توضیح مدیر مبارزه با پولشویی بانک مرکزی در مورد سامانه‌های شهاب و نهاب
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی با اعلام اینکه برای تمامی اشخاص دارای حساب بانکی در کشور کد شهاب گرفته شد، گفت: نهاب سامانه نظارتی بانک مرکزی است و برای شناسایی مشتری در بانک‌ها تعریف نشده است.
محمدحسین دهقان در گفت‌وگو با ایبِنا با اشاره به اینکه وظیفه شناسایی مشتری بر عهده بانک عامل است و بانک مرکزی و سامانه نهاب وظیفه شناسایی مشتریان بانکی را بر عهده ندارند، گفت: هر بانکی مکلف است طبق دستور بانک مرکزی، اطلاعات مشتریان خود را دریافت کند.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی اظهارداشت: اگر مشتری حقیقی فاقد کد ملی معتبر بود نباید به وی خدمت داده شود و حتما باید حساب این مشتری مسدود شود و امکان برداشت از حساب وجود نداشته باشد و در عین حال، به محض اینکه بتواند اطلاعات حساب را تکمیل کند، رفع مسدودی انجام خواهد شد.وی خاطرنشان کرد: بنابراین وظیفه شناسایی مشتری راسا بر عهده بانک عامل است و در این زمینه بانک مرکزی وظیفه‌ای ندارد. برخی سامانه نهاب را سامانه شناسایی مشتری در نظر می‌گیرند که به هیچ عنوان درست نیست. نکته دوم اینکه سامانه نهاب سامانه نظارتی بانک مرکزی است و عملکرد بانک‌ها به نحوی که عنوان شد در بحث شناسایی مشتری توسط سامانه نهاب ردیابی و رصد می‌شود.در واقع بانک مرکزی از طریق سامانه نهاب، این تکلیفی که بر عهده بانک‌ها گذاشته شده را بررسی می‌کند که آیا بانک مشتری خود را به درستی شناخته یا خیر؟ مدل سامانه به این شکل است که بانک‌ها اقلام اطلاعاتی که از قبل مشخص شده را برای بانک مرکزی می‌فرستند و بانک مرکزی این اقلام اطلاعاتی را برای استعلام ارسال می‌کند. به عنوان نمونه برای اشخاص حقیقی ایرانی این اطلاعات برای ثبت احوال ارسال می‌شود و برای مشتریان حقوقی به ثبت شرکت‌ها و برای مشتریان خارجی نیز به مرجع مربوط. مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی ادامه داد: در صورتی که همه اطلاعات درست باشد و اطلاعات با استانداردها مشکلی نداشت، این جا بانک مرکزی اقدام به تولید شناسه شهاب می‌کند که یک کد یکتا در کل شبکه بانکی است و در واقع هر نفر بیش از یک شناسه شهاب در کل بانک‌ها ندارد. دهقان تاکید کرد: یعنی اگر بانکی از بانک مرکزی برای یک کد شهاب درخواست بدهد و بانک دیگری نیز استعلام کند همان کد ارسال می‌شود و اگر بانکی اطلاعات را درست ارسال نکند شناسه شهابی تولید نمی‌شود و اطلاعات به بانک برگردانده می‌شود و تا زمانی که اطلاعات صحیح از سمت بانک مرکزی ارسال نشود، شناسه شهاب تولید نمی‌شود.وی گفت: برای مشتریانی که موفق به دریافت شناسه شهاب می‌شوند چند قلم اطلاعات مدنظر راستی‌آزمایی می‌شود و اینکه گفته می‌شود الان حساب‌های بانکی زیادی هست که به هیچ‌وجه مشخص نیست اطلاعات مربوط به چه کسی است، ادعای پذیرفتنی نیست و بانک مرکزی چندین سال است که جدا از سامانه نهاب تمام اطلاعات مشتریان را دریافت و رصد می‌کند. بانک‌ها نیز مکلف هستند که اطلاعات را دقیق داشته باشند و جایی که کد ملی نخواند، در اولین فرصت حتما باید مسدودی از برداشت صورت بگیرد.
دهقان با اشاره به اینکه چنین چیزی به نظر من در حال حاضر نمی‌تواند ادعای درستی باشد بیان داشت: اینکه ما بیاییم تحلیل کنیم تعداد حساب‌های بانکی را یک طرف بگیریم و تعداد شناسه شهاب تولید شده را یک طرف و سپس درصد پوشش را در نظر بگیریم، خیلی به خطا رفته‌ایم.
