افزایش تمایل به نگهداری پول نقد به جای سهام و ارز و طلا

درخواست 5 میلیارد دلاری ایران از کمک صندوق بین‌المللی پول

گروه بانک و بیمه|  محسن شمشیری|

نگاهی به سقوط نرخ برخی ارزهای عمده و قیمت نفت در هفته گذشته و شاخص سهام بورس‌های معتبر جهان در روز پنجشنبه نشان می‌دهد که بازارهای ارز، نفت، طلا و سرمایه همگی تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا، کسادی و رکود کسب وکار حاصل از آن در بسیاری از کشورها و کسب وکارها قرار دارد و حتی تزریق میلیارد‌ها دلار کمک بانک‌های مرکزی، کاهش نیم درصدی نرخ بهره در اکثر کشورهای صنعتی جهان، نتوانست مانع از افت شاخص‌ها شود. در چنین شرایطی که نزدیک به ۸ درصد سقوط شاخص سهام داوجونز با ۱۸۰۰ واحد ریزش پس از آغاز به کار بازار امریکا در روز پنجشنبه در بازار سهام نیویورک رخ داده و بازار را به مدت ۱۵ دقیقه تعطیل کرده است، فعالان بازار ارز معتقدند که حتی قیمت طلا نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد زیرا برای عمده مردم جهان، برخورداری از معیشت، غذا و مواد مصرفی، خدمات بهداشتی و پول نقد مهم‌تر از نگهداری دارایی‌ها مانند سهام و طلا است و برای اولین‌بار در سال‌های اخیر، نگهداری پول نقد مقدم بر نگهداری دارایی‌های مختلف از جمله سهام، ارز و طلا است.

به گزارش «تعادل»، به دنبال تغییر سلیقه مردم در برخی کشورها و نگهداری پول نقد به جای طلا و ارز و سهام، در روزهای اخیر، قیمت اونس جهانی طلا نیز کاهش یافته و به 1595 دلار و زیر مرز 1600 دلار کاهش داشته است، در حالی که در دو هفته اخیر طلا به سمت 1700 دلار تمایل داشته است. کارشناسان معتقدند این برای نخستین‌بار در سال‌های اخیر است که به‌طور همزمان قیمت همه ارزها، سهام، طلا و سایر دارایی‌ها رو به کاهش است و این موضوع تمایل مردم به نگهداری پول نقد در شرایط شیوع ویروس کرونا، خرید مواد غذایی و بهداشتی و استفاده از خدمات درمانی را نشان می‌دهد. برخی کارشناسان نیز گفته‌اند که سقوط ارزش سهام و قیمت برخی ارزها پس از محدودیت ورود به امریکا رخ داده و دامن شاخص نزدک و اس‌اند‌پی را هم با حدود ۶ درصد گرفته است.

بازارهای اروپایی هم حدود ۱۰ درصد از ارزش خود را از دست داده بودند و بورس ژاپن و کره جنوبی هم حدود ۴درصد افت کردند و لذا به نظر می‌رسد که شیوع کرونا ابعاد مختلفی دارد و تمام اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار داده است.

در بازار ایران نیز روزهای پنجشنبه و جمعه نرخ دلار در معاملات نقدی و بازار آزاد به 15360 تومان‌، درهم 4215 و یورو 17250 تومان معامله شد و به دنبال کاهش نرخ اونس جهانی طلا، قیمت طلا و سکه نیز در ایران کاهش داشته است. هر گرم طلای 18 عیار 582 هزار، مظنه مثقال 17 عیار 2 میلیون و 522 هزار تومان، سکه جدید 5 میلیون و 945 هزار، سکه قدیم 5 میلیون 935 هزار، نیم سکه 3 میلیون و 40 هزار، ربع سکه 1 میلیون و 740 هزار و سکه گرمی 955 هزار تومان اعلام شده است.

