بی اعتمادی به بورس بیش از پیش شد
گروه بورس|
تقریبا چندماهی می‌شود که وضعیت بورس بر هم خورده و هرازگاهی یک مقام مسوول درخصوص این بازار به ارایه نظر می‌پردازند اما؛ با این ارایه نظرها وضعیت بازار تغییری نداشته و تنها روز به روز شاهد وضعیت وخیم‌تر در این بازار هستیم. حال اگر وضعیت بازارسرمایه را بررسی کنیم متوجه نزول شاخص هم وزن می‌شویم که نزول این شاخص می‌تواند وضعیت بازار را برهم بزند و روز به روز شاهد وضعیت ناگواری در بورس باشیم. در روز گذشته بازار شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران ۷/۱ درصد افت داشت، شاخص هم‌وزن نیز ۲/۱ درصد افت کرد.
یکی از موضوعاتی که در دادوستدهای این روزهای معامله‌گران به وضوح دیده می‌شود تردید هم در زمین خرید و هم فروش سهام است. در این خصوص می‌توان به تقابل دیدگاه‌ها اشاره کرد. برخی از کارشناسان بازار معتقدند اصلاح شاخص سهام هنوز به اتمام نرسیده و رشد‌های روزهای گذشته ساختگی و در جهت جلب نظر معترضان است. این گروه از سهامداران به رشد سهام شاخص‌ساز با اهرم حقوقی اشاره می‌کنند و آن را رشدی غیرواقعی می‌خوانند. گروه دیگری اما؛ در بازار وجود دارند که از جذابیت قیمت‌ها سخن می‌گویند. به اعتقاد این گروه نسبت قیمت به درآمد در کل بازار از ۲۲ واحد در میانه‌های مردادماه، به ۳/۸ واحد رسیده است که گویای کاهش قابل توجه قیمت سهام است. افت ماه‌های گذشته در کنار عملکرد مناسب شرکت‌ها در گزارش‌های فصل پاییز از پتانسیل بالای این بازار حکایت دارد، پس زمان مناسبی برای خرید فرارسیده است. با این حال آنچه دیده می‌شود تردید هر دو گروه از معامله‌گران است. نه گروه اول قدم استواری در سمت فروش برمی‌دارند و نه گروه دوم حضور فعالی در سمت خرید سهام دارند. گویا هر دو دسته عوامل دیگری را بر روند معاملات موثر می‌دانند و در انتظار تثبیت شرایط هستند. ناپایداری سیاست‌ها چه اقتصادی و چه غیراقتصادی از مهم‌ترین دلایل افزایش تردید بورس‌بازان است. سهامدارانی که با وجود واقف بودن به رسیدن قیمت بسیاری از سهام به محدوده جذاب و به اصطلاح خریدنی شدن بازار، اما احتمال می‌دهند برخی سیاست‌های غیرکارشناسانه سد راه به تعادل رسیدن بورس تهران شود. بورس‌بازان حتی به ابهامات مربوط به روابط ایران و امریکا نیز اشاره می‌کنند و در انتظار مشخص شدن مسیر دلار هستند. طی این شرایط بسیاری از سهامداران و معامله گران در این بازار در فضای مجازی هشتگ‌هایی با عنوان بخریم؛ بفروشیم یا منتظربمانیم؟ دیده می‌شود و سهامداران نیز در انتظار پاسخی مشخص هستند که درنهایت با افت و خیز بازار و پاسخ‌های متعدد هنوز هم پاسخ این هشتگ و یا سوال خود را نگرفته‌اند. البته این نکته قابل توجه است که تجربیات سال‌های گذشته نشان داده که سرمایه‌گذاری در بازار سهام با دید بلندمدت همواره پرسود بوده است. بررسی‌هایی که حکایت از رشد ۱۲۴ درصدی بورس در ماه‌های سپری شده از سال ۹۹ داشت و نشان داد نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری در این بازار، سود مناسبی را نیز به ارمغان می‌آورد. ضمن آنکه نوسان‌گیری در بورس، نیاز به ریسک‌پذیری بالا و البته تسلط کافی به تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال دارد و برای تازه‌واردها مخاطره‌آمیز است.