وی تصریح کرد: حساب‌های بانکی مربوط به مشتریان متفاوت است و مشتریان بانکی یکتا هستند و هر مشتری می‌تواند به عنوان نمونه ۲۰ حساب داشته باشد و اگر ما یک شهاب به این فرد بدهیم یعنی اینکه ۲۰ شماره حساب این مشتری کد شهاب دریافت کرده و شهاب ارایه شده برای این فرد یکتا است. یعنی اگر بیش از ۷۰ میلیون مشتری بانکی ایرانی شناسه شهاب گرفتند در واقع ما به همان میزان مشتری یکتای شناخته شده داریم و در عین حال حساب‌های بانکی ما چند صد میلیون حساب است.مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی با اشاره به اینکه تعداد مشتریان بانکی که نمی‌تواند بیشتر از اشخاص ایرانی باشد، تصریح کرد: مگر چند میلیون جمعیت داریم که در آمار ادعا کنیم ۳۰۰ میلیون مشتری داریم. البته اینکه ۳۰۰ میلیون مشتری داریم مشخص نیست از کجا آمده و باید گفت ما بالغ بر ۵۰۰ میلیون حساب بانکی داریم و با این نوع مقایسه‌ها کاملا به خطا می‌رویم چون برای بیش از ۷۰ میلیون مشتری می‌توانیم بگوییم درصد پوشش ما نزدیک به ۱۰۰ درصد است.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی اظهارداشت: تمام اشخاص ایرانی که در شبکه بانکی حساب دارند، امروز برای آنها کد شهاب گرفته شده است. بنابراین دو چیز در برخی رسانه‌ها مقایسه شده که درست نیست و برای اشخاص خارجی نیز به همین شکل است و مقایسه تعداد حساب بانکی با تعداد کد شهاب کاملا به بیراهه رفتن است. وقتی می‌گوییم تعداد شهاب در واقع تعداد مشتری است و ما بیشتر از این تعداد مشتری حقیقی ایرانی نداریم و دیگر ما ۳۰۰ میلیون جمعیت نداریم که بگوییم ۳۰۰ میلیون مشتری باید داشته باشیم.دهقان خاطرنشان کرد: در مورد اشخاص حقیقی ایرانی وضعیت پوشش سامانه نهاب بسیار مطلوب است و به جرات می‌توان ادعا کرد که مشکلی در این زمینه نداریم. در مورد اشخاص حقوقی ایرانی نیز باید دقت شود که بانک مرکزی سیاست‌گذار اشخاص حقوقی ایرانی نیست و ناظر شبکه بانکی است و در صورتی که مشتری حقوقی وجود داشته باشد که شناسه ملی نداشته باشد که متاسفانه همچنان وجود دارد، عمدتا مشتریانی نیستند که در ثبت شرکت‌ها ثبت کرده باشند و مشتریانی هستند که به عنوان زیرمجموعه‌ها گفته می‌شوند مانند فدراسیون‌ها، بهداشت و اوقاف و در این زمینه‌ها نیز با ثبت شرکت‌ها در حال رایزنی هستیم که به زودی تعیین تکلیف شوند و این مشکل نیز رفع شود و از این بابت نیز نباید خیلی ریسک بالایی متصور باشیم، ولی قطعا باید تعیین تکلیف شوند و تا زمانی که این مشکل در مراجع اصلی حل نشود، بانک مرکزی امکان صدور شناسه شهاب برای این مشتریان حقوقی را ندارد.وی تصریح کرد: یکی از اقلام ضروری برای صدور شناسه شهاب، شناسه ملی است و اگر مشتری حقوقی وجود داشته باشد که شناسه ملی نداشته باشد عملا امکان ارایه شناسه شهاب برای وی نیز وجود نخواهد داشت و مشکل باید در جایی خارج از بانک مرکزی جست‌وجو شود. سامانه نهاب در بانک مرکزی در این حوزه ۱۰۰ درصد آمادگی دارد و به محض اینکه شناسه ملی و اقلام ضروری آن در مراجع تولید مشخص شود بانک مرکزی به سرعت آن را انجام می‌دهد و مشکلی از این بابت وجود نخواهد داشت. مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی اظهارداشت: بانک مرکزی در اقدام بسیار مناسبی که انجام داده تمامی سامانه‌های خود از سامانه‌های پرداخت و ارایه خدمات مانند سیاح و سمات و ... را با کد شهاب هماهنگ کرده و در واقع کد شهاب و شناسه شهاب به عنوان کلید همه سامانه‌ها در نظر گرفته شده و اگر بانکی در اقدامات خود برای مشتری شناسه شهاب نگیرد حتما در ارایه خدمات که توسط سامانه‌های بانک مرکزی به بانک صورت می‌گردد دچار مشکل خواهد شد و عملا آن مشتری نمی‌تواند خدمات لازم را بگیرد و الان سامانه سمات روی این موضوع قفل کرده و اگر اطلاعات مشتری ثبت نشود اصلا امکان ثبت در این سامانه را نخواهد داشت یا سامانه سیاح و سایر سامانه‌های در حال انجام.
