التهاب بازارها پیش از وقوع در بورس کالا نمایان می‌شود

حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران در پاسخ به سوال اینکه موافق عرضه خودرو در بورس کالا هستید؟ گفت: عرضه خودرو در بورس کالا قبلاً یک‌بار تجربه ‌شده و البته پیچیدگی‌های زیادی هم دارد. مجلس طرح اولیه عرضه خودرو در بورس کالا را ارایه داد و در همین راستا نیز بورس کالا هم نظراتی ارایه کرد. اما این طرح در کمیسیون صنایع مانده و هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده ولی بورس‌کالا، از پذیرش هر کالای جدیدی استقبال می‌کند. عرضه خودرو در بورس کالا نیازمند ورود سایر بخش‌های زنجیره به بورس کالا نیز هست؟ این فرآیند زمان‌بر است؟ اتفاقاً همین نکات بود که باعث شد بررسی طرح کمی زمان‌بر شود. بحث ورود قطعه‌سازان به بورس کالا، شرایط خرید برای خریداران و ... باید بررسی شود. می‌دانید که تعداد خریداران، در زنجیره خودرو زیاد است. مثلاً ما در عرضه محصولات فولادی ۲۰۰ الی ۳۰۰ نفر خریدار داریم، اما در عرضه زنجیره خودرو احتمالاً باید به چند میلیون نفر خدمات ارایه کرد. ملاحظات‌ریزی برای عرضه خودرو وجود دارد. چرا که خودرو کالایی عمومی بوده و مردم روی قیمت آن حساس هستند. واقعیت این است که قانون‌گذار به این نتیجه رسیده که باید رانت خودرو حذف شود. در این پلتفرم که به ‌نوعی حراج خودرو محسوب می‌شود، هر متقاضی که قیمت بالاتری برای خرید پیشنهاد کند، منتفع خواهد شد و البته باید دید قرار است سود حاصل از فروش محصول با قیمت بالاتر نصیب خودرو‌سازان شود یا هدف از ارایه این طرح، حذف رانت خرید خودرو است و حساسیتی روی اینکه این عرضه در بورس کالا انجام شود یا نه، نداریم. اگر خودرو با قیمت واقعی مورد معامله قرار بگیرد، قیمت‌ها کاهش‌یافته و بازار خودرو متعادل خواهد شد؛ البته تمام این بحث‌ها مربوط به دورانی بود که دلار شیب صعودی داشت و شکاف قیمتی بین قیمت‌های درب کارخانه و بازار آزاد ایجادشده بود. بازار خودرو بازیگران متعددی ازجمله قطعه‌سازان و نمایندگی‌ها و... دارد و در طرح مجلس تمام بازیگران لحاظ شده و نقشی برایشان تعریف‌ شده بود. یکی از دلایل تأخیر این طرح هم خواسته‌های متفاوت ذینفعان است. فعالان بورس کالا چه تفاوتی با فعالان بازار سهام‌ دارند؟ حرفه‌ای‌ترین فعال بازار سرمایه، فعالان بازار کالایی هستند که عمدتاً حرفه‌ای‌تر از فعالان بازار اوراق عمل می‌کنند و تأثیرپذیری زیادی هم از قیمت‌گذاری‌های دستوری و... دارند. قبلاً شاید تصور سیاست‌گذاران بر این بود که حمایت از مردم فقط از طریق حمایت از قیمت کالاها امکان‌پذیر است، ولی بعد از آزادسازی سهام عدالت، افزایش ثروت مردم از طریق بازار سرمایه هم مورد توجه قرار گرفت. یعنی به‌جای اینکه تلاش برای کاهش قیمت کالاها به‌منظور حمایت از مردم، اجازه دهیم هر کالایی باقیمت واقعی معامله شود و نفع این قیمت‌گذاری واقعی نصیب خود مردم شود. فروش محصول شرکت‌ها با قیمت کمتر، سودی گذرا و کوتاه‌مدت نصیب مردم می‌کند؛ ولی