خود باوری یا عدم اعتماد؟
در شرایط فعلی به نظر می‌رسد یکی از ابزارهایی که می‌تواند به بهبود کارکردهای بازار سرمایه در شرایط نزولی قیمت سهام کمک کند ایجاد گواهی‌هایی نظیر گواهی سکه یک‌روزه برای انواع ارز است. چنین ابزاری به شرط آنکه با استفاده از ارز موجود در کشور و نه با اتکا به منابع خارج از دسترس انجام شود، می‌تواند کمک شایان توجهی به پوشش ریسک آحاد مردم داشته باشد، بدون آنکه تقاضای حقیقی برای ارز هم به شکل فیزیکی افزایش پیدا کند و کشور را در مواقع خاص دچار مشکل کند. البته نباید از خاطر برد که در چنین شرایطی فقدان توانِ بهره‌گیری کافی از ابزارهایی نظیر فروش تعهدی و اختیارهای خرید و فروش که ناشی از نبود نقدشوندگی در آنهاست، خود مساله‌ای درخور است که در شرایط جذاب شدن بازارهای موازی خود خروج نقدینگی از بازار سهام را تسهیل می‌کند. به نظر می‌رسد در سال‌های پایانی دهه ششم فعالیت بازار سرمایه آنچه بیشتر باید مورد توجه قرار بگیرد، توجه به افزایش واقعی تعداد ابزارها در کنار بیشتر شدن تعداد پژوهش‌های علمی پیرامون موضوعات مربوط به بازار سرمایه است. بیراه نخواهد بود اگر انتظار داشته باشیم که در کشوری با مختصات خاص اقتصادی و سیاسی مانند ایران مرکز پژوهشی قدرتمند و کارآمد شکل بگیرد که ضمن بهره‌گیری از توان پژوهشی اعضای فعال در جامعه مالی کشور، نیازهای کشور را به دقت رصد کند و برای بهبود کارکرد تنها بازار غیر‌تورمی کشور راه پیش پای سیاست‌گذاران بگذارد.
مجلسی‌ها حمایت می‌کنند؟
در میان مجلس شورای اسلامی از روزهای آغاز نزول بازار یعنی از میانه‌های مردادماه حمایت‌ها و برگزاری جلسات متعدد را در خصوص بورس و بازارسهام آغاز کرد و تاکنون نیز ادامه‌دارد اما؛ هنوز هم مشکلی در بازار حل نشده و تنها رییس سازمان بورس قلم به استعفا نداده تا شاید مشکلی از مشکلات بازار حل شود ولی بازهم شاخص هم وزن از شاخص کل عقب مانده، اغلب سهام موجود در بازار با نرخی پایین‌تر از ارزندگی خود معامله می‌شوند و امثال این موارد در بازار مشاهده می‌شود. وضعیت بورس به جایی رسیده که تمامی مسوولان و اعضای مجلس شورای اسلامی در این خصوص به اظهارنظر و ارایه ایده پرداخته‌اند.
مشکلات بازار بورس با هیاهو حل نمی‌شود
رحمت‌الله نوروزی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس گفت: مطالبات بورسی با هیاهو حل نمی‌شود. مشکلات مردم باید به صورت واقعی حل شود. هر چند که مردم گرفتار وضعیت متشنجی هستند اما به سهامداران توصیه می‌کنم که در این شرایط اندکی صبر به خرج دهند. دولت برنامه‌ریزی‌هایی را تدارک دیده است. وی مورد وضعیت بازار سرمایه اظهار کرد: مردم ایران به مسوولان و دولت اعتماد کردند و سرمایه خود را در بورس گذاشتند. بسیاری از سرمایه‌گذاران کسانی بودند که مسکن، اتومبیل، طلا یا دیگر دارایی‌های خود را فروختند و از این طریق وارد بازار سرمایه شدند. امید مردم این بود که حمایت دولت ضمانت اجرایی دارد و این بازار زمین نخواهد خورد. امروز اما مسوولان نتوانستند به وعده‌های خود جامه عمل بپوشانند. دولت و مجلس باید دست به دست هم دهند و به وضعیت فعلی کمک کنند. وضعیت بازار بورس، در تلاطم قیمت‌ها و فراز و نشیب مشکلات اقتصادی، یک مشکل به مشکلات مردم اضافه کرد. گویی در کشور ما هر ساله باید یک اتفاق خاص بیفتد. سال گذشته بحث تعاونی‌های اقتصادی را داشتیم. بانک مرکزی پول‌های مردم را جمع کرده بود و قارچ گونه تعاونی داده بودند که مردم دچار ضرر و زیان شدند. این عضو مجمع نمایندگان استان گلستان در مورد اقدامات مجلس در سامان دهی بازار سرمایه گفت: به نظرم اعتراض گسترده در کشور چندان جوابگوی ماجرا نیست. مردم می‌خواهند اعتراض کنند تا حرفشان را به گوش نمایندگان ملت برسانند و نمایندگان از این طریق مسوولان را پاسخگو کنند. من به مردم تضمین می‌دهم که نمایندگان مجلس پیگیر وضعیت بازار سرمایه هستند. مشکل بورس این بود که باید اعتبار به سمت تولید، اشتغال و اقتصاد می‌آمد که نیامد. وضعیت بازار سرمایه نیازمند یک برنامه جدی کوتاه‌مدت، میان مدت و بلندمدت است. ما برای حل مشکلات راهی جز بالا بردن بهره وری اقتصادی نداریم. اگر بهره وری بالا نرود، با این روند نمی‌توانیم مشکلی را حل کنیم. مطالبات با هیاهو حل نمی‌شود. مشکلات مردم باید به صورت واقعی حل شود.
