تلاش برای مقابله با تهدیدات رو به گسترش سایبری
کشورها برای مقابله با تهدیدات رو به گسترش سایبری و همچنین کسب فرصت‌های گسترده و جلوگیری از عقب‌ماندگی سایبری، نیازمند راهبرد سایبری جامع و کارآمدی مطابق با ماهیت خاص و پویای فضای سایبر هستند. بدین‌منظور کشورهای توسعه‌یافته سایبری طی چند سال گذشته حداقل یک یا چند راهبرد سایبری داشته‌اند. طبق تجارب کشورهای موفق، توسعه دانش سایبری را می‌توان راهبردی موثر برای قوی شدن در حوزه امنیت سایبری کشور و حکمرانی فضای مجازی دانست. در راهبرد سایبری کارآمد باید بر تحقیق و تفحص سایبری تمرکز کرد و با سرمایه‌گذاری گسترده در تمامی‌حوزه‌ها و بخش‌هایی که می‌توانند به گسترش دانش سایبری کمک کنند، ظرفیت علمی‌سایبری کشور را گسترش داد. یکی از مهم‌ترین راهبردها برای قوی شدن در فضای سایبری، توسعه دانش سایبری است. به تعبیری دیگر دانش سایبری عین قدرت است. به همین دلیل، سال‌هاست بین کشورها رقابت بسیار گسترده‌ای در حوزه دانش و قدرت سایبری وجود دارد؛ چون آنان به خوبی می‌دانند که آنچه در آینده سلسله مراتب قدرت جهانی را شکل خواهد داد، قدرت سایبری برآمده از دانش سایبری است. در راستای این اهمیت، کشورهای پیشرفته سرمایه‌گذاری بسیار گسترده‌ای در حوزه سایبر انجام کرده‌اند. برای نمونه امریکا به عنوان پیشرفته‌ترین کشور جهان، حوزه سایبری را یکی از اولویت‌های خود قرار داده است. ایالات متحده امریکا به عنوان پیشگام‌ترین کشور دنیا در حوزه سایبری، در کنار سایر کشورهای عضو ناتو، دارای حداقل دو یا سه راهبرد هستند که عملیاتی نیز شده است. ایالات متحده امریکا کم و بیش از دهه 1970 میلادی ضمن فهم اهمیت فضای سایبر، دارای برنامه و سیاست‌های مشخص در حوزه سایبر و امنیت فضای سایبری بوده است. در این راستا و بر اساس تجربه سایر کشورهای سایبری می‌توان گفت سرمایه‌گذاری در حوزه دانش سایبری حداقل چند محور مشخص دارد. در این زمینه، قدم اول، ارایه دروس مقدماتی سایبری در مدارس ابتدایی تا دبیرستان یا همان مقاطع قبل از دانشگاه است. هدف از این کار، آماده کردن نسل جدید برای آشنایی عمیق‌تر با فضای سایبر و در نهایت علاقه‌مند کردن آنها و شناخت استعدادهای سایبری برای سرمایه‌گذاری و آینده‌سازی است. مرحله دوم ایجاد رشته‌هایی در دانشگاه‌ها برای جذب استعدادهای سایبری و تبدیل آنها به نخبگانی است که در آینده می‌تواند تأمین کننده قدرت و امنیت سایبری کشور باشند. قدم دیگر در این زمینه، داشتن پژوهشکده‌های سایبری است که در آن اساتید، نخبگان و کارشناسان با حمایت دولت و بخش خصوصی، تحقیق و تفحص را در اولویت قرار دهند. نقش برجسته پژوهشکده‌ها و مراکز سایبری این است که به عنوان حلقه رابط بین دولت و بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و بخش صنعت و حتی بین مردم و دولت عمل کرده و دانش سایبری را به قدرت عینی سایبری تبدیل کنند.
