کسری تراز تجاری با اروپا

گروه تجارت |

تجارت ایران با کشورهای اروپایی تا پایان فصل سوم سال 2019 چگونه رقم خورده است؟ صادرکنندگان و واردکنندگان ایرانی چه کالاهایی را صادر یا وارد کرده‌اند و اینکه مهم‌ترین مبادی صادراتی و وارداتی ایران کدام کشورها بوده اند؟ تحلیل داده‌های آماری بیانگر این است که تراز تجاری کالایی ایران با اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست 2019 با کسری 2.8 میلیارد یورویی همراه بوده است، که علت افزایش 4.5میلیارد یورویی کسری تجاری در مقایسه با مدت مشابه سال 2018 را می‌توان کاهش 94 درصدی ارزش صادرات ایران به این کشورها، با وجود افت 51 درصدی ارزش واردات ایران از اتحادیه اروپا نسبت داد. موثرترین عامل در کاهش صادرات ایران به اتحادیه اروپا، کاهش صادرات به کشورهای ایتالیا، اسپانیا، فرانسه یونان بوده است. مشاهده سبد صادراتی ایران نشان می‌دهد، «سوخت‌های معدنی، روان‌کننده‌ها و محصولات مرتبط» در 9 ماه نخست سال 2018 و «کالاهای صنعتی (ساخت) - طبقه‌بندی شده بر حسب مواد» در سال 2019 عمده‌ترین کالای صادراتی به اتحادیه اروپا در این بازه زمانی بوده است. در مقابل، «ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل» عمده‌ترین کالایی بوده که ایران در مدت اقدام به واردات آن از اتحادیه اروپا کرده است. از سوی دیگر، چهار مبدا عمده وارداتی ایران از اتحادیه اروپا از نظر ارزشی در زمان یاد شده، «آلمان، ایتالیا، هلند و فرانسه» بوده است. در مقابل چهار مقصد عمده صادراتی ایران، « آلمان، ایتالیا، اسپانیا و رومانی» گزارش شده‌اند.

  روند تجارت ایران با اتحادیه اروپا

ارزش تجارت کالایی ایران و اتحادیه اروپا طی 9 ماهه نخست سال 2019 برابر با 15.4 میلیارد یورو بوده است که این مقدار نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حدود 145 درصد توامان کاهش یافته که علت آن، کاهش توام صادرات و واردات ایران از اتحادیه اروپا، بوده است. همچنین مطابق آمارها، تراز تجاری ایران با اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست 2019 با کسری 2.8 میلیارد یورویی همراه بوده؛ این در حالی است که تراز تجاری ایران در نه ماهه نخست 2018 مثبت و برابر با 1.7 میلیارد یورو بوده است. علت منفی شدن تراز تجاری ایران با اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست 2019، کاهش 94 درصدی صادرات و کاهش حدود 51 درصدی واردات نسبت به نه ماهه نخست 2018 بوده است.

براساس داده‌های منتشر شده، ایران در نه ماهه نخست سال 2019 حدود 500 میلیون یورو کالا به اتحادیه اروپا صادر کرده که این رقم با کاهش حدود 94 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته همراه بوده است. از آن‌سو، ارزش صادرات کالایی ایران در کلیه ماه‌های 2019 (از ژانویه تا سپتامبر) از مدت زمان مشابه سال گذشته به‌طور قابل ملاحظه‌ای پایین‌تر بوده و از ژوئن تا سپتامبر 2019 نیز روند نزولی را طی کرده است. علاوه بر کاهش شدید ارزش صادرات ایران به اتحادیه اروپا، مقدار وزنی صادرات ایران به این اتحادیه نیز با کاهش چشمگیری همراه بوده به‌طوری که مقدار صادرات ایران به اتحادیه اروپا طی نه ماهه نخست 2019 حدود 5.3 هزارتن بوده که با افت حدود 95 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال 2018 همراه بوده است.

  روند صادرات کالایی

از سوی دیگر، مقایسه گروه کالاهای صادراتی ایران به اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست سال 2019 و مدت مشابه سال قبل حاکی از تغییر قابل توجه در گروه کالاهای صادراتی ایران به اتحادیه اروپا در سال جاری است. به‌طوری‌که سهم صادرات سوخت‌های معدنی، روان‌کننده‌ها و محصولات مرتبط از کل صادرات، از حدود 89 درصد در نه ماهه سال 2018 به حدود 0.5 درصد در نه ماهه سال 2019 کاهش یافته، که این امر موجب افزایش سهم صادرات در سایر گروه‌ها طی نه ماهه سال 2019 شده است.

