«قدرت سیبری» بستری برای تحکیم روابط چین و روسیه
گروه جهان|
ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه و شی جینپینگ رییس‌جمهوری چین، خط لوله انتقال گاز روسیه از سیبری به چین را در جریان یک تماس ویدئویی افتتاح کردند. ابر پروژه «قدرت سیبری» خط لوله 1800 مایلی است که گاز روسیه را به چین میرساند. چین شریک مهم روسیه در عرصه انرژی است و بخش قابل توجهی از نفت و گاز روسیه به این کشور صادر می‌شود.
«قدرت سیبری» یکی از سه طرح اصلی خط انتقال گاز روسیه است که نقش کرملین را به عنوان مهم‌ترین صادرکننده گاز جهان مستحکم می‌کند. روسیه قرار است در هفته‌های آتی دو طرح خط انتقال گاز دیگر را نیز به مقصد آلمان و ترکیه افتتاح کند.
به اعتقاد ناظران، این کانال 55 میلیارد دلاری شاهکاری از زیرساخت انرژی و مهندسی سیاسی است. نشریه وال‌استریت ژورنال در این باره نوشته: «این بزرگ‌ترین پروژه انرژی روسیه از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است. پروژه موسوم به «قدرت سیبری» با تقویت همکاری روسیه و چین، فصلی جدید را در روابط دو قدرت بزرگ جهانی می‌گشاید، دو قدرتی که هر یک جداگانه با چالش ایالات متحده امریکا روبرو هستند. »
این خط‌لوله پنج هزار و ۱۱۱ کیلومتر در چین و سه هزار کیلومتر در روسیه امتداد دارد. خط لوله مشترک در بخش روسی، میدان‌های «کوویکتین» و «چایاندین» را در سیبری به شهر «ولادی وستوک» پیوند می‌دهد. بخش چینی این خط لوله نیز هشت استان را شامل می‌شود و از استان هیلونگجیانگ در شمال شرقی تا شانگهای در شرق کشیده شده است. پیش‌بینی شده چین در سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ میلادی این خط لوله را تکمیل کند تا بتواند گاز وارداتی از روسیه را به شانگهای هدایت کند. له یوچنگ معاون وزیر خارجه چین، دوشنبه از طرح انتقال گاز روسیه به کشورش به عنوان یکی از «پروژه‌های قرن» در چارچوب همکاری‌های پکن‌ـ مسکو یاد کرده است. هزینه ساخت خط لوله انتقال گاز از روسیه به چین ۵۵ میلیارد دلار تخمین زده شده است. پیش‌بینی می‌شود که از سال ۲۰۲۲ یا ۲۰۲۳ میلادی سالانه ۳۸ میلیارد مترمکعب گاز از طریق این خط لوله از روسیه به چین صادر شود. رقمی که معادل ۹.۵ درصد از گاز مصرفی در چین است. معاون وزیر خارجه چین همچنین گفته: «این خط لوله نخستین خط راهبردی فرامرزی گاز طبیعی زمینی در شمال شرقی چین به شمار می‌رود که ضمن پیشبرد همکاری عملی میان دو کشور، حاصل استفاده متقابل از برتری‌های دو طرف و تلاش برای تحقق رستاخیز مشترک بوده و نیز هدیه بزرگ برای گرامیداشت هفتادمین سالگرد برقراری روابط سیاسی میان چین و روسیه و ورود روابط راهبردی همه‌جانبه دو کشور به عصر جدید است.» له یو چنگ تاکید کرده، علاوه بر این خط لوله گاز طبیعی، پل جاده «هی هه» و پل خط راه‌آهن «دونگ جیانگ» نیز به ترتیب مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند و به نخستین پل‌ها روی رودخانه مرزی چین و روسیه تبدیل خواهند شد. ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه، نیز این طرح را «بزرگ‌ترین طرح عمرانی جهان» خوانده است.
شرکت نفت و گاز روسی گازپروم در سال ۲۰۱۴ قراردادی برای صادرات گاز با شرکت ملی نفت چین امضاء کرد که ارزش آن بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. سال ۲۰۱۴ میلادی مصادف با کاهش سطح روابط مسکو با اتحادیه اروپا به دنبال الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه بود.
تشدید رقابت برای فروش نفت
خط لوله جدید رقابت را برای فروشندگان گاز به چین از جمله ترکمنستان تشدید می‌کند. ژان باپتیست دوبرویل از تیم تحلیل بازار گاز طبیعی آژانس انرژی بین‌المللی به رویترز گفته: «با شروع به کار این خط لوله انتظار می‌رود که رشد تقاضای گاز چین نسبت به سال‌های گذشته کمتر شود. مثلا انتظار می‌رود که تقاضای چین برای گاز نسبت به 9 ماهه نخست سال 2019 میلادی حدود 10 درصد ـ نسبت به سال گذشته ـ کاهش پیدا کند.» به‌گفته این کارشناس، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که رشد تقاضای چین برای واردات گاز تا سال 2024 میلادی حدود هشت درصد باشد.
رویترز نوشته، مسکو علاوه بر خط لوله قدرت سیبری، در حال مذاکره با چین است تا فروش گاز را از مسیرهای دیگر از جمله مغولستان و قزاقستان افزایش دهد اما هنوز توافقی در این بخش‌ها حاصل نشده است.
روسیه در دهه گذشته نیز صادرات نفت به چین را به‌طور چشمگیری افزایش داد که چالشی جدی برای عربستان سعودی ایجاد کرد، کشوری که در مقاطعی اصلی‌ترین صادرکننده نفت به چین بوده است. روسیه برای صادر کردن نفت به چین یک خط لوله نفت راه‌اندازی کرد که امروزه در روز 600 هزار بشکه نفت صادر می‌کند. مسکو همچنین بندر جدیدی را در کوزمینو در اقیانوس آرام راه‌اندازی کرد.
تقویت همکاری‌های چین و روسیه در شرایطی است که روابط هر دو کشور با ایالات متحده در یکی از پرچالش‌ترین دوره‌های خود است. چین علاوه بر انتقاد از سیاست‌های واشنگتن در قبال تایوان، تحولات هنگ‌کنگ و در مجموع منطقه شرق آسیا، وارد یک جنگ تجاری تمام‌عیار با امریکا شده که اقتصادش را هم تحت تاثیر قرار داده است. روسیه نیز علاوه بر متهم شدن به دخالت در انتخابات امریکا از سوی دموکرات‌ها که تاکنون به وضع تحریم‌های متعددی علیه این کشور منجر شده، با خروج یکجانبه واشنگتن از پیمان‌های نظامی در آستانه یک رقابت تسلیحاتی جدی با ایالات متحده امریکا قرار دارد، شرایطی که بسیاری آن را یادآور دوران جنگ سرد می‌دانند.
