تمرکز بر معدن و بی‌توجهی به تنظیم بازار

حسین  امینی‌پور

وزارت صمت وظیفه سنگینی به عهده دارد و علاوه بر حمایت از صنعت کشور، ایجاد ارزش افزوده در صنایع معدنی و معادن کشور، کمک به اشتغالزایی و سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و... باید وظیفه مهم‌تر تنظیم بازار، قیمت کالاها و خدمات و به خصوص کالاهای اساسی، کمک به قدرت خرید خانوار، کنترل و مدیریت عرضه و تقاضای کالا را در برنامه روزانه خود داشته باشد و اجازه ندهد که قدرت خرید مردم و معیشت کشور دچار نوسان و چالش‌های اساسی و رشد شدید قیمت‌ها و هزینه‌ها شود. اما عملکرد ماه‌های اخیر این وزارتخانه نشان می‌دهد که دغدغه تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها کمتر مطرح است و توجه مدیران ارشد این وزارتخانه متوجه بخش معدن، مدیران شرکت‌های معدنی و تحولات صنایع معدنی است و وزارت صمت از موضوع و وظیفه اصلی تنظیم بازار در مواردی غافل شده و شاهد رشد قیمت برخی کالاهای اساسی بوده‌ایم. 

برخی کارشناسان با انتقاد از روند ماه‌های اخیر معتقدند که وزیر صمت تنها به معدن بها می‌دهد در حالی که وضعیت تنظیم بازار، رشد قیمت کالاها، تورم 46 درصدی یکسال اخیر و فشار بر خانوارها مهم‌تر از وضعیت معادن است. وضعیت رشد قیمت‌ها و تنظیم بازار به سمتی رفته که عده‌ای از کارشناسان معتقدند وزیر صمت تنها خود را وزیر معدن می‌داند در حالی که قیمت برخی کالاهای اساسی از جمله روغن نباتی رکورددار افزایش قیمت شده است و این پرسش را مطرح کرده که در ستاد تنظیم بازار چه خبر است؟! و چرا این قیمت‌ها کنترل نمی‌شود؟  تنها مساله بورس و تحولات آن نیست که تحت تاثیر تصمیم‌گیری‌های وزارت صمت قرار گرفته و علاوه بر وضعیت صنعت فولاد، قیمت محصولات فولادی که باعث سقوط سهام فولادی و کل بورس شده است، آثار مخرب رویکردهای وزیر  صمت را می‌توان در بی‌عملی ستاد تنظیم بازار، گرانی‌های افسارگسیخته، تعطیلی واحدهای تولیدی فعال و... به وضوح مشاهده کرد. بی‌عملی و بی‌تجربگی که فعالان اقتصادی و بازار سرمایه هم بر آن صحه می‌گذارند.  مدیریت وزارت صمت از روز رای اعتماد تا امروز بر وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت با چالش‌های فراوانی همراه بوده است. بخشی از این چالش‌ها تحت تاثیر تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه و برخی دیگر را باید به حساب بی‌توجهی و البته بی‌تجربگی آقای وزیر مرتبط دانست. این روزها افکار عمومی درگیر تصمیم غلط وزیر صمت در خصوص بازار بورس است و ازسوی دیگر وزیر با خیال راحت دست به تغییرات گسترده در بخش معادن و فولاد می‌زند.  انتصابات گاه و بیگاه «حلقه کرمانی‌ها» در صنعت فولاد و مجموعه‌های معدنی در حالی رخ می‌دهد که بازار کالاهای مصرفی و کالاهای اساسی به حال خود رها شده‌اند. گویا وزیر صمت فقط خود را وزیر معدن می‌داند و سایر وظایف خود را فراموش کرده است.  به عنوان نمونه نگاهی به وضعیت بازار روغن نباتی طی چند ماه اخیر نشان می‌دهد که در سبد مصرفی خانوار مشکل ایجاد کرده و کمبود روغن نباتی منجر به ایجاد صف‌های طولانی جلوی فروشگاه‌ها، سهمیه‌بندی و فروش اجباری روغن نباتی همراه با کیک، تن‌ماهی و رب و همچنین گران شدن چند باره روغن نباتی شده است. مردم برای گرفتن یک حلب 4 کیلویی روغن در فروشگاه‌های بزرگ صف می‌کشند و در شرایط نامناسبی برخلاف میل خود مجبور هستند که در صف بمانند تا با قیمت کمتری روغن تهیه کنند.  توزیع سهمیه‌ای دولت در استان‌ها به‌صورت ناعادلانه و نامناسب باعث شد تا بسیاری از کارخانه‌ها و مصرف‌کنندگان روغن نباتی نتوانند روغن مصرفی خود را تامین کنند و مجبور به خرید روغن نباتی از بازار سیاه به قیمت‌های هنگفت شدند. به‌طوری که قیمت حلب 16 کیلوگرمی روغن نباتی از 130 هزار تومان به بیش از 300 هزار تومان و تا حدود ۴۰۰ هزار تومان رسیده بود! بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، قیمت روغن مایع ۹۰۰ گرمی در دو ماه اول سال ۹۹ حدود 8700 تومان بود و در آذرماه به رقم 13 هزار تومان رسیده است. همچنین هر کیلو روغن جامد در دوماه اول سال به رقم ۹۲۳۶ و تا پایان آذر ماه به رقم 18 هزار تومان رسیده است .اما گزارش‌های میدانی سطح بازار نشان می‌دهد قیمت‌ها بسیار فراتر از اعلام مرکز آمار است و مردم مجبورند روغن و سایر کالاها را با قیمت بالاتری نسبت به سال گذشته تهیه کنند.  به نظر می‌رسد نبود برنامه‌ای دقیق و جامع در کنار بی‌تدبیری‌های وزارت صمت در استفاده به موقع از ذخایر استراتژیک کشور موجب این نابسامانی در بازار روغن شده است. این در حالی است که بنابر اعلام برخی منابع خبری، بانک مرکزی ارز لازم جهت تامین روغن را تخصیص داده است. در کنار نبود برنامه دقیق در عرضه؛ باید به توزیع نامناسب و ناعادلانه روغن‌های سهمیه‌ای در استان‌ها در کنار منفعت‌طلبی‌های برخی فعالان بخش خصوصی اشاره کرد. نبود شفافیت در عملکردها باعث شده تا همچنان و پس از گذشت ماه‌ها از آغاز نارسایی در بازار روغن نباتی، گرانی و گران‌فروشی در کنار کمبود در بازار روغن نباتی خودنمایی کند و کمک‌های دولتی نیز نتواند بازار را به روال عادی برگرداند تا همچنان وعده‌های امیدوار‌کننده درخصوص بازگشت ثبات به بازار روغن نباتی طی یک ماه آینده از زبان وزیر صمت به گوش برسد.