حفظ جذابیت عرضه‌های اولیه چرا و چگونه
گروه بورس|محمد امین خدابخش|
رونق بازار سهام یک روز دیگر تداوم یافت و در حالی که انتظار می‌رفت با ورود شستا به جمع نمادهای مورد معامله در بورس تهران، شاهد افت نسبی رونق معاملات در این بازار باشیم. با این حال این تصور محقق نشد و معاملات آخرین روز هفته جاری در بازار سرمایه کشور با رشد ۳.0۹ درصدی دماسنج اصلی بازار سهام خاتمه یافت. در این روز عرضه نماد سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به عنوان بزرگ‌ترین عرضه اولیه تاریخ بورس تهران رقم خورد و به موجب آن عرضه کنندگان ۸ میلیارد سهم این شرکت را که معادل ۱۰ درصد از کل سهام آن است به خریداران حقیقی و حقوقی عرضه کردند. در این عرضه ۸ درصد از سهام شرکت معادل ۶ میلیارد و ۷۰۰ میلیون سهم آن به خریداران حقیقی و یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون سهم آن به صندوق‌های سرمایه‌گذاری رسید. بر این اساس کشف قیمت هر سهم شستا در محدوده ۸۶۰ تومان سبب شد تا به موجب این قیمت‌گذاری ۶۸ هزار میلیارد تومان به ارزش بورس تهران افزوده شود و با ورود آن به جمع نمادهای فعال بورسی شمار این نمادها به ۳۳۵ شرکت برسد.
بورس تهران رکورد زد
بر اساس آنچه که از سوی مراجع رسمی اعلام شد عرضه اولیه سهام شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی در چهارشنبه هفته جاری سبب شده تا بزرگ‌ترین عرضه اولیه تاریخ بورس تهران رقم بخورد و رکورد میزان شرکت کنندگان در عرضه‌های اولیه نیز شکسته شود. بر اساس آمار اعلام شده در روز گذشته ۲ میلیون و ۶۰ هزار نفر در جریان عرضه اولیه شرکت یاد شده مشارکت داشتند و به موجب آن هر یک از شرکت کنندگان مالک ۳هزار و ۶۳۷ سهم «شستا» شده‌اند. این اولین باری است که در تاریخ فعالیت بورس تهران تعداد شرکت کنندگان در فرآیند عرضه اولیه از ۲ میلیون نفر فراتر می‌رود. لازم به ذکر است که رکورد قبلی شرکت در عرضه‌های اولیه متعلق به سهام شرکت صبا تامین (صبا) بود که یک میلیون و 930 هزار و 838 نفر در فرآیند عرضه اولیه آن شرکت داشتند. بر اساس آنچه که مدیریت عملیات بازار شرکت بورس و اوراق بهادار تهران به اطلاع کلیه فعالان بازار سرمایه رسانده مقرر شده تا نماد معاملاتی شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی از روز شنبه هفته آینده و تا اطلاع ثانوی از ساعت ۱۲ و ۳۵ دقیقه تا ۱۳ و ۳۰ معامله شود. آنطور که به نظر می‌آید دلیل اتخاذ چنین تصمیمی فشاری است که ممکن است متقاضیان این عرضه اولیه و دارندگان سهام آن در روزهای آتی به هسته معاملات وارد کنند. همانطور که در گزارش‌های پیشین نیز به آن اشاره شد یکی از دلایل استقبال فراوان از عرضه یاد شده قیمت منطقی آن است که سبب شده تا بسیاری از فعالان بازار قیمت اعلام شده برای این نماد را جذاب تلقی کنند. بر این اساس روز گذشته در حالی قیمت هر سهم «شستا» در حدود ۸۶۰ تومان در سبد سرمایه‌گذاری متقاضیان قرار گرفت که پیش‌تر انتظار می‌رفت تا هر سهم این نماد در روز عرضه اولیه قیمتی بالاتر از ۱۰۰۰ تومان داشته باشد. بر اساس آنچه که در روزهای گذشته از طرف مسوولان مختلف اقتصادی عنوان شده است در سال جاری عرضه‌های اولیه نقش مهمی در تامین مالی برای دولت و افزایش عمق بازار سرمایه ایفا خواهند کرد. از این رو حفظ جذابیت این عرضه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در همین خصوص «تعادل» در گفت‌وگو با مهدی دلبری ضمن بررسی زوایای موثر بر حفظ جذابیت عرضه شرکت‌ها در بورس، وضعیت بازار سرمایه از لحاظ ورود و خروج نقدینگی در بخش‌های مختلف آن را نیز جویا شد.
