در حاشیه مدارس

در دوره‌ای که خبرهایی مبنی بر تیغ‌زنی و مصرف مخدرهای توهم‌زا در برخی مدارس، به خبر مهم روز تبدیل شده بود، وزارت آموزش و پرورش و مدیران سازمان بهزیستی از لزوم حضور روانشناسان در مدارس حرف زدند. اما با فروکش کردن انعکاس این اخبار، موضوع آسیب‌های اجتماعی در مدارس دوباره به حاشیه رفت.

کودکان در مناطق محروم‌تر در معرض آسیب‌های ترک تحصیل، اعتیاد، رفتارهای پرخطر جنسی، درگیری‌های فیزیکی و نزاع، افسردگی و... هستند و در مناطق کمتر محروم، با همین آسیب‌های اجتماعی با شکلی دیگر مواجه هستند. وزارت آموزش و پرورش سال‌ها با همان شیوه حفظ متون درسی، سیستم آموزشی کشور را پیش می‌برد و آموزش و مهارت‌های زندگی، اولویت آخر آموزش و پرورش هم نیست.

حضور معلمان پژوهشی در مدارس در سال‌های گذشته با توجه به کسری بودجه این وزارت کاهش یافته و این در حالی است که آمار آسیب‌های اجتماعی که ازسوی مسوولان آموزش و پرورش اعلام می‌شود، روندی صعودی را نشان می‌دهد. آنگونه که پیش از این معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش گفته بود، ۳۰ درصد دانش‌آموزان به‌شدت نیاز به توانمندسازی دارند و در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند. اما شاید آمار و ارقام واقعا بدتر از این رقم رسمی باشد.

اما با وجود انتقادهای از درون این وزارتخانه، به نظر می‌رسد آموزش و پرورش نیازمند خانه تکانی و بازنگری جدی در سیاست‌های است. وزارتخانه‌ای که در همه سال‌های گذشته وزرای قوی در راس آنها قرار نگرفته است و اگر هم وزیری، ایده‌ای داشته، سیستم سنتی و فشل آن و فشارهای بیرونی، جلوی تحول در نظام آموزشی را گرفته است. بطحایی، وزیر سابق آموزش و پرورش نیز که در روزهای اول حضورش در این وزارتخانه گفته بود می‌خواهد فضای مدارس را از فضایی که دانش‌آموزان پس از تعطیلی از آن فرار می‌کنند تغییر دهد و مدرسه را محیطی با نشاط برای دانش‌آموزان کند. اما او نیز ناکام این وزارتخانه را برای معاونت در دانشگاه آزاد ترک کرد.

حالا معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی از اجرای طرح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در میان دانش‌آموزان تهرانی خبر داده و گفته است: مددکاران بهزیستی در مدارس حضور خواهند داشت. حبیب‌الله مسعودی فرید در مورد طرح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در میان دانش‌آموزان گفت: این طرح در درجه اول به وزارت آموزش و پرورش واگذار شده است و در میان دانش‌آموزان اجرایی می‌شود.

او افزود: هدف این طرح ارتقا سلامت روانی و اجتماعی دانش‌آموزان و شناسایی مهم‌ترین آسیب‌هایی است که بچه‌ها با آن درگیر هستند. وی اظهار کرد: در درجه بعد اگر پس از وقوع آسیب نیاز به ارجاع و رفع آسیب وجود داشته باشد، ابتدا از سوی مشاوران این وزارتخانه اقدامات لازم انجام می‌شود و اگر مشکل برطرف نشد به سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت ارجاع داده می‌شود.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه هدف این طرح این بود که داخل وزارت آموزش و پرورش انجام شود هر موردی را به ما ارجاع ندهند، گفت: اگر در خود سیستم و سطح‌بندی خدمات انجام شود مشکلی ایجاد نمی‌شود و خود وزارتخانه می‌تواند در راستای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان اقدام کند به‌طوری که یک مشاور خوب با دارا بودن مهارت آموزی و مهارت‌های زندگی و آگاهی از تمامی آسیب‌ها می‌تواند دانش‌آموزان را در جهت پیشگیری از آسیب راهنمایی و هدایت کند. فرید ادامه داد: البته سازمان بهزیستی در خصوص تدوین دروس مربوط به مددکاران اجتماعی و استقرار مددکاران در مدارس همکاری‌های لازم را انجام داده است.وی گفت: آمادگی لازم را داریم تا هر کمکی که آموزش و پرورش در خصوص اجرای این طرح داشت را انجام دهیم. او در مورد تعداد دانش‌آموزانی که تحت پوشش این طرح هستند، گفت: در ابتدا قرار بود در هر استان چند مدرسه تحت پوشش طرح نماد یا همان پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باشد و به مرور تمامی مدارس در استان‌های مختلف تحت پوشش قرار گیرد.

به گفته او، در برخی شهرستان‌ها مثل شهرستان نظرآباد تمامی مدارس تحت پوشش این طرح قرار دارند و اگر در شهرستان‌های استانی احساس نیاز بیشتری در خصوص پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی احساس شد و وجود داشت مدارس بیشتری تحت پوشش قرار می‌گیرند و کارشناسان و مشاوران در جهت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی اقدامات لازم را انجام می‌دهند.

وی تأکید کرد: در تهران امسال قرار است این طرح اجرا شود و دانش‌آموزان تحت پوشش طرح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی قرار گیرند.معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی افزود: نهادهای مختلفی در خصوص اجرای این طرح همکاری می‌کنند به‌طوریکه نیروی انتظامی، قوه‌قضاییه، بنیاد برکت، بهزیستی، آموزش و پرورش و کمیته امداد از جمله این سازمان‌ها هستند. احمد پدرام، روانشناس کودک درباره آسیب‌های اجتماعی که دانش‌آموزان در معرض آنها قرار گرفته‌اند با بیان اینکه روابط امروز کودکان ما حتی تا بزرگسالی دچار مشکل است، معتقد است: باید در سیستم آموزشی بازنگری داشته باشیم چراکه گاهی این سوال مطرح می‌شود که آیا مشاور نیامده است که به بچه‌های ما هدف زندگی را یاد بدهد و روابط انسانی و مهارت‌های ارتباطی را بیاموزد؟ او با اشاره به کمپ‌های دانش‌آموزی گفت: ماهانه مبالغ سنگینی برای مطالعه فرزندان در سالن‌های مطالعه تحت عنوان «کمپ‌های دانش‌آموزی» گرفته می‌شود که اینها متفاوت از کمپ اعتیاد نیست و فشار عاطفی بسیاری بر دانش‌آموزان، والدین و حتی معلمان وارد می‌کند. او به «تعادل» گفت: معلمان امروز تحت فشار اقتصادی بسیاری هستند و حقوق آنها کفاف زندگیشان را نمی‌دهد و برخی ناچار به فعالیت‌های دیگری هستند. آیا می‌توان از این معلم انتظار داشت به دانش‌آموز مهارت‌های زندگی بیاموزد؟ می‌توانیم انتظار داشته باشیم دانش‌آموز از مدرسه فراری نباشد؟ وی با بیان اینکه تمام فضای آموزش ما را اضطراب فرا گرفته است، افزود: آموزشگاه‌ها امروز نه تنها به فرزندان ما بیماری می‌دهند، بلکه اضطراب زیادی را به آنان تزریق می‌کند به‌طوری که ۴۵ درصد دانش‌آموزان دچار این چالش می‌شوند.