راهبرد آلمان
برای تنظیم‌گری شبکه‌های اجتماعی خارجی
اعمال قوانین سختگیرانه بر شبکه‌های اجتماعی خارجی در آلمان باعث شده است که شرکت‌های بزرگ فناوری ارتباطات و ارتباطات، قوانین محلی آلمان را به رسمیت بشناسند. آلمان از جمله کشورهایی است که در مباحث حکمرانی فضای مجازی و تنظیم‌گری از کشورهای پیشگام در اتحادیه اروپایی است. آلمان دارای جمعیتی بیش از 81 میلیون نفر است و بیش از 87 درصد از مردم دسترسی به اینترنت دارند. این کشور در مباحث حکمرانی و تنظیم‌گری فضای مجازی، در انجام قوانین محلی در فضای مجازی سختگیرانه عمل می‌کند و از شرکت‌های خارجی فعال در فضای مجازی خواسته که براساس قوانین محلی اقدام به فعالیت داشته باشند. در آلمان سایت‌های پرکاربرد مانند فیس‌بوک، گوگل، توییتر و غیره از لحاظ حقوقی ملزم هستند که یک دفتر محافظت حقوقی در آلمان دایر کنند و این دفتر باید به‌طور 24 ساعتی در 365 روز سال فعال باشد. این اقدام به قربانیان اخبار جعلی و پیام‌های نفرت‌آمیز اجازه می‌دهد که با آن رسانه اجتماعی تماس بگیرند و با اثبات مورد خواستار اقدام لازم بشوند. دولت آلمان اعلام کرده است که برخی از مطالب در فیس‌بوک خلاف قوانین محلی این کشور است و باید از این صفحه حذف شود اگرچه حذف این مطالب با قوانین آزادی بیان امریکا مغایر است. اما از این رو که این شرکت در فضای مجازی آلمان فعال است باید طبق قوانین محلی آلمان عمل کند. بر طبق توافق دولت آلمان و فیس‌بوک، مطالبی که بر طبق قوانین محلی آلمان و به خصوص صحبت‌های تنفرآمیز، یعنی مطالبی که به‌صورت تندی از گروهی احراز تنفر می‌کند طی مدت 24 ساعت حذف می‌شود. در واقع مردم و یا دولت آلمان این مطالب را اعلام کرده و گروه ویژه‌ای در فیس‌بوک آن را بررسی کرده و در صورتی که به عنوان خلاف قوانین محلی دیده شود، این مطالب از این پایگاه حذف خواهد شد. البته فیس‌بوک پیش از این اعلام کرده بود که قصد ندارد در جایگاه داوری بنشیند و تمایزی میان خبرهای اصیل و گزارش‌های جعلی قائل شود، اما بسیاری از متخصصان می‌گویند بی‌طرفی فیس‌بوک می‌تواند نتایج مخربی به بار بیاورد که نمونه نگران‌کننده‌ای از آن در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا تجربه شد. البته عدم رعایت این قوانین برای فیس‌بوک جرایم سنگینی را به دنبال داشته است؛ به‌طوری که دستگاه قضایی فدرال آلمان در یک مورد با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که شرکت فیس‌بوک را به دلیل نقض مقررات شبکه اجرایی و پخش یک سخنرانی تنفرآمیز به دو میلیون یورو جریمه نقدی محکوم کرده است. در کشور آلمان، آمازون پایگاه محلی به آدرس amazon.de را دارد. در این پایگاه که به زبان آلمانی است، امکان خرید در داخل آلمان و کشورهای دیگر در داخل و خارج اروپا وجود دارد. برای ارسال کالا به خارج از کشور آلمان، نظارت‌ها و مجوز برای صادرات و فرستادن کالا بررسی می‌شود و اگر کالایی مجوز خروج از آلمان را نداشته باشد و یا اجازه ورود کالا به کشور مقصد نباشد، از خریداری کردن این کالا جلوگیری خواهد شد و این اطلاعات از روی آدرس‌گیرنده بررسی می‌شود. همچنین در صورتی که مالیاتی گرفته شود، این مالیات هنگام خرید از کاربر گرفته می‌شود و در صورتی که حق گمرک باید گرفته شود، این حق گمرک تخمین زده می‌شود و از مشتری کسر می‌شود و در صورتی که مبلغ واقعی کمتر از مبلغ تخمین شده باشد، این اختلاف به مشتری باز می‌گردد. در صورتی که این مقدار بیشتر باشد، هیچ پولی از مشتری کسر نخواهد شد. همچنین در کشور آلمان، حمایت و پخش مطالب مربوط به حزب نازی خلاف قانون است. از این رو توییتر اقدام به‌سانسور این مطالب در سایت خود و مسدود کردن گروه‌های مرتبط با این موضوع می‌کند. همچنین توییتر اعلام کرده ما قادر به کنترل تمام پیام‌ها نیستیم و اگر موردی باشد، در صورت گزارش دادن به این شرکت و پس از بررسی اقدام به‌سانسور مطلب در منطقه با توجه به قوانین محلی و یا حذف مطلب خواهد شد. در صورت سانسور محلی، مطلب در کشورهای دیگر قابل رویت است. همچنین از آنجایی که بر اساس قوانین محلی آلمان، فعالیت‌ها و نشر مطلب در مورد حزب نازی خلاف قانون محلی کشور آلمان بوده و از این رو این کشور گوگل را مجبور کرده تا مطالبی را که در این خصوص در موتور جست‌وجو خود نشان می‌دهد را حذف کند. البته این شرایط برای گوگل محلی آلمان یعنیgoogle.de فراهم شده است. البته رعایت نکردن قوانین محلی آلمان در مواردی، موجب جریمه گوگل شده است. در این باره دفتر حمایت و حفاظت از اطلاعات آلمان مستقر در شهر هامبورگ اعلام کرد شرکت امریکایی گوگل را به علت نقض حریم خصوصی افراد به پرداخت بیش از 145 هزار یورو جریمه محکوم کرده است. همچنین در این باره مقامات آلمانی اعلام کردند، در بین اطلاعات
جمع آوری شده به صورت غیر قانونی از سوی شرکت گوگل در سال‌های 2008 تا 2010 میلادی مقادیر زیادی اطلاعات شخصی افراد شامل ایمیل، گذر واژه و عکس بوده است.
