چگونگی ورود اوراق «گام» به بازار ثانویه

گروه بورس|

تامین مالی یکی از مسائلی است که در بنگاه‌های اقتصادی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این میان اگر احتیاج به تامین مالی برای شرکت‌ها معطوف به تامین سرمایه در گردش باشد اهمیت این مساله دوچندان می‌شود. در ایران طی چند سال اخیر مشکلات عدیده پیش روی بنگاه‌ها سبب شده تا بسیاری از شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های فعال در بخش صنعت نتوانند به خوبی از پس مشکلات خود در بازپرداخت تعهدات کوتاه‌مدت برآیند. این مشکل در دو سال گذشته و پس از تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده تشدید شده و بسیاری را برآن داشته تا برای رفع مشکلات خود در خصوص سرمایه در گردش به بازار پول مراجعه کنند.

بر این اساس تنگنای بانکی و کاهش قدرت تسهیلات‌دهی بانک‌ها به بخش‌های اقتصادی، اوراق گواهی اعتبار مولد را در مرکز توجه قرار داده؛ به نحوی که دولت قرار است ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیاردتومان از این اوراق منتشر کند.

به گزارش مهر، تنگنای واحدهای تولیدی در تامین نقدینگی موجود به خصوص بعد از تحولات ارزی سال گذشته، شرایط را به گونه‌ای پیش برده که تامین منابع مالی مقرون به صرفه و در دسترس، به یکی از رویاهای تولیدکنندگان تبدیل شده است. اکنون نظام بانکی اگرچه مدعی است که بخش عمده‌ای از تسهیلات خود را به بخش تولید اختصاص داده، اما این تسهیلات، منجر به تزریق نقدینگی جدید به واحدهای تولیدی نشده و بیشتر استمهال وام‌ها را در بر می‌گیرد.

در این میان، موضوع تامین مالی از طریق روش‌های غیربانکی، از جمله شیوه‌هایی بوده که بخش‌های مختلف دولتی بر روی آن تمرکز کرده و در مقاطع مختلف نیز تلاش کرده‌اند تا به واسطه بازار سرمایه یا انتشار اوراق مشارکت دولتی، بخشی از بار بر روی دوش بانک‌ها در تامین مالی را بردارند. در این میان، بورس و انتشار اوراق مالی، با توجه به گستردگی بازار و اقبال سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بورس، با نقش فعالانه‌تری وارد عمل شده و در اجرای سیاست‌های تامین مالی، دولت را همراهی کرده است.

بر این اساس، یکی از ابزارهایی که این روزها بیش از هر زمان دیگری توانسته پیوند بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار پولی و بازار سرمایه را فراهم آورد، انتشار اوراق گواهی اعتبار مولد است که بر اساس اعلام دولت، قرار است که ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان از این اوراق را منتشر نموده و منابع تامین شده برای آن را در اختیار واحدهای تولیدی قرار دهد.

   تامین‌سرمایه‌ها اوراق گام منتشر می‌کنند

محمود گودرزی، معاون بازار شرکت بورس تهران گفت: بانک مرکزی قصد دارد با توجه به تنگنای اعتباری بنگاه‌های تولیدی، اوراق گام را با کمک بازار سرمایه منتشر کند که بر ین اساس، این اوراق قابل معامله بوده و توانایی تامین اعتبار مورد نیاز واحدهای تولیدی را فراهم آورد. در واقع، اوراق گام می‌خواهد که در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای بنگاه‌های تولیدی تامین مالی کند.

وی افزود: در این میان به دلیل اینکه فشار تامین مالی بر بانک‌ها وارد نشده و هیچ تسهیلاتی قرار نیست از سوی بانک‌ها پرداخت شود، این اوراق مبتنی بر اعتبارات و ضمانت بانک مرکزی و بانک‌های عامل خواهد بود که در این میان، نهادهای معتبر، خوشنام و باسابقه بازار سرمایه نیز می‌توانند وارد عمل شده و خود ناشران اوراق‌گام باشند.

به گفته این مقام مسوول در بازار سرمایه، شرکت‌های تامین سرمایه می‌توانند بر اساس ضمانت و اعتباری که در اختیار دارند، اوراق گام را منتشر کنند، ضمن اینکه توافق‌های بازخرید نیز می‌تواند مبتنی بر این اوراق در بورس تهران، مورد معامله قرار گیرد.

وی افزود: نظام بانکی اکنون با سه چالش افزایش قابل توجه قیمت نهاده‌ها، ظرفیت محدودیت در تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و نشت تسهیلات اعطایی از بخش مولد به بخش غیرمولد مواجه است؛ ضمن اینکه صنعت بانکداری قادر نیست که تسهیلات بیشتری به بخش‌های مختلف تولیدی بدهد که بر این اساس، بازار سرمایه اینجا می‌تواند به کمک نظام بانکی بیاید؛ این در حالی است که متاسفانه در گذشته تسهیلات بانکی به سمت بخش‌های غیرمولد و سفته بازانه رفته است.

