مهلت نهایی به اپراتورهای اینترنتی
گروه دانش و فن
با رونمایی از سامانه سنجش شاخص‌های کیفیت شبکه ملی اطلاعات، اپراتورهای ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی تنها 45 روز زمان دارند که شاخص‌های کیفی خود را پیش از اینکه به نمایش عموم دربیاید، ارتقا ببخشند.
کیفیت خدمات اپراتورهای اینترنتی یکی از مواردی است که دغدغه تمامی کاربران اینترنت است. محمدجواد آذری‌جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- نیز با کلیدواژه حق‌الناس در شبکه‌های اجتماعی به موضوع کیفیت خدمات اینترنتی و وضعیت شبکه اپراتورها به آن پرداخته است. از طرفی با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، این وعده داده شد که اینترنت داخلی به وضعیت مطلوبی برسد و کاربران اینترنت زمانی که از وب‌سایت‌هایی استفاده می‌کنند که متصل به سرورهای داخلی هستند، کیفیت و سرعت مضاعف را نسبت به اینترنت خارجی تجربه کنند که از قیمت کمتری نیز برخوردار است. با وجود این، نارضایتی‌ها از وضعیت شبکه اینترنت همچنان پابرجاست. کیفیت خدمات اینترنتی شاخص‌های متعددی دارد که شامل تاخیر در شبکه (Latency)، اتلاف بسته (Packet loss)، تغییر در تاخیر بسته (Jitter)، سرعت آپلود و دانلود می‌شود. هر یک از کاربران در استفاده‌های مختلفی که از خدمات اینترنتی دارند، نسبت به این شاخص‌ها حساسند و اینکه شاخص‌های خدمات کیفی بتواند نظر مخاطب خود را جلب کند، رضایت وی را به دنبال خواهد داشت. اپراتورهای ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی ممکن است اینترنت را با شاخص‌های متفاوتی عرضه کنند و هر یک از اپراتورها در یک شاخص برتر یا بدتر باشند که این موضوع می‌تواند کاربران را متناسب با نیاز خود، ترغیب به استفاده از اپراتورهای مختلف کند. به نظر می‌رسد به همین دلیل است که سامانه سنجش شاخص‌های کیفیت شبکه ملی اطلاعات با عنوان «فرادید» راه‌اندازی شده است. این سامانه اطلاعات تمامی اپراتورهای ثابت و سیار را از دو جهت کیفیت شبکه و تجربه کاربران بررسی می‌کند و اطلاعات به دست آمده را در اختیار قرار می‌دهد. با توجه به اینکه هر یک از اپراتورها برای کاربری‌های مختلفی مناسبند، برای مثال وزیر ارتباطات معتقد است اگر بخواهید بازی کنید، استفاده از سرویس‌های سیمی بهتر است یا برای دانلود، اپراتورهای سیار بهتر هستند. با استفاده از اطلاعات موجود در این سامانه و ابزارهای آن‌که با توجه به نیاز کاربران تنظیم شده است، کاربران اینترنتی می‌توانند بر اساس نیاز خود، اپراتور مورد نظرشان را انتخاب کنند.
45 روز، فرصت طلایی اپراتورها
مقرر شده این سامانه از طریق گوشی تلفن همراه و سامانه در وب قابل دسترسی است، ابتدا در یک مهلت 45 روزه در اختیار تمامی اپراتورهای اینترنتی قرار گیرد تا آنها بتوانند مشکلات موجود در شبکه خود را مشاهده کنند. این سامانه با هدف ایجاد رقابت بین اپراتورها ایجاد شده که برای ارتقای کیفی خدمات خود تلاش کنند و برای آگاهی اپراتورها از اطلاعات سامانه، نام کاربری و کلمه عبوری به آنها داده می‌شود که وضعیت شبکه و کارنامه کاری خود و دیگر رقبای‌شان را رصد کنند و بهترین تصمیم‌ها را بگیرند. اما پس از پایان 45 روز، اطلاعات به صورت عمومی در اختیار تمامی کاربران اینترنتی قرار می‌گیرد. اپراتورها در این مدت باید هر چه می‌توانند برای بهبود شرایط‌شان تلاش کنند تا بازار رقابتی‌شان به هم نریزد و بدنام نشوند.