علت ریزش بورس صرفا اقتصادی نبود
محمد وحیدی، نایب رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با اشاره به وضعیت بازار سرمایه گفت: در جهان نسبت‌هایی میان ارتباطات حوزه‌های اقتصادی وجود دارد، برای مثال نسبت تعداد حضور افراد در بازار سرمایه و فعالیت‌های اقتصادی آنها در بورس حدود ۲ تا ۵ درصد است، با توجه به حجم نقدینگی در کشور، یک بخشی از نگاه این بود که عده‌ای به فضای جذب نقدینگی ورود پیدا کنند و حوزه‌های اقتصادی کشور به وسیله این فعالیت‌های بورسی تقویت شود. چون این نگاه مبتنی بر شرایط منطقی کشور شکل نگرفت عملا بورس به فرصت رانت برای عده‌ای خاص تبدیل شد، افرادی که از سنوات گذشته سهامدار بورس بودند در سال ۹۹ با توجه به افزایش تورم و شرایط موجود شاهد یک افزایش سرمایه نسبی بودند ولی افرادی که در سال ۹۹ تشویق شدند تا وارد بورس بشوند در ورود به این بازار در ایام اولیه شرایط روبه رشدی را شاهد بودند ولی مدتی بعد شاهد شکست بازار سرمایه شدند. نماینده مردم بجنورد مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: با توجه به اینکه شاهد چنین شرایطی هستیم مهم‌ترین عنصری که باید به آن توجه شود ورود قوه قضاییه به این موضوع است، مکاتبه‌ای در این خصوص با رییس قوه قضاییه انجام داده‌ام، در این مکاتبه اشاره داشتم که متاسفانه پس از آغاز ریزش بازار، عوامل اقتصادی با طراحی جریان اعتمادساز و تشویق و نوید چشم‌انداز بی نظیری در آینده نزدیک، اقدام به تبلیغ و انجام مصاحبه‌های گوناگون برای شروع روند افزایش شاخص و جبران ضررهای سرمایه‌گذاران با عرضه‌های سنگین سهام نمودند. نایب رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: اگر این اتفاق نسبت به همه شاخص‌ها رخ دهد می‌گوییم این اتفاق در همه شاخص‌ها بوده و در بورس نیز باید این موضوع را بپذیریم، ولی گاهی شاهد این موضوع هستیم که حوزه‌هایی همچون پالایش و یا دارا دوم خود به تهدید تبدیل شدند.
قوه قضاییه با مقصران نابسامانی بورس برخورد قاطع کند
جواد نیک بین، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به شرایط نابسامان بازار سرمایه، گفت: سهامداران حقوقی نسبت به ایجاد چنین شرایطی پاسخگو شوند. اولین کاری که باید برای ساماندهی این وضع انجام شود این است که سهامداران حقوقی نسبت به ایجاد چنین شرایطی پاسخگو شوند، دولت نیز متخلفین این عرصه که غالبا سهامداران حقوقی و برخی مسوولان دولتی هستند را به قوه قضاییه معرفی کند. نماینده مردم کاشمر در مجلس افزود: از سوی دیگر دلالانی که با سوءاستفاده از رانت اطلاعاتی به ایجاد این وضع کمک کردند شناسایی شوند و مسوولانی که برای خرید سهام در بورس به مردم تضمین دادند نیز باید در ملأ عام نسبت به این شرایط پاسخگو باشند.