 جزییات صدورکالاهای ایرانی به تفکیک گروه‌های کالایی به اتحادیه اروپا در 9 ماه نخست سال 2018 بیانگر این است که «مواد ومحصولات غذایی و حیوانات زنده (1درصد) سوخت‌های معدنی، روان‌کننده‌ها و محصولات مرتبط (89 درصد)، مواد شیمیایی و سایر محصولات مرتبط (3 درصد)، کالاهای صنعتی (ساخت) طبقه‌بندی شده برحسب مواد (4 درصد) ‌و در نهایت ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل (3 درصد) » عمده‌ترین کالاهای صادراتی ایران در سبد صادراتی کشور به شمار می‌رود.  اما مقایسه صدور این کالاها به اتحادیه اروپا در 9 ماه نخست سال 2019 نشان از این دارد که ترکیب گروه‌های کالایی و درصد آنها در سبد صادراتی ایران دستخوش تغییرات زیادی شده است؛ به‌طوری‌که مطابق آمارها، مواد ومحصولات غذایی و حیوانات در این بازه زمانی 28 درصد از سهم صادرات به اروپا را به خود اختصاص داده‌اند. گروه کالایی دیگری که سهم بیشتری در سبد صادراتی ایران به اروپا در 9 ماه نخست 2019 داشته، کالاهای صنعتی (ساخت) طبقه‌بندی شده بر حسب مواد گزارش شده که سهم 30 درصدی را نشان می‌دهد. مواد شیمیایی و سایر محصولات مرتبط 18 درصد و ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل نیز سهم 28درصدی را از آن خود کرده‌اند.

  مقاصد صادراتی

از سوی دیگر، تحلیل داده‌های آمار تجارت خارجی کشور با اروپا بیانگر این است که چهار مقصد عمده صادراتی ایران در نه ماهه نخست 2019 به ترتیب ارزش صادرات، کشورهای«آلمان، ایتالیا، اسپانیا و رومانی» هستند. مطابق آمارها، در نه ماهه نخست سال 2019 صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا  (به جز 4 کشور) کاهش یافته است. بیشترین کاهش صادرات ایران طی نه ماهه نخست 2019 نسبت به نه ماهه سال 2018، متعلق به کشورهای فرانسه، یونان، اسپانیا و اتریش بوده است. موثرترین عامل در کاهش صادرات ایران به اتحادیه اروپا، کاهش صادرات به کشورهای ایتالیا (با سهم حدود منفی 29 واحد درصد)، اسپانیا (با سهم حدود منفی 21.3 واحد درصد)، فرانسه (با سهم حدود منفی 17.5 واحد درصد) و یونان (با سهم حدود منفی 12.7 واحد درصد) بوده است. در نه ماهه نخست سال 2019 نسبت به مدت مشابه سال 2018، صادرات ایران به کشورهای« دانمارک، استونی، لتونی وبلغارستان» افزایش یافته است.

  روند واردات کالایی

از سوی دیگر، روند ورود کالا از اتحادیه اروپا به کشور نشان می‌دهد، وارد‌کنندگان ایرانی در نه ماهه نخست سال 2019 حدود 3.4 میلیارد یورو کالا از اتحادیه اروپا وارد کرده‌اند که این رقم با کاهش حدود 51 درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته همراه بوده است. براساس داده‌های منتشر شده، ارزش واردات کالایی ایران در کلیه ماه‌های 2019 (از ژانویه تا سپتامبر) در مقایسه با مقادیر مشابه سال 2018، به‌طور قابل توجهی پایین‌تر بوده و از جولای تا سپتامبر 2019 نیز روندی نزولی را طی کرده است.

روند مقداری واردات ایران از اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست سال 2019 با نوسان همراه بوده به گونه‌ای که در ماه‌های «فوریه، مارس، ژوئن، جولای و آگوست» این سال با افزایش نسبت به ماه مشابه سال قبل روبه‌رو بوده و در سایر ماه‌ها با کاهش نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل همراه بوده است.

مقایسه گروه کالاهای واردات ایران از اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست سال 2019 و مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد، سهم واردات گروه کالایی ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل و کالاهای گروه ساخته شده طبقه‌بندی شده توسط مواد، در نه ماهه نخست سال 2019 نسبت به مدت مشابه سال 2018 کاهش یافته و سهم سایر گروه‌های کالایی در مدت مذکور افزایش یافته است. براساس آمارها، «مواد ومحصولات غذایی و حیوانات زنده، مواد خام، غیرقابل خوردن، به جز سوخت، مواد شیمیایی و سایر محصولات مرتبط، کالاهای صنعتی (ساخت) ‌طبقه‌بندی شده بر حسب مواد، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل ونقل» جزو عمده‌ترین کالاهایی بودند که ایران در 9 ماه نخست سال 2018 از اتحادیه اروپا وارد کشور کرده‌اند.

  مبادی وارداتی

چهار مبدا عمده وارداتی ایران از اتحادیه اروپا در نه ماهه نخست سال 2019 به ترتیب ارزش واردات شامل «آلمان، ایتالیا، هلند و فرانسه» بوده است. ذکر این نکته ضروری است که در همین بازه زمانی، واردات ایران از اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، به جز 5 کشور« بلغارستان، یونان، کرواسی، قبرس و مالت» کاهش یافته است . بیشترین کاهش واردات ایران در نه ماهه ابتدایی سال 2019 نسبت به مدت مشابه سال 2018 به ترتیب از کشورهای«لوکزامبورگ، لتونی، سوئد، فنلاند، اسلواکی و رومانی» بوده است.

همچنین موثرین عامل در کاهش واردات ایران از اتحادیه اروپا، کاهش واردات از کشورهای آلمان با سهم حدود منفی 14 واحد، ایتالیا با سهم حدود منفی 8.5 واحد درصد، فرانسه با سهم حدود منفی 6.5 واحد درصد و اسپانیا با سهم حدود منفی 5 واحد درصد بوده است.