نقش مهم عرضه‌ها در جذب نقدینگی
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص استقبال مردم از سهام شرکت‌های تازه وارد به بازار سهام گفت: در یک سال گذشته عرضه‌های اولیه از جذابیت خوبی برخوردار بودند. از این رو می‌توان گفت که به‌طور کلی عرضه‌های اولیه طی مدت یاد شده نقش مهمی در جذب نقدینگی داشته‌اند. با این حال آنچه که باید در روزهای پیش رو مورد توجه قرار بگیرد لزوم حفظ جذابیت فرآیند عرضه‌های اولیه برای تداوم اثربخشی کارکرد آنها است. دلبری افزود: در این خصوص باید توجه داشت مردمی که به فرایند عرضه‌های اولیه تمایل نشان می‌دهند اکثرا افرادی هستند که به دنبال کسب بازده کم ریسک و ترجیحاً بدون ریسک هستند. می‌توان گفت که
کم ریسک نگه‌داشتن این عرضه‌ها می‌تواند کمک شایان توجهی به حفظ جذابیت آنها بکند. وی در خصوص مولفه‌های موثر بر حفظ جذابیت عرضه‌های اولیه گفت: برای دستیابی به این مهم می‌توان شرکت‌هایی را در اولویت عرضه قرار داد که دارای ریسک کمتری در فعالیت‌های خود هستند و یا وضعیت درآمدزایی آنها در سطح خوبی قرار دارد. اگر بتوانیم شرکت‌های بهتری را وارد فرآیند عرضه اولیه کنیم، جذابیت بازار سهام و به تبع آن ورود مردم به این بازار در سطح قابل قبولی حفظ خواهد شد.
لزوم قیمت‌گذاری منصفانه
این کارشناس بازار سرمایه گفت: از جمله دیگر عواملی که باید در عرضه‌های اولیه بسیار مورد توجه قرار بگیرد منصفانه بودن قیمت عرضه شرکت‌ها در فرایند ورود آنها به بازار سرمایه است. بدون شک هر چه قیمت‌گذاری منصفانه‌تر انجام بگیرد جذابیت قیمتی سهام عرضه شده می‌تواند افراد بیشتری را به عرضه‌های اولیه و در نتیجه بازار سهام جذب کند. دلبری افزود: عرضه شرکت‌های بزرگ نیز دیگر عاملی است که می‌تواند عرضه‌های اولیه را برای خریداران خرد جذاب کند، چرا که بزرگ بودن شرکت‌ها به کشف قیمت و رشد منطقی آنها پس از عرضه اولیه کمک شایانی می‌کند.
آیا تغییر روش در عرضه‌ها سودمند است؟
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا لازم است برای حفظ جذابیت عرضه‌های اولیه که تعداد سهام تخصیص یافته آنها به هر کد با روش بوک بیلدینگ به حد قابل توجهی کاهش می‌یابد از روشی رقابتی‌تر استفاده کرد تا هم فشار وارد به سامانه معاملات کم شود و هم بر جذابیت آنها افزوده شود، گفت: حقیقت این است که اگر روش بوک بیلدینگ را هم حذف کنیم وقرار باشد تا عرضه‌های اولیه همانند قبل به روش هلندی انجام شود باز چنین فشاری به سامانه معاملات وارد خواهد شد. در هر صورت این میزان متقاضی برای شرکت در یک فرایند رقابتی به سامانه معاملات مراجعه می‌کنند. من پیشنهاد می‌کنم به جای آنکه در عرضه‌های اولیه به فکر تغییر روش عرضه باشیم، سهم بیشتری به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بدهیم تا از این طریق هم ورود غیرمستقیم به فرایند معاملات بازار سهام را افزایش دهیم و هم از فشار بر هسته معاملات بکاهیم. دلبری خاطرنشان کرد: البته من فکر می‌کنم که بهتر از عرضه‌های خیلی کوچک را کلاً به صندوق‌ها واگذار کنیم تا مردم به سمت سرمایه‌گذاری غیرمستقیم جدب شوند. در حال حاضر دو تا سه درصد عرضه اولیه به صندوق‌ها اختصاص می‌یابد این در حالی است که مقرر شده بود تا ۱۰ درصد از عرضه‌ها به این اشخاص حقوقی تعلق بگیرد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: در حال حاضر ارزش کل صندوق‌های در سهام کشور به ۲۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که ظرفیت‌های موجود در این صندوق‌ها خیلی بیشتر است و این اشخاص حقوقی توانایی رشد بیشتری در بازار سرمایه دارند. در کشورهای پیشرفته درصد قابل توجهی از پس‌انداز مردم به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری سوق داده می‌شود. با این حال نسبت پس‌اندازهای و سرمایه‌گذاری انجام شده توسط مردم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کشورمان بسیار کمتر است.
10 هزار میلیارد تومان تنها در یک ماه
این کارشناس بازار سرمایه در پایان با اشاره به جریان ورودی نقدینگی به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و معاملات نقدی و بازار سهام گفت: در حال حاضر می‌توان اینطور گفت که نقدینگی وارد شده به صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت دیگر رشد چندانی ندارد، اما جریان پول وارد شده به صندوق‌های در سهام همچنان مثبت است. در سال گذشته ماهیانه به‌طور میانگین ۱۵۰ الی ۲۰۰ میلیارد تومان به صندوق‌ها پول وارد شده است. نقدینگی در معاملات خرد سال گذشته نیز در حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که تنها در یک ماه گذشته ۱۰ هزارمیلیارد تومان در خلال معاملات خرد وارد بازار شده است که یک سوم کل پول وارد شده در کل سال گذشته را شامل می‌شود. رشد قابل توجه به آمار و ارقام اینچنینی حکایت از آن دارد که همچنان جریان ورود پول به بازار سرمایه به شکل قدرتمند در جریان است و تاز مانی که خوشبینی‌ها به روند بازار تداوم داشته باشد می‌توان شاهد ورود پول به بازار سهام بود.