در این راستا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات روز گذشته در مراسم رونمایی از سامانه سنجش شاخص‌های کیفیت شبکه ملی اطلاعات توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، اظهار کرد: «از روزی که قرار شد فلاح جوشقانی به ریاست سازمان تنظیم مقررات منصوب شود، به او اعلام کردیم که در دوره معاونت آنها به یک خروجی نیاز داریم. خروجی مورد نظر ما این بود تا داشبوردی تولید کنند که هر شهروندی بتواند با استفاده از آن ببیند چه سرویسی، با چه کیفیتی و چه قیمتی در دسترس اوست و بتواند در مقایسه آنها با یکدیگر سرویس موردنظرش را انتخاب کند. مفهوم داشبورد این است دیتا از نقاط مختلف شبکه جمع‌آوری شود و نظارت‌های دوره‌ای سازمان تنظیم مقررات از اپراتورها، به یک نظام فنی اطلاعات تبدیل شود. یکی از قدم‌های اول این است که اطلاعات به صورت مشخص جمع‌آوری و تحلیل شود و دوم اینکه خروجی داده‌ها بتواند الگوریتم عیب‌یابی را شناسایی و مشخص کند گلوگاه‌های ایجادکننده مشکلات کجا هستند. همانطور که می‌دانید گلوگاه‌های ما یکپارچه نیستند؛ بخشی از گلوگاه‌ها در زیرساخت، بخشی در شرکت مخابرات ایران، برخی در اپراتورهای درون‌شهری و نهایت تعدادی در لست‌مایل که مشترک نهایی به آن متصل است، قرار دارند.»
بدین‌ترتیب به گفته وزیر ارتباطات، 6000 سنسور جمع‌آوری اطلاعات در نقاط مختلف کشور نصب شده تا وضعیت شبکه و کیفیت ارایه خدمات اپراتورها به صورت آنلاین قابل رصد باشد. همچنین اپلیکیشنی با عنوان «سلام» طراحی شده که موبایل‌محور است، روی گوشی‌های تلفن همراه وصل می‌شود و به کاربر اجازه می‌دهد که در لحظات مختلف کیفیت خود را گزارش کرده و به موازات آن بتواند گزارش‌ها و وضعیت شبکه را مطالعه کند. البته آماده‌سازی سامانه فرادید به چند ماه قبل برمی‌گردد، اما به نظر می‌رسد در این مدت نتوانسته تاثیر ویژه‌ای بر بهبود کیفیت خدمات اپراتورها بگذارد، به همین دلیل مسوولان ارتباطی تصمیم گرفتند این سامانه را به صورت عمومی منتشر کنند. اگرچه انتشار اطلاعات سامانه فرادید با مخالفت‌هایی روبرو بوده و ممکن است موجب نارضایتی برخی از اپراتورها شود که نتوانستند نمره قابل قبولی در شاخص‌های کیفی اینترنتی داشته باشند، اما جهرمی معتقد است این اقدام در راستای شفافیت ارایه خدمات به کاربران انجام می‌گیرد.
فیلترینگ، بر کیفیت شبکه تاثیر گذاشته است
یکی از مواردی که باعث می‌شود استفاده از خدمات اینترنتی با کاهش کیفیت و افزایش قیمت مواجه شود، فیلترشکن‌ها هستند، به خصوص پس از فیلتر شدن پیام‌رسان تلگرام که فیلترشکن را روانه بسیاری از گوشی‌ها کرد و استفاده از ابزارهایی جهت دور زدن فیلترینگ، بر کیفیت شبکه و در نتیجه نارضایتی کاربران تاثیر زیادی داشته است. همانطور که جهرمی با اشاره به تاثیر فیلترشکن‌ها بر کیفیت شبکه اینترنت بیان کرد: «میان شاخص‌های کیفی شبکه و تجربه کاربران فاصله عمیقی وجود دارد. وقتی به لحاظ فنی شاخص‌های شبکه را نگاه می‌کنیم، سنجه‌های شبکه نشان می‌دهد که شبکه در وضعیت مناسبی قرار دارد، اما وقتی شکایت‌های مردم که همان QoE یا تجربه کاربران است را می‌بینیم و از تحلیل تماس‌های‌شان در کال‌سنترها و سامانه ۱۹۵ متوجه می‌شویم که تعداد زیادی از مردم به دلیل اینکه از ابزارهای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌کنند و کیفیت آنها نامناسب است، از وضعیت شبکه شکایت دارند، زیرا موضوع فیلترینگ اثر جدی بر کیفیت شبکه گذاشته و نارضایتی کاربران را موجب شده که باید برای آن فکری کرد.»
البته همین حالا هم کاربران اینترنتی می‌توانند نارضایتی خود را نسبت به خدمات اعلام کنند. این مشترکان می‌توانند در صورت مشاهده کیفیت نامناسب یا عدم تطبیق شاخص‌های کیفیت سرویس دریافتی خود با آنچه که در قراردادشان آمده، به سامانه 195 سازمان تنظیم مقررات مراجعه کرده و از اپراتور شکایت کنند. به گفته جهرمی، پس از رونمایی عمومی سامانه سنجش شاخص‌های کیفیت شبکه ملی اطلاعات، در فازهای بعدی مقرر شده نظرات کاربران درباره نحوه پاسخگویی و پشتیبانی و فروش شرکت‌ها و اپراتورها که در سامانه 195 عنوان شده نیز در این سامانه ادغام شود و بدین‌ترتیب امید می‌رود که اپراتورها بیشتر از پیش خود را ملزم به ارتقای شاخص‌های کیفی اینترنت و همچنین پاسخگویی به نیاز کاربران بدانند.
