بازگشت به ایده استاد- شاگردی برای توسعه اشتغالزایی

گروه بنگاه ها|

 طرح «کارآموزی در محیط واقعی کار» یکی از طرح‌های اجرایی برای بهبود شاخص‌های اشتغالزایی در جامعه و متعاقب آن کاهش آسیب‌های معیشتی و اقتصادی است که در حال حاضر  در مسیر عملیاتی شدن قرار دارد، طرحی که در عین حال که به افراد بیکار و فاقد مهارت فرصت کار کردن در محیط‌های واقعی را می‌دهد، برای کارفرماها هم محاسنی دارد و می‌توانند افراد جویای کار را در کارگاه‌های خود مشغول به کار کنند. ایده‌ای که شاید وقت آن رسیده باشد که ابعاد و زوایای گوناگون آن از منظر تحلیلی مورد بررسی قرار بگیرد. این طرح به واقع مشابه همان طرح‌ استاد، شاگردی قدیم است که در سطح جامعه باب بود و خانواده‌ها فرزندانشان را برای یاد گرفتن حرفه و کار به کارگاه‌های دوست و آشناهایشان می‌فرستادند.

از منظر قانونی در راستای اجرایی کردن بند2 سیاست‌های کلی اشتغال ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و بند 5 سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، طرح مهارت آموزی در محیط کار واقعی با رویکرد ایجاد بسترهای لازم برای اشتغال مولد و پایدار و همچنین استمرار و تثبیت اشتغال فرصت‌های موجود و مورد نیاز جامعه به ویژه در مشاغل خرد و خانگی با استفاده از ظرفیت بخش‌های غیردولتی در توسعه آموزش‌های مهارتی و نیز برای استفاده از ظرفیت‌های آموزشی موجود در محیط‌های کارگاهی و در راستای توسعه و تنوع الگوهای آموزشی تدوین شده است. بر اساس این طرح کارآموزان واجد شرایط 4الی 6ماه نزد کارآفرینان به آموزش و مهارت آموزی می‌پردازند و طی این مدت دولت یک‌سوم حقوق قانونی و بیمه کارآموزان را تقبل می‌کند تا کارفرمایان انگیزه بیشتری برای به کارگیری جوانان داشته باشند. دولت دورنمای اشتغال حداقل 150هزار نفر در هر سال را در استان‌های گوناگون در این طرح پیش‌بینی کرده تا بعد از انتقال دانش لازم جوانان با مهارت‌های بیشتری وارد بازار کار کشور شوند.

   مهارت آموزی در محیط واقعی کار  در حال اجرا است

ایلام یکی از استان‌هایی است که تلاش می‌کند سهم افزون‌تری در مهارت آموزی به جوانان را از خلال اجرای این طرح به دست آورد. مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان ایلام در همین خصوص می‌گوید: مهارت آموزی در محیط واقعی یکی از روش‌های آموزش فنی و حرفه‌ای است که در آن مهارت و شایستگی‌های مورد نیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی از مربی به مهارت آموز همزمان با فرآیند تولید محصول و ارایه خدمت منتقل می‌شود.

احسان جمشیدزاده افزود: در این طرح متقاضی در کنار استاد کار (مربی) و در محیط کار واقعی دوره آموزشی مهارتی را به مدت حداقل طول استاندارد آموزشی و حداکثر یک سال سپری می‌کند. متقاضیان مهارت‌آموزی در قالب این طرح به عنوان کارآموز آموزش‌های فنی و حرفه‌ای شناخته شده و با توجه به قراردادی که به امضا می‌رسد بیمه مسوولیت مدنی آنها به عهده سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و مشمول قوانین کار و تأمین اجتماعی در این مدت نمی‌شوند.وی با تاکید بر لزوم همراهی صنف‌های مهارتی برای نهادینه شدن طرح مهارت آموزی در محیط کار، در صورت تمایل کارآموزان پس از اتمام دوره آموزشی ۶ ماه تا یک سال، می‌توانند با شرکت در آزمون‌های فنی و حرفه‌ای و کسب قبولی گواهی نامه رشته‌ای خود را دریافت کنند. وی آشنایی با محیط کسب و کار، کسب تجربه، آماده‌سازی و ایجاد خودباوری در مهارت آموز برای ورود به عرصه اشتغال و کارآفرینی، حفظ و پایداری مشاغل سنتی و بومی خصوصاً در صنایع دستی را از اهداف این طرح عنوان کرد. به گفته جمشیدزاده، کمک به بنگاه‌های فعال به منظور شناسایی و جذب نیروی کار مستعد و توانمند، کاهش هزینه‌های جذب و به‌کارگیری نیروهای فاقد مهارت، ایجاد اشتغال برای کارآموزان و استفاده از ظرفیت و توان آموزشی عملی بنگاه‌های اقتصادی از دیگر اهداف این طرح است.