سامانه سنا نیز میانگین نرخ معاملات ارز در روز چهارشنبه 21 اسفند 98 را برای دلار 14934، یورو 16 هزار و 682، درهم 3838، پوند 18 هزار و 938، یوان 209، لیر ترکیه 2470 تومان اعلام کرد.

  درخواست 5 میلیارد دلاری ایران از کمک صندوق بین‌المللی پول

از سوی دیگر، در نامه هفته پیش بانک مرکزی به رییس صندوق بین‌المللی پول خواستار استفاده از حق ایران برای بهره مندی از طرح ۵۰ میلیارد دلاری تسهیلات سریع آن صندوق برای پیشگیری و درمان و مقابله با آثار اقتصادی ویروس کرونا شده است. واکنش جامعه جهانی و صندوق بین‌المللی پول می‌تواند معیار خوبی، برای ارزیابی ادعاهای آنها در کمک به کنترل این ویروس و کاهش آلام مردم آسیب دیده، باشد.

رییس صندوق بین‌المللی پول چند روز پیش در بیانیه رسمی و نیز مصاحبه‌ای که داشت، صریحا اعلام کرد که؛ جامعه بین‌الملل از صندوق بین‌المللی پول خواسته تا با ابزارهای مالی خود به کمک کشورهای درگیر با شیوع ویروس کرونا بشتابد و پشتیبانی‌ها را در قالب کمک‌های مالی اضطرای به میزان ۵۰ میلیارد دلار اعطا کند.

وی بیان کردکه؛ هیچ‌کس نباید به‌دلیل کمبود منابع مالی برای تجهیزات پزشکی و مانند آن جانش را از دست دهد. پیرو این اعلام و برای بهره‌مندی از این حق ایران، روز جمعه ۱۶اسفند ماه، نامه‌ای به خانم کریستالیناگئورگیوا رییس صندوق بین‌المللی پول، نوشته و اعلام شد که براساس اعلان رسمی شما برای پشتیبانی از اعضاء، از جمله ایران و با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا در کشورمان و ضرورت تداوم پر قدرت اقدامات پیشگیری، درمان و مقابله با آثار اقتصادی آن، با توجه به میزان سهمیه جمهوری اسلامی ایران در صندوق، خواستار بهره‌مندی از«تسهیلات تأمین مالی سریع، RFI »  درحدود ۵ میلیارد دلار می‌باشیم.

  کرونا، تقاضای ارز را کاهش داد

از سوی دیگر، بازار ارز در بهمن‌ و اوایل اسفندماه دچار موج جدید تلاطم‌ها شد، اما با جدی شدن تهدید کرونا، روند صعود قیمت‌ها در بازار ارز متوقف شده و ضمن برقراری آرامش در بازار، قیمت دلار نیز به تدریج به سوی کانال ۱۴ هزار تومانی عقب‌نشینی کرد.

شیوع کرونا تاثیری دوگانه بر بازار ارز کشور داشت. در آغاز شیوع کرونا، توجهات به بازار ارز به عنوان محلی مطمئن برای سرمایه‌گذاری در زمان بحران و حفظ ارزش پول، جلب شد؛ به‌طوری که تقاضا برای ارز افزایش رفته و برای مدتی به رشد قیمت‌ها در این بازار دامن زد.

اما به تدریج با شتاب گرفتن روند شیوع کرونا و افزایش ریسک‌های مرتبط با آن، به یک‌باره روند تقاضا برای ارزهای عمده در این بازار کاهش یافت و قیمت‌ها نیز روندی نزولی به خود گرفت.

«کامران سلطانی‌زاده» رییس شورای عالی کانون صرافان در گفت‌وگو با ایرنا درباره تاثیر شیوع کرونا بر تحولات بازار ارز اظهار داشت: کرونا تقاضا در بازار ارز را کاهش داد و باعث آرامش این بازار شد.

رییس شورای عالی کانون صرافان گفت: همه فعالیت‌های اقتصادی به علت این بیماری کاهش یافته و به تبع آن، تقاضا برای ارز افت کرده است.

