جدال نرخ سود بین‌بانکی و رشد بورس

سهیلا نقی‌پور

بانک مرکزی نرخ سود بین‌بانکی را در خردادماه ۱۴۰۰، بعد از گذشت هشت ماه به سطح ۱۸.۴۹ درصد اعلام کرد که می‌توان به عنوان خبر خوب برای فعالان بورس دانست که به نظر مجموعه عملیات بانک مرکزی در عملیات بازار باز منجر به این نتیجه شده است. همانطور که می‌دانیم، خردادماه سال گذشته شاخص کل بورس حدود 2 میلیون واحد بود، براثر سیاست‌گذاری دولت و چالش کسری بودجه، سود بین‌بانکی از زیر 10 درصد تا 17 درصد افزایش پیدا کرد، به اعتقاد کارشناسان این تصمیم یکی از عوامل موثر ریزش بازار سرمایه بود. حال سوالی که اینجا مطرح می‌شود با توجه به اینکه نرخ سود بین‌بانکی کاهش‌یافته آیا این مساله می‌تواند موجب اقبال سرمایه‌گذاران به بازار بورس شود؟

می‌توان پاسخ داد تا حدودی کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند نقش مهمی در حرکت نقدینگی از بانک به بازار سرمایه داشته باشد و سبب رونق بازار سرمایه شود و وجود چنین بازاری موجب می‌شود که بانک‌ها برای تأمین نقدینگی به بانک مرکزی مراجعه نکنند؛ ضمن اینکه تغییرات نرخ سود بین‌بانکی می‌تواند در افزایش و کاهش نرخ سود بانکی موثر باشد اما به این نکته نیز باید توجه داشت که از سویی با توجه به وضعیتی که بورس دارد و همچنین وجود تورم فزاینده، به‌طوری‌که ما هرساله به‌طور متوسط بالای ۲۰ درصد تورم را تجربه کرده‌ایم، کاهش نرخ سود بانکی به زیر ۱۵ درصد به نظر می‌رسد که خود باعث افزایش تورم می‌شود.

در واقع سود سپرده بانکی متناسب با نرخ تورم یکی از راه‌هایی است که می‌تواند پول را در بانک حفظ کرد و مانع از جولان آن در بازار‌های دیگر شد در چنین صورتی است که می‌توان تورم را کنترل کرد هرچند که این کار ممکن است منجر به رکود شود.

علت اصلی شروع افت‌وخیز سنگین بازار سهام در سال قبل به اذعان بسیاری از کارشناسان به نوسان قابل‌توجه نرخ سود بین‌بانکی باز‌می‌گردد. ازآنجاکه بازار بین‌بانکی یکی از ارکان بازار پول محسوب می‌شود که در آن بانک‌ها و موسسات اعتباری برای تأمین مالی کوتاه‌مدت و ایجاد تعادل در وضعیت نقدینگی خود، با یکدیگر معامله می‌کنند. در ابتدای سال 99 نرخ بهره بین‌بانکی حدود 9 درصد بود و بسیاری از نزدیکان همتی و رسانه‌های وابسته، شیوع کرونا و رکود در کسب‌وکارها را  به عنوان علت اصلی ریزش نرخ سود بین‌بانکی در اواخر و ابتدای سال 99 عنوان کردند، آنها تأکید دارند که به‌تبع آن در تیرماه با بهبود شرایط و افزایش نرخ بهره مجدداً این نرخ افزایش یافت و بانک مرکزی دخالتی در دستکاری این نرخ نداشته است. نرخ سپرده در اصل سودی است که به سپرده‌ها تعلق می‌گیرد و به دلیل اینکه اقتصاد کشور ما دچار بحران رکود تورمی است عامه مردم فکر می‌کنند که نرخ سود سپرده با نرخ سود بین‌بانکی به یک معنا است درحالی که اینگونه نیست و درصورتی‌که نرخ سود سپرده بانکی کاهش یابد  اثر چندان زیادی روی بدنه بازار سرمایه ندارد و فقط بر نمادهای بانکی تأثیر می‌گذارد.