برق پر ماجرا
اردکانیان مامور اجرای طرح برق رایگان برای 30 میلیون نفر
نرگس رسولی |
هفته دولت تنها هفته‌ای است که دولتمردان فرصت می‌کنند در عین حال که عملکردشان را محک می‌زنند وعده‌های جدیدی می‌دهند که برایش یا آماده‌اند یا می‌خواهند به عنوان برنامه جدید در آینده برنامه‌ریزی کنند.
امسال هم به روال و سیاق همین وعده‌ها و گزارش عملکردها حسن روحانی رییس دولت به یک‌باره اعلام کرد که «دولت برق را برای سی میلیون نفر از جمعیت بیش از 83میلیون نفری ایران را رایگان خواهد کرد» وعده‌ای که البته نام مستضعفین را نیز با خود همراه دارد و به نظر می‌رسد دوباره باید به سراغ دهک‌های پایین درآمدی که دولت لیست‌اش را در اختیار دارد و به فراخور تغییر می‌کنند؛ رفت.
رییس‌جمهور رونمایی از مصوبه جدید دولت را در زمان ارایه گزارش به رهبر انقلاب موکول کرد و در مورد آن این سی میلیون نفر را جمعیت کم مصرف برق خواند و شرط رایگان شدن برق شان را منوط به مصرف پایین‌تر از میانگین مصرف خانوار اعلام کرد و به عنوان تشویق به خانوارهای دیگر اعلام کرد که اگرخانوارهای میان مصرف نیز مصرف خود را کاهش دهند می‌توانند برق مجانی داشته باشند.
البته روحانی این قدام دولت را در راستای سخنان امام خمینی (ره) در ابتدای ورود به ایران خواند و گفت: « برای اولین بار پس از انقلاب در این دولت، هزینه برق برای خانوارها و اقشار مستضعف رایگان می‌شود.»
روحانی که با شعار انتخاباتی دولت تدبیر و امید به روی کار آمد در سال پایانی دولت‌اش نام طرح برق رایگانش را نیز «برق امید» گذاشته و حالا وزیر نیرو مکلف است تا با برنامه‌ریزی‌های خاص‌اش این وعده را در آن هم در سال پایانی دولت پوشش دهد.
روالی که به نظر می‌رسد آنچنان که رییس دولت به راحتی از آن صحبت می‌کند برای رضا اردکانیان وزیر نیرو راحت نباشد. وزارتخانه تحت مدیریت وی که در سال‌های گذشته همواره با بدهی‌های انباشته شده سال‌های بعد از اجرای طرح تثبیت قیمت‌ها به عنوان هدیه مجلس هفتم به دولت وقت درگیر بوده است و در طی سال‌های گذشته به جهت کمبود منابع مالی برای اتمام طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی نتوانسته است به همه برنامه‌های توسعه‌ای‌اش عمل کند؛ حالا باید از میان همه مشترکین خوش‌حسابش که حداقل هزینه‌های مصرفی‌شان را سرموعد پرداخت می‌کردند و همچون وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی در لیست بدهکاران وزارت نیرو نیستند، تعدادی را از دست داده و به آنها برق مجانی دهد.
آن هم در پیک مصرف برق که توانیر و وزارت نیرو برای کاستن از حجم مصرف طرح‌های تشویقی و تنبهی را چند ماهی است در دستور کار قرار داده‌اند.
اردکانیان به هر حال از این پس مجری طرح «برق امید» هم هست. در مورد جزییات تامین مالی این بخش امید داده است که «منابع مالی طرح برق امید از محل صرفه‌جویی‌های صورت گرفته به منظور تولید برق برای پوشش پیک مصرف در هر سال تامین خواهد شد. خوشبختانه در همه بخش‌ها از جمله صنعت، معدن، کشاورزی، خدمات، خانگی و بخش عمومی همکاری‌های لازم به منظور مدیریت مصرف صورت گرفته است.»
وزیر نیرو، هدف اصلی وزارتخانه‌اش را حمایت از مشترکین کم‌مصرف و تشویق مشترکین پرمصرف برای پیوستن به جرگه خوش‌مصرف‌ها و کسانی است که الگو را رعایت می‌کنند، خوانده و گفته «که بر اساس مصوبه روز گذشته مصرف‌کنندگان خانگی در 3 گروه کم‌مصرف، خوش مصرف و پرمصرف دسته‌بندی خواهند شد. مشترکین کم‌مصرف از تخفیف 100 درصدی در قبض برق برخوردار می‌شوند، از مشترکین خوش‌مصرف قدردانی می‌کنیم و از مشترکین پرمصرف نیز خواسته‌ایم تا با انجام کارهایی از عنوان پرمصرف دور شده و به خوش‌مصرف‌ها بپیوندند.»
