رصد الکترونیکی قیمت کالاها در بازار

تعادل|

«قیمت کالاها از این پس لحظه‌ای رصد می‌شود.» در راستای دولت الکترونیک و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی سامانه‌هایی برای رصد الکترونیکی قیمت 100 قلم کالای اساسی در بازار راه‌اندازی شد. این سامانه‌ها با همکاری اصناف و سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، طرح رصد قیمت کالاهای اساسی را پیش خواهند برد. براین اساس، قیمتی که  روی کالاها درج می‌شود، همان نرخ مورد تایید سازمان حمایت یا همان قیمت مصوب و نیز قیمت بازار که از سوی اصناف تهیه می‌شود، است که روی سامانه قرار خواهد گرفت و نرخ‌ها کاملا رصد خواهند شد. علاوه بر این حداقل، حداکثر و نرخ عُرف بازار در این سامانه برای کالاهای اساسی ارایه می‌شود. این سامانه‌ها می‌توانند ارتباط میان مشتریان و تولیدکنندگان را گسترش داده و اطلاعات موردنیاز مصرف‌کننده نهایی را در کوتاه‌ترین زمان در اختیار او قرار دهد. از دیگر مزایای راه‌اندازی این سامانه‌ها شفاف‌سازی در عرصه توزیع است و همچنین در مواردی که دولت، یارانه‌ای برای مصرف‌کننده در نظر می‌گیرد، می‌تواند نحوه توزیع آن را به راحتی در این سامانه رصد کند. البته به گفته متولیان امر، پیش از این تخصیص ارز دولتی به کالاهای اساسی تا مرحله توزیع بدون مشکل پیش رفته بود، اما از مرحله توزیع تا مصرف حلقه مفقوده‌ای وجود داشت که بستر آن با سامانه یاد شده فراهم شده است. براین اساس، مردم می‌توانند در این سامانه قیمت توزیع کالاهای مختلفی را که از سوی ستاد تنظیم بازار تعیین می‌شود، مشاهده کنند و دولت نیز یارانه‌ای که پرداخت کرده تا به دست مصرف‌کننده نهایی برسد را رصد خواهد کرد.

    سامانه‌هایی برای رصد قیمت کالا و خدمات

سال گذشته به دلیل تشدید تحریم‌ها مشکلات زیادی در اقتصاد کشور رخ داد که از جمله اصلی‌ترین آنها نوسانات نرخ ارز بود که برای جلوگیری از تاثیر آن بر قیمت کالاهای اساسی به آنها ارز دولتی تعلق گرفت که مشکلات زیادی را در پی داشت. بسیاری ارز 4200تومانی را به نام واردات کالاهای اساسی دریافت کرده بودند؛ اما فعالیت‌های دیگری با آنها انجام دادند یا اینکه افرادی کالا را با ارز دولتی وارد کرده اما در بازار با قیمت ارز آزاد عرضه می‌کردند و مواردی از این دست که باعث رشد قیمت بسیاری از کالاها از گروه یک تا چهار در بازار شد. از این رو، دولت برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از شرایط موجود سامانه‌هایی برای رصد قیمت کالا و خدمات از زمان تولید تا زمانی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد، راه‌اندازی کرد. سه سامانه مهم ملی در حوزه احراز هویت مشتریان تجارت الکترونیک، ثبت نام غیر حضوری گواهی امضای الکترونیک و سامانه اطلاع‌رسانی قیمت کالا وخدمات در روزهای گذشته رونمایی و آغاز به کار کردند. در میان این سامانه‌ها از سامانه‌ای رونمایی شد که در آن قیمت ۱۰۰ قلم کالای اساسی و موردنیاز مردم به صورت لحظه‌ای رصد و نمایش داده می‌شود.

در این راستا، رییس مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت از فراهم شدن زیرساخت رصد آنلاین قیمت ۱۰۰ قلم کالای اساسی در کشور از سوی مردم خبر داد و گفت: در سامانه رصد قیمت ۱۰۰ قلم کالای اساسی با همکاری اصناف و سازمان حمایت، نرخ مورد تایید سازمان حمایت یا همان قیمت مصوب و نیز قیمت بازار که از سوی اصناف تهیه می‌شود، روی سامانه قرار خواهد گرفت و نرخ‌ها کاملا رصد خواهند شد.

