افزایش روزانه 2240 میلیارد تسهیلات و 2880 میلیارد سپرده

  نسبت تسهیلات 93 درصدی در تهران         

پیشتازی رشد تسهیلات نسبت به سپرده‌ها در سال شیوع کرونا

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |

آمارها نشان می‌دهد که در 7 ماه اول سال 99 روزانه 2880 میلیارد تومان سپرده و 2240 میلیارد تومان تسهیلات به مانده سپرده‌ها و تسهیلات بانک‌ها اضافه شده است. این رقم بزرگ خلق پول و نقدینگی، عملا اثرات تورمی خواهد داشت و رشد بالای 40 درصدی سپرده‌ها و تسهیلات می‌تواند رشد بالای نقدینگی و تورم را به همراه داشته باشد. 

اگرچه در سال‌های اخیر متناسب با سیاست انضباط مالی، کاهش مطالبات معوق، کنترل تورم و نقدینگی، بانک‌ها تلاش کردند که برای چند سال رشد تسهیلات کمتر از رشد سپرده‌های بانک‌ها باشد. اما در سال شیوع کرونا و یک‌سال منتهی به مهر 99، رشد سپرده‌ها به بالای 40 درصد و تسهیلات بانک‌ها بالای 42 درصد رسید که رشد قابل توجه و در عین حال نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد که می‌تواند آثار تورمی و رشد نقدینگی داشته باشد. البته بخش عمده‌ای از این رشد به خاطر تحریم‌ها و شیوع کرونا، تامین خسارت‌ واحدهای اقتصادی و کمک به قدرت خرید خانوارها در دوران رکود وتعطیلی بازار و کسب وکارها بوده و بانک‌ها ناگزیر از اتخاذ چنین سیاستی بوده‌اند و همین موضوع باعث رشد بالای تسهیلات دهی 42 درصدی در یک سال و 25 درصدی در 7 ماه اول سال 99 شده است و همین امر در بازخورد و برگشت پول‌ به بانک‌ها موجب رشد سپرده‌ها به میزان 40 درصد در یک‌سال و 22 درصد در 7 ماه اول 99 شده است.  اما در عین حال جای این پرسش اساسی وجود دارد که چه میزان از خلق پول بانک‌ها و رشد تسهیلات و سپرده‌ها و نقدینگی موجود کشور به خاطر سیاست‌های دولت، نبود درآمد کافی، کاهش در آمد نفت و... رخ داده است؟ و مهم‌تر آنکه این وضعیت رشد تسهیلات و سپرده و نقدینگی تا کی ادامه دارد و تا کی می‌تواند قدرت خرید مردم را همچنان کاهش دهد.  براساس گزارش بانک مرکزی از وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک استان در پایان مهر سال جاری، مانده کل سپرده‌ها به رقم ۳۳۳۸ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به مقطع مشابه سال قبل و پایان سال گذشته معادل ۴۰.۷ و ۲۲.۹ درصد افزایش را نشان می‌دهد.همچنین، بالاترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با مانده ۱۸۱۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان و کم‌ترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد معادل ۸۲۰۰ میلیارد تومان است. علاوه براین، مانده کل تسهیلات در این زمان ۲۴۱۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل و پایان سال گذشته معادل ۴۲.۸ و ۲۵ درصد افزایش داشته است.طبق این گزارش، بیشترین مبلغ تسهیلات نیز مربوط به استان تهران با مانده ۱۵۵۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و کم‌ترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویر احمد معادل ۸۲۰۰ میلیارد تومان است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی ۷۹.۸ درصد است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل و پایان سال قبل، به ترتیب ۰.۲ و ۰.۴ واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد که نسبت مذکور در استان تهران ۹۳.۴ درصد و استان کهگیلویه و بویراحمد ۱۱۲.۴ درصد است. در این گزارش، یکی از علل مهم بالا بودن رقم تسهیلات و سپرده‌ها در استان تهران استقرار دفاتر مرکزی بسیاری از شرکت‌ها و موسسات تولیدی سایر استان‌ها در استان تهران بیان شده و عمده فعالیت‌های بانکی آنها از طریق شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری استان تهران انجام می‌شود. مانده تسهیلات بانک‌ها در 7 ماه نخست سال 99 به میزان 484 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است یعنی در 216 روز معادل 486 هزار میلیارد تومان به تسهیلات اضافه شده که به معنی روزانه 2240 میلیارد تومان افزایش تسهیلات بوده است که در سال شیوع کرونا و تحریم امریکا برای سر پاماندن واحدهای اقتصادی و کمک به قدرت خرید خانوارها پرداخت شده است.  از سوی دیگر، در این دوره 7ماهه، مانده سپرده‌های بانکی نیز به میزان 622 هزار میلیارد تومان افزایش یافته که به معنای روزانه 2880 میلیارد تومان افزایش سپرده‌ها است. همچنین سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی نیز از رقم 2438 هزار میلیارد تومان در اسفند 98 به 3033 هزار میلیارد تومان در مهر 99 رسیده و طی 216 روز 595 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.  از سوی دیگر، رقم 305 هزار میلیارد تومان سپرده قانونی معادل 9.13 درصد کل سپرده‌ها بوده که نشان‌دهنده کاهش آن نسبت به سال قبل است و بانک‌ها سپرده قانونی کمتری را به خاطر کمک به رفع خسارت‌های کرونا در نظر گرفته‌اند. همچنین 614 هزار میلیارد تومان به عنوان ذخیره احتیاطی یا نقدینگی مورد نیاز شعب یا سیاست سقف اعتباری، در نظر گرفته شده است. یعنی در مجموع 919 هزار میلیارد تومان به عنوان سپرده قانونی و ذخیره احتیاطی حفظ شده و تبدیل به تسهیلات بانکی نشده است. این رقم در مقایسه با کل سپرده‌های بانکی معادل 27.5 درصد کل سپرده‌ها را تشکیل می‌دهد. 

     نسبت تسهیلات 93  درصدی در تهران 

سهم تهران از کل سپرده‌های بانکی کشور معادل 54.34 درصد و سهم تهران از کل تسهیلات بانکی کشور نیز معادل 64.36 درصد کل تسهیلات بانکی بوده و سهم تهران از کل تسهیلات 10 واحد درصد بیشتر از سهم تهران از کل سپرده‌های بانکی کشور بوده است.  همچنین 147 هزار میلیارد تومان سپرده قانونی در بانک‌های تهران بوده است یعنی 8.1 درصد سپرده‌ها در تهران به عنوان سپرده قانونی در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر 110 هزار میلیارد تومان در بانک‌های تهران برای ذخیره احتیاطی در نظر گرفته شده که این رقم معادل 6 درصد کل سپرده‌های بانکی تهران بوده است. در مجموع معادل 257 هزار میلیارد تومان یا 14.16 درصد کل سپرده‌ها برای سپرده قانونی و ذخیره احتیاطی در نظر گرفته شده و بیش از 85 درصد سپرده‌ها در تهران به عنوان تسهیلات پرداخت شده است.براین اساس روشن است که نسبت تسهیلات یعنی تسهیلات تقسیم بر سپرده بعد از کسر سپرده قانونی در تهران معادل 93.4 درصد بوده که نسبت بسیار بالایی محسوب می‌شود.