وی افزود: به عنوان مثال، روند واردات و خرید کالا از چین به علت رشد کرونا در این کشور، دچار ابهام شده که باعث شد درخواست برای ارز بابت واردات از چین کاهش یابد.

رییس شورای عالی کانون صرافان اضافه کرد: همچنین شروع کرونا میزان سفرهای خارجی را به‌شدت کاهش داده که این موضوع نیز موجب شده است که تقاضا برای ارزهای مسافری افت زیادی کند.

سلطانی‌زاده یادآور شد: در سال‌های گذشته معمولاً با نزدیک شدن به نوروز، حجم تقاضا برای ارزهای مسافری رشد زیادی می‌کرد اما امسال به دلیل شروع کرونا در ایران و سایر کشورها، شاهد تقاضای چندانی برای ارز مسافرتی نیستیم.

رییس شورای عالی کانون صرافان اضافه کرد: همچنین بخشی از مردم با هدف سرمایه‌گذاری اقدام به خرید انواع ارز از صرافی‌ها می‌کردند که در هفته‌های اخیر به علت شیوع کرونا و نگرانی از این بیماری، میزان مراجعه مردم به بازار کاهش زیادی یافته است.

 وی اضافه کرد: مردم ترجیح می‌دهند که فعلاً از خانه خارج نشوند که این موضوع، افت حضور در بازار ارز و به تبع آن کاهش خرید را به دنبال داشته است.

رییس شورای عالی کانون صرافان درباره وضعیت عرضه ارز در سامانه نیما نیز گفت: روند عرضه ارز در سامانه نیما در حال انجام است و کمبودی وجود ندارد.

وی ادامه داد: صادرکنندگان ارزهای مورد نیاز را در این سامانه در مواردی با تاخیر عرضه و بانک مرکزی بر وضعیت عرضه و مبادله ارز در این سامانه نظارت دارد.

سلطانی‌زاده اضافه کرد: با وجود اینکه عرضه ارز در سامانه نیما بالا رفته، اما همزمان قیمت ارزها نیز در این سامانه نیز رشد کرده است.

وی درباره افزایش تقاضا برای ارز در سامانه نیما در دی و بهمن‌ماه گفت: به دلیل اینکه بخشی از عرضه‌کنندگان ارز نتوانسته بودند به موقع ارز خود را به این سامانه تزریق کرده و با عدم انجام تعهدات، نیاز متقاضیان را برآورده کنند، شاهد افزایش تقاضا در ماه‌های یاد شده بودیم اما به تدریج این مشکل با دخالت به موقع بانک مرکزی و نهادهای دست‌اندرکار برطرف شد و میزان عرضه وتقاضا به حالت عادی بازگشت.

رییس شورای عالی کانون صرافان ادامه داد: به علت شیوع کرونا، در حال حاضر حجم معاملات در صرافی‌ها کاهش زیادی یافته است. شماری از صرافی‌ها نیز ساعت کار خود را کم کرده و کارکنان را شیفت‌بندی کرده‌اند.

سلطانی‌زاده افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد وضعیت معاملات در صرافی‌های واقع در تهران، شهرستان‌ها و حتی نواحی مرزی، عادی و البته کم‌حجم شده و آرامش و ثبات در این بازار حاکم شده است.

  افزایش تقاضای خرید دلار در جهان

همچنین با گسترش شیوع کرونا در سطح جهان افزایش تقاضا برای اسکناس سبز باعث تقویت آن شد. به گزارش رویترز، در جریان معاملات آخر هفته، بسیاری از ارزهای مختلف در برابر دلار در موقعیت نزولی قرار گرفتند و دلار به جلو رانده شد. بخش بزرگی از اروپا در نتیجه گسترش شیوع کرونا به حال تعطیلی درآمده که وضعیت در ایتالیا، هشتمین اقتصاد بزرگ جهان و اسپانیا، پنجمین اقتصاد بزرگ اروپا از همه وخیم‌تر است. در شرایطی که شمار قربانیان ویروس کرونا در امریکا به ۳۶ نفر افزایش یافته است، برخی از کارشناسان معتقدند باید شاهد کاهش بیشتر نرخ بهره در این کشور باشیم. پیش‌تر فدرال رزرو نرخ بهره را در اقدامی کم سابقه با ۰.۵ درصد کاهش به محدوده یک تا ۱.۲۵ درصدی کاهش داده بود.

دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا با صدور فرمانی اعلام کرد کلیه پروازهای مسافری از اروپا به مدت ۳۰ روز حق ورود به امریکا را ندارند. البته انگلیس فعلا از این تصمیم مستثنی شده است. پیش‌تر نیز مقامات امریکایی، اروپا را کانون جدید شیوع کرونا در جهان معرفی کرده بودند. با توجه به این تصمیم انتظار می‌رود ضربه سنگینی به ایرلاین‌ها و صنعت گردشگری جهان وارد شود.

تاکنون بیش از ۱۳۱ هزار و ۸۵۲ مورد ابتلا به کرونا گزارش شده است که در این بین ۴۹۴۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند. در بین کشورهای مختلف، بالاترین تلفات مربوط به چین با ۳۱۷۶ نفر، ایتالیا با ۱۰۱۶ نفر، ایران با ۴۲۹ نفر و اسپانیا با ۸۴ نفر بوده است.

استفان اینس، تحلیلگر بازار ارز در موسسه اکسی کورپس گفت: محدودیت‌های مسافرتی به معنای کاهش رشد اقتصادی و فعالیت‌های اقتصادی خواهد بود، یک سیگنال منفی بزرگ برای معامله‌گران ارسال شد که همه را ناامید کرد.

شاخص دلار که نرخ برابری آن در مقابل سبدی از ارزهای جهانی را اندازه می‌گیرد، در معاملات با صعود ۱.۱۲ درصدی نسبت به روز قبل و در سطح ۹۷.۴۴۵ واحد بسته شد. نرخ برابری هر فرانک سوییس معادل ۱.۰۶۰۴ دلار اعلام شد.

یک سخنگوی دولت انگلیس در گفت‌وگو با رویترز با تایید وجود اختلافات تهدید کرده است که اگر اتحادیه اروپا با انگلیس به توافقی نظیر آن چه با کانادا دارد دست پیدا نکند، این کشور در روابط آینده تجاری تابع مقررات سازمان تجارت جهانی خواهد بود و اولویت خود را از اتحادیه اروپا به استرالیا و امریکا تغییر خواهد داد. با این حال آملی مونتشلین، دستیار رییس‌جمهور فرانسه در امور اروپایی آب پاکی را روی دست انگلیسی‌ها ریخته و گفته است: شما (انگلیسی ها) کانادا نیستید، استرالیا هم نیستید. شما یک کشور اروپایی هستید.

در تازه‌ترین دور از معاملات، پوند با ریزش ۱.۸۸ درصدی نسبت به روز قبل خود و به ازای ۱.۲۵۷ دلار مبادله شد. یورو ۰.۹۴ درصد پایین رفت و با عقب رفتن از کانال ۱.۱۳ به ۱.۱۱۹۲ دلار رسید. همچنین نرخ برابری هر دلار امریکا معادل ۱.۳۸۸ دلار کانادا اعلام شد. در برابر همتای سنگاپوری، هر دلار به ازای ۱.۴۰۷۷ دلار سنگاپور مبادله شد.

در معاملات بازارهای ارزی جهانی، همچنین هر دلار با ۱.۵۷ درصد افزایش به ۱۰۵.۴۰۷۵ ین رسید. در برابر همتای استرالیایی، هر دلار امریکا به ازای ۱.۵۸۸۶ دلار مبادله شد. همچنین نرخ برابری دلار معادل ۶.۹۹۱۹ یوان چین اعلام شد.

