشاورزی حمله کردند که بالغ بر 2 میلیون و 500 هزار هکتار زمین آسیب دید. این‌بار هم به نظر می‌رسد عربستان وظایف ذاتی خود را در قبال مبارزه با این آفت انجام نداده و در همین رابطه برای بررسی این موضوع ایران اعتراض خود را به فائو ارایه کرده است.

  هشدار فائو

اظهارات درگاهی درحالی است که فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) از چندی پیش نسبت به هجوم ملخ‌ها به ایران هشدار داده بود. در آخرین گزارش این سازمان آمده است: «بررسی‌ها نشان می‌دهد ملخ‌های صحرایی در 2طرف دریای سرخ در حال ازدیاد هستند. علاوه بر این دومین نسل در برخی سواحل سودان و عربستان در حال زیاد شدن است و به‌تدریج گروه‌ها و گله‌های بزرگ‌تری را شکل می‌دهند. در گزارش فائو آمده است: برخی از این گروه‌ها به سمت عربستان حرکت کرده و در‌ ماه مارس تخمگذاری کرده‌اند، در جنوب غرب آسیا گروه‌های بزرگ‌تر و تعدادی گله‌ها در سواحل جنوب ایران هستند و پایان مارس آنجا از تخم بیرون آمده‌اند. گروه‌های بزرگ‌تری حداقل یک گله در منطقه الجاسم در جنوب غرب پاکستان در اواسط مارس دیده شده که آنجا تخمگذاری کرده‌اند. عملیات کنترلی در هر دوکشور با شدت بیشتری انجام می‌شود.»

  چرا ملخ‌ها به ایران حمله کردند؟

از نخستین روزهای هجوم ملخ‌های صحرایی به ایران‌، دلایل بسیاری برای این موضوع مطرح شد اما حسین کمالی، حشره‌شناس، معتقد است اگرچه گفته می‌شود بین سیل اخیر و هجوم ملخ‌ها رابطه‌ای وجود ندارد اما نمی‌توان از نقش ترسالی و رطوبت گذشت. او درباره دلایل حمله ملخ‌ها به 6 استان جنوبی کشور با اشاره به هشدار فائو به «تعادل» گفت: ما عضو سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد هستیم و این سازمان سالانه هشدارهایی را در این زمینه به کشورهای درگیر می‌دهد. چند هفته قبل از وقوع این حمله کانون‌های رشد و نمو ملخ در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس گزارش شده و به کشورهای منطقه اعلام شده بود که باید برای مقابله با حمله ملخ‌های صحرایی آماده باشند، اما مسوولان ما دیر اقدام کردند. با توجه به سرعت پرواز ملخ‌های صحرایی کمتر از دو روز زمان لازم است که ملخ‌ها از خلیج‌فارس به سمت ایران بیایند.

کمالی این هجوم را به دلیل ترسالی کوتاه‌مدت کاملاً طبیعی عنوان کرد و با اشاره به تغییر کاربری اراضی طبیعی و چرای بی‌رویه دام در بسیاری از مناطق مورد هجوم قرار گرفته، گفت: ملخ‌ها به سمت مناطق سبز حرکت می‌کنند و طبیعی است که آنها به سمت زمین‌های کشاورزی هدایت شدند و ما باید منتظر چنین خسارت طبیعی بودیم. سمپاشی هوایی که مهم‌ترین روش مقابله با ملخ‌ها عنوان می‌شود، می‌تواند اکوسیستم منطقه را مورد تهدید قرار دهد.

او با اشاره به نقش موثر عقرب‌ها در جلوگیری از حمله ملخ و گسترش جمعیت آنها بیان کرد: عقرب‌ها به صورت طبیعی نوزادان ملخ‌ها را به صورت شبانه می‌خورند و از جمعیت آنها می‌کاهند اما در دو سال گذشته با موج جمع‌آوری گونه‌های عقرب در استان‌های مختلف کشور به جهت سودآوری مواجه شده‌ایم که باعث کاهش چشمگیر تعداد عقرب‌ها در طبیعت شد. شاید یکی از دلایل بحرانی شدن حمله امسال ملخ‌های صحرایی به کشور همین کاهش تعداد عقرب‌ها باشد.

او در خصوص ویژگی ملخ‌های صحرایی و علت حمله آنها به مناطق دیگر هم توضیح داد: ملخ‌های صحرایی در برهه‌هایی از زمان که رطوبت محیط افزایش یافته و به تبع آن سبزینه‌ها (غذای ملخ ها) در محیط زیستشان افزایش می‌یابد ترکیبات بیوشیمیایی در بدنشان اتفاق می‌افتد که از فاز معمولی به فاز حریص شدن و تغذیه زیاد روی می‌آورند.

کمالی افزود: ملخ‌های صحرایی از زادگاهشان در مناطق صحرایی (سودان، عربستان و...) برای اینکه بتوانند غذای بیشتری به دست بیاورند به مناطق جغرافیایی و خنک‌تر حرکت می‌کنند مثل ایران و به ندرت به کشورهای شمال ایران وارد شده‌اند و حداکثر حمله آنها به استان‌های جنوبی زاگرس گزارش شده است.

  ملخ‌ها تا آخر اردیبهشت بیشتر می‌شوند

اگرچه با انجام عملیات‌ مقابله با ملخ‌ها به نظر می‌رسد باید بحران هجوم آنها به کشور حل شود اما مسوولان معتقدند تعداد آنها تا آخر اردیبهشت بیشتر هم می‌شود. سعید معین، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور درباره این موضوع بیان کرد: در فائو برای جمعیت‌های ملخ‌ها از اصطلاح دسته و گروه استفاده می‌شود. گروه از چند هزار ملخ تا چند ده هزار ملخ در کیلومتر مربع را شامل می‌شود. دسته در تعریف فائو عبارت از 20 میلیون تا ۱۵۰ میلیون ملخ در هر کیلومتر مربع است که می‌توان گفت متوسط هر دسته 50 میلیون ملخ است. تا الان دسته ملخ‌ها وارد ایران نشده ولی گروه‌هایی وارد شده و همچنان هم می‌شود. از ابتدای شروع مبارزه تاکنون ریزش‌هایی که داشتیم از چند هزار تا چند ده هزار ملخ بوده که وارد می‌شود و مبارزه می‌شود.

او افزود: پیش‌بینی‌ها بر این است دسته‌هایی که در مناطق مرکزی عربستان و دریای سرخ عربستان هستند به سمت شمال حرکت می‌کنند و آنجا هم چون باد به سمت ایران است و اینها هم موقع پرواز خودشان را به سمت باد تنظیم می‌کنند و با باد حرکت می‌کنند به سمت سواحل ایران حرکت خواهند کرد. پس ما در اردیبهشت ماه قطعا بیشتر از آن‌چه تاکنون وارد شده شاهد هجوم ملخ‌ها خواهیم بود.

معین بیان کرد: طبق اطلاعات و عکس‌ها و جداول و نمودارهایی که مرکز ملخ برای ما ارسال می‌کند در خاک عربستان در مناطق ساحلی با دریای سرخ حدود ۱۰ تا ۱۲ دسته پروازی ملخ داریم. در مناطق مرکزی هم به همین ترتیب هفت تا هشت دسته داریم. در مناطقه شمال عربستان هم یک دسته مستقر شده که در منطقه ساحلی عربستان با خلیج فارس است. این گروه‌ها از آن سمت به سمت ایران حمله می‌کنند.