علاوه بر این حداقل، حداکثر و نرخ عُرف بازار در این سامانه برای کالاهای اساسی ارایه خواهد شد. علی رهبری درباره سامانه‌های دیگر نیز توضیح داد: سامانه احراز مشتریان تجارت الکترونیک به این منظور ایجاد شده تا یک مشتری تنها یک‌بار اطلاعات و داده‌های خود را وارد سامانه کرده و به جای اینکه در خریدهای متعدد خود، از درگاه‌های الکترونیکی، نام کاربری و رمز عبورهای متعدد داشته باشد، بتواند با یک‌بار احراز هویت، از طریق تکنولوژی SSO، دسترسی به اطلاعات خود را در اختیار سامانه‌های مختلف قرار دهد.

در انتهای کار و پس از احراز هویت در این سامانه، یک نام کاربری و رمز عبور در اختیار او قرار داده خواهد شد که روی تمامی سامانه‌های کسب و کارها، قابلیت استفاده دارد ضمن اینکه مشکل احراز هویت مشتریان و ادعاهای خلاف واقع برخی از آنها در معاملات روی سایت‌هایی همچون «دیوار» و «شیپور» نیز برطرف خواهد شد. او همچنین درباره سامانه صدور گواهی الکترونیکی امضا گفت: اگرچه موضوع صدور گواهی امضا از گذشته در کشور وجود داشته؛ اما ثبت‌نام غیرحضوری آن امکانپذیر نبوده و یک فرد با مراجعه حضوری به دفاتر پیشخوان دولت یا اسناد رسمی، باید زمانی در حدود ۴۰ تا ۵۰ دقیقه صرف کرده تا پس از پر کردن فرم‌های کاغذی، این گواهی امضا را دریافت کند؛ اما اکنون با راه‌اندازی این سامانه، حضور فیزیکی به حداقل رسیده و کاربر از هر نقطه‌ای در کشور دسترسی به سامانه داشته و ظرف یک تا دو دقیقه، اطلاعات خود را ثبت و درخواست گواهی امضا خواهد کرد. پس از انجام این مراحل، یک کد رهگیری در اختیار فرد متقاضی قرار خواهد گرفت که او با در دست داشتن این کد و مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت یا اسناد رسمی، ظرف پنج دقیقه گواهی امضای خود را دریافت خواهد کرد.

    سامانه‌هایی برای رصد یارانه‌های دولتی

سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران نیز درباره این سامانه‌ها می‌گوید که مصرف‌کنندگان می‌توانند قیمت کالاهای اساسی را در آنها رصد کنند و دولت نیز می‌تواند اطمینان حاصل کند که یارانه‌ای که برای کالاهای اساسی پرداخت کرده به دست مردم می‌رسد. سامانه‌های رونمایی شده از سلسله سامانه‌های زیرساختی هستند که بخش توزیع و مصرف‌کننده نهایی به آن نیاز داشته است.

محمدرضا مودودی با بیان اینکه سازمان توسعه تجارت الکترونیک با همکاری سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور این سامانه‌ها را راه‌اندازی کردند، افزود: این سامانه‌ها می‌توانند ارتباط بین مشتری و تولیدکننده را گسترش دهد و اطلاعات مورد نیاز مصرف‌کننده نهایی را در کوتاه‌ترین زمان در اختیار او قرار دهد. به گفته او، این سامانه‌ها موجب شفاف‌سازی در عرصه توزیع می‌شود و همچنین در مواردی که دولت، یارانه‌ای برای مصرف‌کننده در نظر می‌گیرد، می‌تواند نحوه توزیع آن را به راحتی در این سامانه رصد کند.

سرپرست سازمان توسعه تجارت معتقد است که اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی در سال گذشته تا مرحله توزیع به درستی انجام شد؛ اما مرحله توزیع تا مصرف شامل یک حلقه مفقوده بود. اکنون زیرساختی لازم تشکیل شده و بستر آن برای سایر فعالیت‌‌های مشابه مهیا است و می‌تواند این حلقه گمشده را کامل کند تا مطمئن شویم که مصرف‌کننده نهایی یارانه‌ای را که دولت در قالب واردات کالاهای اساسی و دارو برای او در نظر گرفته، دریافت می‌کند.

او می‌گوید: مردم می‌توانند در این سامانه قیمت توزیع کالاهای مختلفی را که از سوی ستاد تنظیم بازار تعیین می‌شود، ببینند و همچنین دولت می‌خواهد یارانه‌ای که پرداخت کرده، به دست مصرف‌کننده نهایی برسد و برای مردم نیز مهم است که کالا را با همان قیمتی که ستاد تنظیم بازار تعیین کرده تهیه کنند.