  زلزله در بازار ارزهای دیجیتالی

از سوی دیگر، ارزهای دیجیتالی با ریزش شدید در معاملات امروز مواجه شدند. به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، پس از آنکه کشورهای بیشتری در خاورمیانه و اروپا از ثبت مبتلایان جدید به کرونا خبر دادند، ارزش بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتالی به‌شدت کاهش یافت. تاکنون بیش از ۱۳۱ هزار و ۸۵۲ مورد ابتلا به کرونا گزارش شده است که در این بین ۴۹۴۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند. در بین کشورهای مختلف، بالاترین تلفات مربوط به چین با ۳۱۷۶ نفر، ایتالیا با ۱۰۱۶ نفر، ایران با ۴۲۹ نفر و اسپانیا با ۸۴ نفر بوده است.

با افزایش جو روانی سنگین در بین معامله‌گران، دومینوی سقوط آزاد به بازار ارزهای دیجیتال رسید به گونه‌ای که تنها در ۲۴ ساعت اخیر (به وقت شرقی) ارزش کل بازار ارزهای دیجیتالی ۹۳.۵ میلیارد دلار کاهش یافته است!

بهای بیت‌کوین پس از آنکه در هفته‌های اخیر تا ۱۰ هزار دلار نیز افزایش یافته بود در معاملات امروز با بیش از ۳۲ درصد کاهش به ۵۱۷۴.۵۸ هزار دلار رسید تا در یکی از کمترین سطوح ۱۶ ماه اخیر قرار گیرد. نوسانات شدید بیت‌کوین باعث شده است که بسیاری از افراد نسبت به ورود برای معامله این ارز احتیاط کنند؛ چرا که در بازه زمانی ژوئن تا دسامبر ۲۰۱۷ ارزش بیت کوین ۴۰۰ درصد افزایش یافت اما در بازه زمانی اکتبر تا دسامبر سال گذشته ارزش آن ۳۰ درصد کاهش یافت.

علاوه بر بیت‌کوین، قیمت بسیاری از ارزهای دیجیتالی دیگر نیز نزولی بود؛ به گونه‌ای که اتریوم با ۲۹.۷۷ درصد کاهش به ۱۲۳.۸۱ دلار، لایت کوین با ۲۶.۷۳ درصد ریزش به ۳۲.۵۵ دلار، دش با ۳۱.۵ درصد کاهش به ۴۴.۶۱ دلار، نئو با ۳۰.۲۲ درصد کاهش به ۵.۸۹ دلار، تتا با ۳۳.۵۳ درصد کاهش به ۰.۰۵۳ دلار، زد کش با ۳۰.۶۸ درصد ریزش به ۲۵.۴۷ دلار، دکارد با ۳۳.۰۴ درصد کاهش به ۹.۷۸ دلار، هایپر کش با ۳۴.۶۹ درصد کاهش به ۰.۸۵۳ دلار و زدکوین با ۳۲.۲۱ درصد کاهش به ۲.۲۳ دلار رسید.

بازار سرمایه ایران نیز هفته‌ای متفاوت با هفته‌های گذشته را تجربه کرد؛ به‌طوری که چراغ این بازار در سه روز از چهار روز کاری هفته قرمز رنگ بود و شاخص کل این بازار در روز دوشنبه (۱۹ اسفند)، نزدیک به ۱۵ هزار واحد ریخت که بیشترین میزان ریزش در هفته جاری بود. البته پرونده هفته جاری بورس با چراغ قرمز بسته نشد و در روز چهارشنبه شاهد صعودی شدن شاخص کل بودیم.

وال‌استریت نیز از حال رفته و بدترین عملکرد بورس وال‌استریت در طول ۳۳ سال اخیر در روز پنجشنبه 22 اسفند 98 به ثبت رسید.  بورس امریکا بدترین روز خود را از ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷ یا همان دوشنبه سیاه به بعد تجربه کرد تا سرمایه‌گذاران بیش از پیش نسبت به تصمیم قریب‌الوقوع فدرال رزرو برای کاهش بیشتر نرخ بهره مطمئن شوند.