امتیازاتی که ترامپ مجبور است بدهد
اجلاس جی 20 در ژاپن درحالی برگزار شد که بحران‌های متنوعی بر دستور کار نشست به ویژه بر رایزنی‌ها و ملاقات‌های حاشیه‌ای مقامات عالیه نشست سایه انداخت. اکبر قاسمی، سفیر پیشین در اوکراین با بیان این مطلب برای دیپلماسی ایرانی نوشت: این تحولات موجب شکل‌گیری یارگیری‌های نوینی شد که آغازگر روندهای قابل توجه بر اساس منافع متقابل و جهت‌گیری جدید، قابل احصاء است که آنها را در گزاره‌های زیر واکاوی می‌کنیم.
1- در روند مناسبات امریکا و روسیه بعد از رایزنی‌های لاوروف و پمپئو در سوچی و متعاقب دیدارهای سه دبیران شورای امنیت روسیه و امریکا و اسراییل در 24 و25 ژوئن درتل آویو، نتایج مباحث به دست آمده در موضوعات ایران، سوریه، اوکراین، ونزوئلا، ثبات راهبردی، افغانستان و همکاری‌های تجاری روسیه و امریکا بطور محتوایی بین ترامپ و پوتین در خلال یک ساعت و نیم مباحث دوجانبه مطرح و مقرر شد که مکانیسم دبیران شورای امنیت ملی و وزرای امور خارجه امریکا و روسیه، مباحث کارشناسی را در آینده بطور تخصصی و کاری تعقیب کنند.
- در این نشست بیشتر به ضرورت‌ها و طرح دیدگاه‌های کلی طرفین پرداخته شد و به علت فقدان ترتیبات کارشناسی قبلی، نتایج ملموسی را به همراه نداشت و نتایج مشخصی از 7 موضوع مطروحه بین دو رهبری به دست نیامد و عملا به مکانیسم مذاکرات بعدی احاله شد. ضمن اینکه سطح لغزندگی‌ها به علت نگرانی ترامپ از آسیب‌های احتمالی وارده از خصومت‌های دمکرات‌ها و همراهی جمهوری‌خواهان به آینده احاله شد.
- فقط تنها مبحثی که به نوعی هسته اولیه تفاهم آن از استحکام دو رهبری برخوردار شد تفاهم کلی برسر مباحث سه دبیران شورای امنیت امریکا و روسیه و اسراییل و تفاهم بر این بود که روسیه روی حفظ امنیت در محدوده 100 کیلومتری جنوب سوریه هم‌مرز با اسراییل، خود را متعهد بداند و آنچه احترام به امنیت کلی اسراییل بوده را نیز مورد تاکید قرار دهد.
- از سوی دیگر مناسبات و همکاری روسیه با ایران نیز در راستای مبارزه با تروریسم در سوریه، همچنان جایگاه خود را در راهبرد پوتین با تهران حفظ خواهد کرد و سعی مسکو بر کاهش سطح اصطکاک و به صفر رساندن برخوردها بین ایران واسراییل در جنوب سوریه متمرکز خواهد بود. ما به ازای آنچه مسکو در این میان دریافت خواهد کرد هنوز نامشخص است. آیا امتیازاتی (شامل لغو تحریم‌ها، حل مشکلات ناشی از بحران اوکراین) دریافت خواهد کرد. این در حالی است که امریکایی‌ها با توجه به اصرار ترامپ مبنی بر خروج از شرق فرات در مقطع عقب‌نشینی تا پایان سال جاری و اجرای پروسه سیاسی تعدیل قانون اساسی و برگزاری انتخابات و گره زدن موضوع بازسازی سوریه با خروج نیروهای ایرانی، و اینکه چه تضمین‌هایی را از مسکو اخذ کنند همچنان به عنوان نقاط ابهام مذاکرات پا برجاست.
2- در روند مناسبات چین و امریکا، راهبرد ترامپ استفاده از حرکات شطرنجی و تاکتیک بهره‌گیری از حرکت یک هجوم و یک تنفس است. ترامپ در دیدار با شی جین‌پینگ، تفاهم بین دو رهبری با توقف حرکات هجومی علیه پیشرفت‌های تکنولوژی
جی 5 هواوی و گسترش تعرفه‌ها را بطور موقت متوقف کرد و فرصت کافی را به سامانه‌های تجاری و مالی و سرمایه‌گذاری دو کشور داد. این اقدام می‌تواند فرصتی برای مدیریت اقتصادی واشنگتن دهد تا بتواند در مدیریت کاهش عوارض ناشی از شوک‌های هیجانی، وضعیت خود را بهبود ببخشد و فرصت‌های بیشتری را به مذاکرات طرفین برای خلق امتیازات بیشتر برای امریکا فراهم آورد.
3- در روند مناسبات ایران وامریکا، تلاش‌های ترامپ در سطح سیاسی و اقتصادی در چارچوب راهبرد فشار حداکثری به منظور کشاندن ایران به میز مذاکراه بی‌نتیجه مانده است. در سطح روانی و ژست‌های نظامی و واکنش ایران به اقدامات حفاظت از مرزهای خود به علت هوشمندی رویکردهای تهران و استحکام موضع ایران در بخش نظامی، واشنگتن به هضم و اتخاذ رویکردهای احتیاط‌آمیز مجبور شده است.
ترامپ سعی داشت در نشست جی 20 زمینه فعال‌سازی میانجیگران غربی و شرقی برای تحرک در شرایطی که ایران زمان را با طرح ابتکارعمل ضرب‌الاجل‌های 60 روزه به نفع خود فعال ساخته است، فضای جدیدی را در راستای اهداف خود ایجاد کند. دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می‌طلبد، موضوع میانجیگران جدید را در چارچوب قاعده فایده و هزینه مورد بازبینی قرار دهد و چنانچه رویکرد خلق میانجیگران یکسویه و دارای منافع کافی نباشد، تدابیر پیش‌دستانه برای نافع‌سازی یا مدیریت سازنده بر اساس شرایط مناسب ایران را متبلور کند. این امر ایجاب می‌کند در مراجع مربوطه تمامی مولفه‌های آن به گونه سنجیده، محاسبه و طراحی شود.
4- ترامپ در پرونده کره شمالی دست به یک ابتکارعمل هوشمندانه زد و سعی کرد از فرصت سفر به کره جنوبی، و با استفاده به موقع از فرصت روابط شخصی خود با کیم، یک بهره‌برداری موفقی را در دیپلماسی عمومی و رسانه‌ها برای خود ثبت کند و با ثبت یک خاطره و عکس تاریخی در مرز کره شمالی، خود را به عنوان قهرمانِ خلقِ فرصت‌های بزرگِ رهبران جسور و شجاع برای صلح بطور ظاهری درج کند. هرچند پرونده محتوایی پیونگ یانگ و واشنگتن از دشواری‌های پیچیده‌ای رنج می‌برد و از دیپلماسی هیجانی ترامپ بعید است بدون اعطای امتیاز چشمگیر به پیونگ یانگ بتواند از این بحران مزمن خلاصی یابد.
5- ترامپ در پرونده‌های برجام، معامله قرن، افغانستان، ونزوئلا، اوکراین، سوریه تا شروع دور اصلی تبلیغات انتخابات 2020 میان دو نامزد اصلی دموکرات و جمهوری‌خواه، ناگزیر است از عوارض منفی ناشی از آنها رهایی یابد.