می‌توان مردم را در سود شرکت‌ها سهیم کرد تا به‌جای افزایش سود، زمینه افزایش ثروت مردم فراهم شود. در فرمایشات مقام معظم رهبری هم تأکید شده که مردم در بورس‌ها سرمایه‌گذاری کنند و هدف ایشان هم قطعاً افزایش ثروت مردم است. امکان دسترسی مردم به کالای ارزان ‌قیمت، خوب است؛ اما رویکرد افزایش ثروت برای مردم رویکرد متعالی‌تری خواهد بود. افزایش ثروت مردم در گام اول مستلزم فراهم کردن بستری برای سهامدار شدن مردم (مثل واگذاری سهام عدالت) است که این اتفاق افتاده است. دومین گام ایجاد درک و شناخت برای مردم در مورد ارتباط بازار کالایی و بازار مالی است تا متوجه شوند فروش محصول شرکت‌ها به قیمت واقعی، منجر به افزایش سودآوری و افزایش سرمایه شرکت‌ها و درنهایت افزایش ثروت سهامداران خواهد شد. در چنین شرایطی، سهامداران سهم‌های فولادی و سیمانی و... از فروش این محصولات با قیمت واقعی استقبال خواهند کرد و این روش، روش نوینی است که قبل از این کمتر به آن توجه شده است و انتظار می‌رود رسانه‌های تخصصی بازار سرمایه ارتباط بین بازار کالا و سرمایه‌گذاری را به مردم توضیح دهند. ۵۰ میلیون نفر از مردم کشورمان سهامدار هستند و وقتی آینده روشنی از این سرمایه‌گذاری برای آنها ترسیم شود، نه‌ تنها تمایلی به واگذاری سرمایه‌های خود ندارند، بلکه مترصد افزایش دارایی‌های بورسی خود نیز خواهند بود و تمام تلاش ارکان بازار سرمایه هم این است که این اتفاق بیفتد و این مهم بدون همکاری رسانه‌های تخصصی کار آسانی نخواهد بود. حضور مردم در کانال‌ها و گروه‌های مرتبط به بازار سرمایه بسیار پررنگ شده و به ‌جای توجه به فاکتورهای سنتی مثل P/ E، نگاه سرمایه‌گذاران معطوف طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌ها و روند قیمت‌های جهانی و امکان عرضه محصول شرکت‌ها در بورس کالا و... است و بورس کالا هم تلاش کرده همکاری مناسبی با رسانه‌های تحلیلی داشته باشد و اطلاعات مورد نیاز بازار را از طریق سایت در اختیار بازار قرار دهد. انتقاداتی به سامانه‌ها و سیستم‌های طراحی‌شده در بورس کالا مطرح شده، در این خصوص نظر شما چیست و برای رفع ایرادات مطرح شده چه اقداماتی انجام‌ شده است؟ سامانه‌ها روزبه‌روز در حال ارتقا هستند، اما به‌هرحال این سامانه‌ها، ساخته دست بشر هستند و نواقصی دارند و هیچ سامانه کامل و بدون نقصی وجود ندارد. مهم حرکت رو به بهبود این سامانه‌ها است و سامانه‌های مورداستفاده در بورس کالا روند رو به بهبودی دارد. در حوزه محصولات فولادی و تشخیص مصرف‌کنندگان واقعی، اتفاقات خوبی در حال وقوع است. «سامانه جامع تجارت» وزارت صمت نیز که منتظر افتتاح آن هستیم، سامانه جامعی بوده که قرار است کل کالاهای کشور در آن رصد شود. احتمالاً در این سامانه، با آلارم‌های بورس کالا مثل اعلام افزایش ناگهانی تقاضای یک کالا در بازار، فعالیت دقیق‌تری خواهد داشت. معتقدم بورس کالا، کانالی شفاف برای هدایت منابع به مسیر مناسب فراهم آورده و مشکلات بازارها را قبل از ایجاد التهاب نمایان می‌کند.