   انتقال دانش و تجربه

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان خراسان جنوبی در خصوص برنامه‌های این اداره کل برای اجرای طرح محیط واقعی کار می‌گوید: مهارت آموزی جوانان در محیط واقعی یکی از روش‌های آموزش فنی و حرفه‌ای است که در آن مهارت و شایستگی‌های مورد نیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی از مربی به مهارت آموز همزمان با فرآیند تولید محصول و ارایه خدمت منتقل می‌شود. خوش‌آیند آشنایی با محیط کسب و کار، کسب تجربه و آماده‌سازی و ایجاد خودباوری در مهارت آموز برای ورود به عرصه اشتغال و کارآفرینی، حفظ و پایداری مشاغل سنتی و بومی خصوصاً در صنایع دستی، کمک به بنگاه‌های فعال به منظور شناسایی و جذب نیروی کار مستعد و توانمند، کاهش هزینه‌های جذب و به‌کارگیری نیروهای فاقد مهارت، ایجاد اشتغال برای کارآموزان و استفاده از ظرفیت و توان آموزشی عملی بنگاه‌های اقتصادی را از اهداف این طرح عنوان کرد. وی به شرایط افرادی که می‌توانند از این طرح بهره‌مند گردند اشاره کرد و گفت: اعلام کتبی علاقه‌مندی و تمایل به شرکت در طرح، داشتن حداقل 15 سال، تابعیت ایرانی، داشتن توانایی لازم متناسب با آموزش موردنظر از جمله شرایط مهارت آموز در این طرح است. خوشایند افزود: در صورت تمایل کارآموزان پس از اتمام دوره آموزشی شش ماه تا یک سال، می‌توانند با شرکت در آزمون‌های فنی و حرفه‌ای گواهی نامه رشته‌ای را که فراگرفتند، دریافت کنند.

  پاسخ به دغدغه کارفرمایان

پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور می‌کند آن است که کارفرمایان تا چه اندازه با این طرح همراهی کرده اند؛ یاور محمدی مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه در پاسخ به این پرسش با بیان اینکه طرح«کارآموزی در محیط واقعی کار» ارتقای سطح مهارت‌ افراد جویای کار را دنبال می‌کند، می‌گوید: در این طرح کارفرماها بدون اینکه دغدغه قوانین تامین اجتماعی و قانون کار را داشته باشند، افراد بیکار را در کارگاه‌های خود به‌کار می‌گیرند.

محمدی اضافه کرد: تا سال 1396 مشکلات مربوط به قانون تامین اجتماعی و قانون کار باعث بی‌رغبتی کارفرماها به جذب کارآموز می‌شد که در قالب طرح «کارآموزی در محیط واقعی کار» نیازی نیست کارفرما فرد را تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دهد، ضمن اینکه از ضوابط قانون کار هم معاف است.

محمدی گفت: افرادی که در قالب این طرح در کارگاه‌ها مشغول می‌شوند تحت پوشش بیمه مسوولت مدنی بوده و در صورتی که حین کار با مشکلی مواجه شوند یا احیانا فوت کنند، دولت موظف به پرداخت خسارت و حتی دیه است. مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه ادامه داد: در این طرح هر فرد می‌تواند در یک دوره شش ماهه تا یک ساله مراحل آموزش را به صورت تجربی در کارگاه‌ها سپری کرده و پس از پایان دوره با شرکت در آزمون گواهینامه بین‌المللی مهارت دریافت کند. محمدی گفت: تمام افرادی که امکان کار کردن در کارگاه‌های بخش خصوصی را داشته باشند، می‌توانند در طرح «کارآموزی در محیط واقعی کار» مشغول به یادگیری حرفه و مهارت مورد علاقه خود شوند. همچنین کارگاه‌هایی که کد بیمه‌ای داشته و مجوز رسمی از اتحادیه گرفته باشند، می‌توانند در قالب طرح “کارآموزی در محیط واقعی کار “ کارآموز جذب کنند.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان کرمانشاه با دعوت کارفرماها و افراد جویای مهارت برای شرکت در این طرح اضافه کرد: در این طرح بخش خصوصی در فرآیند آموزش و مهارت آموزی به کمک بخش دولتی آمده و روش اجرای آن مشابه طرح‌های استاد-شاگردی قدیم است که در سطح جامعه دیده می‌شد.

وی گفت: امسال سهمیه اجرای این طرح برای استان کرمانشاه جذب 1324 نفر است که تا مهر ماه بیش از هزار نفر جذب این طرح شدند.

محمدی اضافه کرد: سال گذشته هم سهمیه استان کرمانشاه برای اجرای این طرح 1286 نفر بود که در نهایت 2059 نفر در این طرح شرکت کنند که نشان از استقبال کارفرماها و افراد جویای کار از این طرح دارد.

آن‌گونه که از اظهارنظرهای افراد مرتبط با این طرح در استان‌های مختلف کشورمان پیداست، در طرح مهارت آموزی در محیط کار واقعی متقاضی در کنار استاد کار و در محیط کار واقعی دوره آموزشی مهارتی را سپری می‌کند و با محیط کسب و کار آشنا می‌شود و ضمن خودباوری برای ورود به عرصه اشتغال و کارآفرینی آماده می‌شود. ضرورتی که سال‌ها اقتصاد و تولید کشورمان به دلیل کمبود مهارت در نیروهای کار با مشکلات عدیده‌ای مواجه بودند و دولت با اجرای ایده‌هایی از جنس کارآموزی در محیط واقعی کار تلاش می‌کند تا بخشی از این مشکلات را پوشش دهد.