اولویت نخست نظارت و پالایش فضای مجازی در مالزی
طبق قوانین مالزی، هرگونه انتشار محتوای علیه اسلام جرم محسوب شده و رصد اینگونه محتواها در فضای مجازی اولویت نخست نظام مانیتورینگ مالزی است. مالزی از جمله کشورهایی است که بنا بر اعلام سازمان‌های بین‌المللی در زمینه اقتصاد فضای مجازی به عنوان یکی از کشورهای پردرآمد حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال 2024 تلقی خواهد شد. بر اساس گزارش کمیسیون ارتباطات و رسانه مالزی، 87.4 درصد مردم مالزی در سال 2018 به اینترنت و شبکه‌های مجازی دسترسی داشته‌اند که 91 درصد آن از طریق تلفن همراه هوشمند بوده است. در کشور مالزی، فیس‌بوک و واتس‌اپ از محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند. 96 و نیم درصد کاربران اینترنت در مالزی، صرفا از شبکه‌های اجتماعی برای برقرار ارتباط با خانواده، دوستان و همکاران خود استفاده می‌کنند. ضمن آنکه محتوای آموزشی، محتوای سرگرم‌کننده و شایعات، اخبار، اطلاعات عمومی و اطلاعیه‌ها، تبلیغات تجاری و تخفیفات تجاری و موضوعات سیاسی به ترتیب بیشترین اطلاعاتی است که از طریق شبکه‌های اجتماعی بین کاربران ردوبدل می‌شود. رویکرد باز و استقبال این کشور از همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعات باعث تثبیت موقعیت این کشور در عرصه بین‌الملل در عمده حوزه‌ها، از جمله در زمینه فضای مجازی شده است. بر اساس ارزیابی‌هایی که توسط اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه دور در زمینه آمادگی در حوزه حملات سایبری صورت گرفته، مالزی در سال‌های اخیر همواره در بین 20 کشور اول جهان قرار داشته است. بر اساس قانون اساسی مالزی، هرگونه انتشار مطالب و یا اخبار علیه اسلام و نظام پادشاهی کشور مالزی جرم محسوب می‌شود. لذا مطالبی با مضمون ضد دین اسلام و یا ضد نظام حاکم بر این کشور، در صدر نظام مانیتورینگ کمیسیون ارتباطات و رسانه قرار داشته و در صورت مشاهده هر یک از آنها، فرمان حذف محتوای مربوطه صادر می‌شود. در سال‌های اخیر موارد زیادی از درخواست این کمیسیون از فیس‌بوک، یوتیوب و حتی وبلاگ‌های شخصی مبنی بر حذف برخی محتواها وجود داشته است. وجه جالب توجه حکمرانی سایبری مالزی، رویکرد ایجابی این کشور برای استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های فضای مجازی برای توسعه همه‌جانبه است. این کشور حاکمیت فناوری در عصر سایبری را به رسمیت شناخته و به همین دلیل، در اغلب سیاست‌گذاری‌ها بر دستیابی به آخرین فناوری‌ها و نیز استفاده حداکثری از ظرفیت‌های فناوری و نوآوری تاکید کرده است. البته همین رویکرد ایجابی، آسیب‌ها و پیامدهای جدی نیز برای این کشور داشته است که از جمله آن، زیان 12.2 میلیارد دلاری اقتصادی ناشی از حملات سایبری به کشور مالزی است.