   مشخصات اوراق گواهی اعتبار مولد

گودرزی گفت: بانک مرکزی اوراقی را طراحی کرده است که بر اساس ضمانت و اعتبار مشتری نزد بانک، سرمایه در گردش را تامین کند، این در حالی است که این اوراق با نام بوده و به صورت الکترونیکی منتشر شده و غیرکاغذی است؛ همچنین این اوراق مبتنی بر دیسکانت بوده و بدون کوپن سود است.

وی افزود: این اوراق در قطعات استاندارد یک میلیون ریالی تهیه شده و با سررسید حداقل یک ماه و حداکثر نه ماه، طراحی می‌شود که سررسیدها در پایان هر ماه تعریف می‌شوند؛ ضمن اینکه این اوراق توسط موسسه اعتباری عامل در سامانه صادر می‌شود و پس از گذشت یک ششم زمان صدور تا سررسید، معاملات اوراق به بازار سرمایه منتقل می‌گردد. گودرزی گفت: اوراق صادره تا زمانی که در بازار پول است، صرفا قابلیت نقل و انتقال از طریق موسسه اعتباری عامل دارد؛ ضمن اینکه در هیات عامل بانک مرکزی کل سقف اعتباری که قرار است مبتنی بر آن، اوراق گام منتشر شود، تعیین خواهد شد و در سطح هر‌یک از بانک‌های عامل، هدفگذاری صورت خواهد گرفت.

معاون شرکت بورس تهران گفت: اگر اوراق گام به شرکت‌هایی قرار است اعطا شود که مشکل فروش ندارند و مدیران قابل و لایقی برای این شرکت‌ها وجود دارد، پس می‌توان امیدوار بود که شرکتهای کوچک و متوسط که قرار است ۶۵ درصد از اوراق را به خود اختصاص دهند، در تولید ناخالص داخلی نقش آفرین باشند.

    مراحل نقل و انتقال اوراق گام

بین تولیدکنندگان

به گفته وی، در مرحله اول اوراق گام، بین واحدهای تولیدی متقاضی و متعدد در بخش تولید توافق صورت گرفته و تامین مواد اولیه و صدور فاکتور و اسناد فروش صورت می‌گیرد، ضمن اینکه در مرحله دوم اعتبارسنجی واحد تولیدی متعهد، توسط موسسه اعتباری یا ناشر صورت گرفته و صدور اوراق گام با نام متقاضی انجام خواهد شد، پس نقل و انتقال اوراق در سامانه گام صورت می‌گیرد.

گودرزی ادامه داد: مرحله سوم، انتقال اطلاعات سامانه گام به سامانه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و رجیستر شدن شرکت بوده و در نهایت تسویه انجام خواهد شد؛ ضمن اینکه بازه زمانی اوراق گام حداکثر یک تا نه ماه است و در واحدهای تولیدی از بانک عامل تقاضا می‌کند تا نسبت به اعتبارسنجی و تعیین مقدار اعتبار خود، جهت صدور اوراق گام توسط موسسه اعتباری عامل با توجه به وثایق و مدارک مورد نظر اقدام نماید.

وی افزود: واحد تولیدی متعهد، اقدام به معرفی واحد یا واحدهای تولیدی متقاضی جهت استفاده از اوراق گام به بانک عامل می‌کند و واحد تولیدی متقاضی اقدام به درخواست از بانک، جهت صدور اوراق گام می‌نماید که بر این اساس، واگذاری این اوراق به متقاضی در مقابل دریافت اسناد مطالبات می‌نماید. گودرزی با بیان اینکه قرار است بین ۵۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان اوراق گام منتشر شود، گفت: در نهایت اعتبارسنجی رخ داده و رد و بدل اسناد بین بانک و متقاضی رخ می‌دهد و اوراق گام صادر می‌شود؛ اما سقف اعتباری هر بنگاه متعهد معادل ۷۰ درصد از فروش سال آخر آن بنگاه از طریق استعلام از سازمان امور مالیاتی پس از کسر مانده تسهیلات مرتبط با تامین مالی سرمایه در گردش بنگاه مربوطه و تعهدات ناشی از اوراق گام قبلی منتشر شده نزد شبکه بانکی است. وی افزود: باید اوراق را بازارپذیر نموده و بتوان شرایطی را ایجاد کرد که در بازار سرمایه معامله شود، یعنی سامانه گام به شرکت سپرده‌گذاری متصل شده و پس از انتقال داده، این اوراق از سوی بورس تهران پذیرش شده و این نهاد، نماد بانک و سررسید اوراق را تعیین خواهد کرد که در بازار ثانویه مورد داد و ستد قرار خواهد گرفت؛ ضمن اینکه بانک عامل در سررسید، مبلغ اسمی اوراق را به حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی واریز می‌کند و در صورت عدم وصول مطالبات مزبور ظرف مدت حداکثر۲ ماه از تاریخ سررسید، به عنوان بدهی سررسید تلقی شده و جزو مطالبات مشکوک‌الوصول تلقی خواهد شد.