بازنگری در قانون صدور چک و تفاهمنامه قوه قضاییه و بانک مرکزی
گروه بانک و بیمه|
قائممقام بانک مرکزی با اشاره به مشکلات اصلی حوزه چک اعلام کرد: امضای تفاهمنامه قوه قضاییه و بانک مرکزی در مراحل پایانی است و بازنگری و اصلاح قانون صدور چک در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفته و با اجرای کامل قانون جدید چک، نواقص به حداقل خواهد رسید. کمیجانی با اشاره به مشکلات اصلی حوزه چک، گفت: عدم ساماندهی و تقویت اعتبار و اطمینان به چک و افزایش ریسک معاملات و ایجاد ناامنی در فضای کسبوکار، اطاله دادرسی در پروندههای چک و تحمیل هزینه بالا به فعالان اقتصادی و همچنین ضعف نظارت و کنترل بر فرآیند صدور چک و اتکای صرف به لاشه کاغذی چک، مهمترین مشکلات و مسائلی بودند که منجر شد بازنگری و اصلاح قانون صدور چک در دستور کار قرار گیرد. وی ادامه داد: اینگونه بود که قانون جدید چک با عنوان «قانون اصلاح صدور چک» پس از انجام حجم گسترده بررسیهای کارشناسی و آسیبشناسی دقیق وضعیت بحرانی چکهای بلامحل و همچنین بهرهمندی از تجارب موفق دیگر کشورها در حوزه قوانین چک، تدوین و با رأی قاطع نمایندگان محترم مجلس تصویب شد. اصلاحیه قانون چک به حدی مترقی است که بسیاری از اقتصاددانان، فعالان نظام بانکی و کارشناسان اقتصادی، آن را یک جهش اساسی در اصلاح نظام بانکی میدانند. قائممقام بانک مرکزی با اشاره به سرعت عمل بانک مرکزی در اجرای بخشی از مفاد قانون جدید چک گفت: با توجه به زیرساختهای توسعهیافته در بانک مرکزی، اجرای بخشی از اصلاحات مقررشده در قانون «اصلاح قانون صدور چک» بلافاصله بعد از ابلاغ قانون مذکور ممکن بود و نیاز به ایجاد زیرساخت فنی خاصی نداشت. بنابراین پس از ابلاغ قانون در تاریخ 23 آبانماه 1397، بخشی از تکالیف مندرج در قانون با فاصله زمانی اندکی توسط قوه قضاییه، بانک مرکزی و بانکها عملیاتی شد.راهاندازی سامانه صیاد و ساماندهی صدور دستهچک، برقراری نسبی تقارن اطلاعات در زمان صدور چک برایگیرنده از طریق راهاندازی سامانه استعلام پیامکی سوابق چک برگشتی و ایجاد فرآیند جدید مطالبه وجه چک از طریق صدور اجراییه دادگاه علیه صادرکننده چک برگشتی بدون رسیدگی ماهوی ظرف کمتر از 20 روز، از اولین و مهمترین اقدامات صورت گرفته در راستای اجرای قانون جدید چک بوده است. کمیجانی همچنین با اشاره به منوط شدن اعتبار صدور چک به ثبت اطلاعات آن در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، گفت: مطابق ماده 8 قانون مذکور، بانک مرکزی مکلف است امکاناتی را ایجاد کند تا صدور هر برگه چک مستلزم ثبت مشخصات هویتی دریافتکننده، مبلغ و تاریخ سررسید چک برای شناسه یکتای برگه چک توسط صادرکننده در سامانه یکپارچه بانک مرکزی باشد. بنابراین امکان انتقال چک به شخص دیگر توسط دارنده تا قبل از تسویه، صرفاً با ثبت هویتگیرنده جدید برای همان شناسه یکتای چک در آن سامانه امکانپذیر خواهد بود. سامانه مذکور بهگونهای خواهد بود که در صورت وجود چک برگشتی رفع سوء اثر نشده در سابقه صادرکننده، اجازه صدور برگه چک جدید برای وی داده نخواهد شد. قائممقام بانک مرکزی ادامه داد: در این صورت افراد بدحساب و کلاهبردار امکان اخذ دستهچک را نخواهند داشت، چراکه استعلام سوابق، احراز عدم ممنوعیتها و صدور دستهچک بهصورت متمرکز توسط سامانه بانک مرکزی و بر مبنای اعتبارسنجی انجام میگیرد. از طرف دیگر اختصاص کدیکتا به هر برگه چک، امکان برقراری تقارن اطلاعات و افزایش اعتبار چک را فراهم میکند.با اجرای این قانون اعتبار چک صرفاً متکی بر لاشه کاغذی نخواهد بود و با پشتیبانگیری و ثبت اطلاعات مندرج در چک در سیستم متمرکز بانک مرکزی، اعتبار چک افزایشیافته و نگرانی در خصوص از بین رفتن آن در حوادثی از قبیل سیل، زلزله و... وجود نخواهد داشت و وقوع جرایمی همچون جعل و سرقت چک به میزان قابلتوجهی کاهش خواهد یافت و بعضا حتی موضوعیت نخواهند داشت. از طرف دیگر با توجه به منوط شدن صدور چک به ثبت اطلاعات آن در سامانه، امکان نظارت بر لحظه صدور برگه چک و کنترل افراد پرخطر برای بانک مرکزی فراهم میشود. کمیجانی عدم نیاز به جابهجایی چک، هزینه کمتر، سهولت در اطلاعرسانی نقل و انتقال چک به صاحب چک و امنیت بیشتر و عدم امکان سرقت و مفقودی چک را از جمله مزیتهای چک الکترونیک دانست و افزود: برای راهاندازی چک الکترونیک، تاکنون اقداماتی اعم از راهاندازی سامانه مرکزی چک الکترونیک (چکاد)، تهیه و ابلاغ الزامات صدور و پردازش چک الکترونیکی به شبکه بانکی کشور، بازنویسی نسخه جدید سامانه صیاد در راستای ایجاد امکان صدور چک الکترونیکی، بازنویسی نسخه جدید سامانه چکاوک در راستای ایجاد امکان پردازش چک دیجیتال و ابلاغ مستندات فنی به بانکها توسط بانک مرکزی انجام شده است و سایر اقدامات لازم مستلزم اعمال تغییرات فنی در رابط کاری صیاد و چکاوک توسط بانکها در حال انجام است. کمیجانی با بیان اینکه در حال حاضر از سامانههای صیاد (صدور یکپارچه الکترونیکی دستهچک)، چکاوک (سیستم انتقال تصویر چک) و پیچک (سامانه پیگیری مبادلات چک) در خدماترسانی به مردم استفاده میشود، گفت: همچنین در راستای ثبت آنی چک برگشتی، ثبت مشخصات اتباع بیگانه و اخذ اطلاعات ذینفع چک برگشتی، مستندات فنی سامانه جدید چکهای برگشتی (سما چک: سامانه متمرکز الکترونیکی چک برگشتی) در دستور کار این بانک قرار گرفت و فرمتهای اطلاعاتی سامانه مذکور برای بهرهبرداری طی بخشنامهای در تیرماه سال جاری به تمام بانکها ارسال شده که مطابق آن ارسال اطلاعات بهصورت وبسرویس به سامانه یادشده عملیاتی و امکان دسترسی به اطلاعات دارنده چک بهصورت سیستمی برای بانکها ایجاد میشود.