تکدی‌گری؛ از راه‌های گسترش جرایم و آسیب‌های جامعه
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران یکی از راه‌های گسترش جرایم و آسیب‌های جامعه را تکدی‌گری دانست و با اشاره به آیین‌نامه مصوبه سال ۱۳۷۸ شورای عالی اداری که حدود ۱۱ دستگاه در این حوزه مسوولیت دارند، گفت: به نظر می‌رسد هنوز نتوانسته‌ایم این آیین‌نامه را به‌درستی اجرا کنیم. سیدحسن موسوی‌چلک در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه موضوع تکدی‌گری موضوعی بسیار قدیمی و ریشه‌دار است که تنها مربوط به ایران نیست، اظهار کرد: در سراسر جهان موضوع تکدی‌گری و بی‌خانمانی وجود دارد اما در روش‌ها و اشکال متفاوت انجام می‌گیرد. تکدی‌گری معمولا در کشورهای فقیر و در حال توسعه نمود بیشتری دارد و ایران نیز از این موضوع مستثنی نیست. وی در پاسخ به این سوال که آیا آماری از تعداد متکدیان وجود دارد؟ اظهارکرد: چه در سطح داخلی و چه در سطح بین‌المللی هیچ آماری از تعداد متکدیان در دست نیست، زیرا تکدی‌گری موضوعی نیست که قابل ثبت و شناسایی مستمر باشد. در واقع بیشتر قضاوت‌هایی که در این زمینه وجود دارد یا براساس مشاهدات میدانی یا براساس تعداد متکدیانی است که به مراکز ارجاع یا نگهداری می‌شوند. از سوی دیگر اجرای طرح‌های ضربتی و غیرکارشناسانه و ناکارآمد باعث به دست آمدن آمارهای نادرست در این زمینه می‌شود.
بنابر اظهارات رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، متکدیان در چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند؛ دسته اول افرادی هستند که شغل‌شان تکدی‌گری است و اغلب از این راه کسب درآمد می‌کنند. دسته دوم افرادی هستند که به دلیل نیازمندی و فقر و به منظور تامین معاش به تکدی‌گری روی آورده‌اند. دسته سوم افرادی هستند که درگیر جرایمی مانند مواد مخدر هستند و برای تامین آذوقه و مواد مخدر تکدی‌گری می‌کنند. عده دیگر افرادی هستند که به دلیل بی‌پولی ناشی از مهاجرت تکدی‌گری می‌کنند.
وی ادامه داد: برخی دیگر از متکدیان اتباع بیگانه‌ای هستند که به دلیل بی‌سرپناهی، بی‌هویتی و بی‌شغلی به این کار روی می‌آورند اما برخی دیگر افرادی هستند که در قالب تکدی‌گری به جرایمی مانند قاچاق و توزیع مواد مخدر اقدام می‌کنند. در واقع تکدی‌گری پوششی برای پنهان کردن جرایم آنان به شمار می‌رود.
موسوی‌چلک با بیان اینکه در ایران تکدی‌گری از راه‌های مختلفی مانند دستفروشی، پاک کردن شیشه خودروها و... انجام می‌شود، اظهارکرد: در واقع برخی از افرادی که دستفروشی می‌کنند، فروش کالا بهانه‌ای برای تکدی‌گری آنان است. حال آنکه دستفروشان حقیقی که در قبال ارایه کالا و خدمات پول دریافت می‌کنند به هیچ عنوان به ترحم و کمک مردم تن نمی‌دهند و حاضر به دریافت اعانه نیستند.
به گفته رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، تکدی‌گری در قالب معضل اجتماعی شناسایی شده و دارای عوارض و آسیب‌هایی از جمله افزایش مشارکت متکدیان در ارتکاب جرایم مختلف از جمله جرایم خرد و افزایش احتمال گرایش به مواد مخدر در متکدیان است. در واقع تکدی‌گری جرمی است که افراد از طریق آن قانون را دور می‌زنند. از سوی دیگر برخی با ظاهری غیرآراسته و تظاهر به بیماری یا معلولیت موجب بی‌اعتمادی مردم جامعه می‌شوند زیرا ایرانیان افراد نوع‌دوستی هستند و در صورت مواجهه با افرادی که در قالب فقرا کلاهبرداری می‌کنند اعتمادشان به‌طور کلی از بین می‌رود و همین امر موجب می‌شود برای اعمال خیر حقیقی نیز کار خود را به تاخیر بیندازند.
وی در ادامه یکی از راه‌های گسترش جرایم و آسیب‌ها را تکدی‌گری دانست و گفت: قانون حوزه قضایی کشور در مواردی به منظور برخورد با متکدیان قوانینی را پیش‌بینی کرده اما تجربه نشان داده برخوردهای قضایی و بگیر و ببندها منجر به تاثیرگذاری پایدار برای کنترل و کاهش تکدی‌گری نشده است. اگرچه قانون‌گذاران درباره موضوع تکدی‌گری قوانینی نوشته‌اند اما در این زمینه باید به مردم نیز آموزش‌هایی ارایه کرد تا به هر فردی کمک نکنند و مروج آسیب‌ها نباشند و در صورتی که تمایل به کمک به دیگران دارند، از محل منابع اجتماعی و موسسات معتبر به نیازمندان کمک‌رسانی کنند. رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ادامه داد: طبق ایین‌نامه مصوب سال ۱۳۷۸ شورای عالی اداری وظایف دستگاه‌های مختلف در خصوص متکدیان مشخص شده است اما به نظر می‌رسد شهرداری، بهزیستی و نیروی انتظامی بیش از هر دستگاه دیگری درگیر این موضوع هستند و بیشترین بار روی دوش آنهاست چراکه ما در انجام کارهای گروهی به‌خوبی عمل نمی‌کنیم.
وی با اشاره به آیین‌نامه مصوبه سال ۱۳۷۸ شورای عالی اداری که حدود ۱۱ دستگاه در این حوزه مسوولیت دارند و از جمله آنها سازمان برنامه و بودجه است، گفت: در این آیین‌نامه پیش‌بینی شده است که سازمان برنامه و بودجه، بودجه لازم را به منظور ساماندهی متکدیان برای دستگاه‌های مرتبط پیش‌بینی کند، شهرداری مکان و هزینه‌های جاری را تامین کند و نمایندگان دستگاه‌هایی همچون بهزیستی، کمیته امداد، دادگستری، نیروی انتظامی، علوم پزشکی و.... در مکان پیش‌بینی شده حضور داشته باشند. به نظر می‌رسد هنوز نتوانسته‌ایم این آیین‌نامه را به‌درستی اجرا کنیم.
موسوی‌چلک در پایان در پاسخ به این سوال که مردم در برخورد با متکدیان باید چگونه رفتار کنند؟ اظهار کرد: مردم نباید به‌صورت مستقیم به متکدیان کمک کنند زیرا کمک‌های مستقیم عاملی برای تشویق متکدیان و افزایش تکدی‌گری است. حتی در دین اسلام به این موضوع اشاره شده است که اگر مردم قصد دارند به فقیران کمک کنند ابتدا به ارحام و خویشان نیازمند سپس به ایتام کمک کنند البته تحت هیچ شرایطی نباید به متکدیان بی‌احترامی کرد اما قرار نیست که افراد از هر دستفروشی خرید کنند یا اگر کسی دست نیازی به آنان دراز کرد به آنان کمک کنند چراکه بسیاری تفاوت نیازمند و غیرنیازمند را نمی‌توانند تشخیص دهند.