    سامانه مدیریت توزیع مویرگی کالا

پیش از این نیز سامانه مدیریت توزیع مویرگی کالا در کشور برای ایجاد شفافیت در پخش و رصد توزیع کالاها در جهت کنار گذاشتن شرکت‌های پخش بدون مجوز راه‌اندازی شده بود. در این راین راستا نیز رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های صنعت پخش ایران گفته بود که از سال ۹۴ با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) اجرای فاز اول طرح رصد کالا را آغاز کردیم. در فاز اول همکاری مربوط بود به صدور مجوزهای مجزا به صورت مکانیزه که توانستیم به شرکت‌های پخش مجوز بدهیم. در فاز دوم این پروژه، به رصد کامل در تمامی مبادی تولیدکننده، توزیع‌کننده و واردکننده پرداخته شد.

سهراب کارگر شرایط خاص کشور را دلیل شتاب بیشتر فاز دوم این پروژه دانست و گفت: اهمیتی که برای رصد کالا وجود داشت، به‌ویژه برای کالاهای اساسی همچون «قند، شکر، چایی و برنج» باعث شد که بتوانیم با استفاده پیمان‌کارهای برون‌سازمانی، این پروژه را انجام دهیم. یکی از دلایل اصلی و مزیتی که این پروژه را دارای اهمیت بیشتری نسبت به سامانه‌های پیشین می‌کند، استفاده از صاحب‌نظران و متولیان اصلی استفاده‌کننده و پخش کالا است. اعضای این انجمن به صورت دقیق اطلاعات را ثبت و در سامانه درج می‌کنند که این استفاده از انجمن و تشکیل جلسات باعث شد بتوانیم با شرایط بهتری این سامانه را اجرا کنیم.

او وجود کل اطلاعات به صورت یکپارچه و منسجم را مزیت دیگر این سامانه مطرح کرد و گفت: اکنون شرکت‌های پخش عضو انجمن ۱۰۰ درصد دارو و ۸۵ درصد غذا و محصولات آرایشی، بهداشتی و شوینده‌ها را توزیع می‌کنند، تمام مبادی ورود و تولید را در اختیار داشته و اطلاعات را درج می‌کنند. نکته دیگر این سامانه که در دیگر سامانه‌ها کمتر به آن پرداخته شده است، این است که از آن جایی که شرکت‌های پخش دارای سیستم‌های مکانیزه مدون و یکپارچه‌ای هستند، با کمترین نیاز به تداخل و ثبت اطلاعات دستی، انجام می‌شود. در این سامانه به دلیل اینکه اطلاعات به صورت اتوماتیک از سیستم‌های نرم‌افزای اخذ می‌شود، هیچ‌گونه ضریب خطای انسانی در آن وجود ندارد.

کارگر معتقد است که نقطه قوت این سامانه پیشگیری و حذف شرکت‌های پخش بدون مجوز است و بدیهی است، پس از تصویب باید تمام اعضایی که در چرخه عرضه هستند، اطلاعات خود را وارد سیستم کنند و مجوز داشته باشند. در سیستم غیردارویی و غذایی خلاف سیستم دارویی که تمام پروسه تولید، توزیع، توزیع‌کننده اولیه و توزیع‌کننده ثانویه کاملا شفاف، شناخته شده و دارای مجوزهای رسمی است؛ این شفافیت وجود ندارد؛ اما با برنامه‌ریزی سامانه و قول مساعدی که در وزارت صمت داده‌اند؛ فاز به فاز، دنبال این هستیم که در روند توزیع کالا در سیستم غیردارویی هم شفافیت ایجاد شود.

او ادامه داد: بحث بسیار کمک‌کننده برای ما ارزش افزوده این سامانه است که این سامانه برای ما ایجاد می‌کند. اطلاعاتی که در این سامانه وارد می‌شود؛ قابل پردازش هستند و می‌توان با بررسی و تحلیل این داده‌ها، به سرانه مصرف و سرانه‌های عمومی کالاها پی برد. رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های صنعت پخش ایران با بیان اینکه تعاملات خوب بین وزارت صمت و انجمن صنعت پخش باعث شده که این سامانه به لحاظ قابلیت اجرا و استفاده در سطح بسیار قابل قبولی باشد، ابراز امیدواری کرد: در فاز بعدی این سامانه که تجزیه و تحلیل اطلاعات، برنامه‌ریزی و بهینه‌سازی چرخه کالا است، بتوانیم گام‌های بیشتری‌برداریم.