او که از گروه مدیران قدیمی وزارت نیرو است و یدطولایی در ساخت سدها در دولت اصلاحات داشته که توان تولید برق را به میزان قابل توجهی افزایش داده است راهکار پیش پای پر مصرف‌ها را نه برق مبتنی بر آب که برق حاصل از انرژی‌های نو میداند و در این باره گفته است: «پرمصرف‌ها می‌توانند پنل‌های خورشیدی کوچک در پشت‌بام منازل نصب کنند. حتی این گروه می‌توانند از وام‌های کم بهره برای تحقق این هدف استفاده کنند.»
اما گویا این طرح هنوز همه‌جانبه بررسی نشده و بیشتر در حال مطالعه است و شاید فرصت دو ماهه‌ای که وزیر نیرو در موردش صحبت می‌کند برای بررسی‌های بیشتر اجرای این است تا هیئت وزیران دستورالعمل‌های دقیق آن را تدوین کند.
طبق گفته اردکانیان سی میلیون نفر مورد نظر رییس دولت 8.4 میلیون مشترک وزارت نیرو را پوشش می‌دهد . مشترکانی که باز هم در مورد شب‌هاتی وجود دارد و مشخص نیست رییس دولت دقیقا این عدد را بر چه اساس عنوان کرده است چرا که طبق گفته رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق هم‌اکنون از 29 میلیون مشتکر برق 24 میلیون نفر مصرف متعادل داشته‌اند و طبق گروه‌بندی وزارت نیرو کم‌مصرف‌ها، تنها 200 کیلو وات برق مصرف می‌کنند که اگر این میزان را به 100 کیلووات برسانند در لیست برق مجانی‌ها خواهند رفت و در عوض 5 میلیون مشترک پرمصرف هم باید به فکر استفاده از پنل‌های خورشیدی و غیره برای تامین برق‌شان باشند.
نمی‌توان تنها به جنبه شادی بخش این طرح نگاه کرد و باید کمی هم به سایر بخش‌های آن توجه کرد. مخصوصا تامین منابع مالی که وزیر نیرو در مورد ان تنها به گفتن تامین منابع مالی از محل صرفه‌جویی اشاره کرده است. طبق گفته مسوولان برقی هزینه تمام شده هر کیلو وات برق در ایران 55 تومان است، این یعنی وزارت نیرو بعد از اجرای این طرح تنها از محل 8.5 میلیون مشترکی که بنا به گفته طراحان برق مجانی 100 کیلوات مصرف برق دارند 4.675میلیارد تومان منابع مالی از دست می‌دهد.تازه این در شرایطی است که این تعداد مشترکین افزایش نیابند .
و مشخص نیست وزارت نیرو این منبع مالی را چطور می‌خواهد تامین کند و بعید نیست یکی از راه‌های تامین تغییر تعرفه‌ها و تامین از طریق سایر مشترکین مخصوصا پر مصرف‌ها که بنا به گفته رجبی مشهدی پنج میلیون مشترک را دربرمی‌گیرد، باشد.
از سوی دیگر تامین و خرید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر که روی میز دولت قرار دارد همواره یکی از مشکلات وزارت نیرو بوده است چرا که این برق به خاطراینکه قیمت تمام شده گران‌تری دارد زیاد مورد توجه نیست و حالا که مشترکان پر مصرف قرار است تولیدکننده و مصرف‌کننده آن باشند سوالات زیادی را ایجاد می‌کند ومشخص نیست آیا این گروه تمایل دارند بالاجبار تولیدکننده این برق باشند.
یکی دیگر از پیش‌بینی‌ها که به عنوان جایگزین کاهش درآمد وزارت نیرو از محل اجرای طرح امید است افزایش صادرات برق به کشورهای همسایه و تامین منابع مالی توسعه طرح‌ها از این طریق است که باز هم تجربه موفقی در این زمینه نداشته‌ایم و بدهی 3الی 4 میلیارد دلاری عراقی‌ها خود گویای این واقعیت است.
از سوی دیگر طبق گفته مدیران برقی 60 درصد برق در حال حاضر توسط بخش خصوصی تولید و عرضه می‌شود و اگر برق امید اجرایی و منابع وزارت نیرو باز هم کاهش یابد بعید نیست بر حجم نارضایتی دوباره تولیدکننده‌ها به مدد افزایش بدهی‌های وزارت نیرو افزوده شود. شاید باید دوباره شاهد فزایش هر روز بدهی‌های معوق وزارت نیرو باشیم. روالی که حتی تا توقیف ساختمان بلند مرتبه وزارت نیرو پیش رفت.
